Lies van historische lenj

Dit artikel is in mierder Limburgse dialekte gesjreve. Perbeer estebleef waal mer ei dialek per alinea aan te hauwe.

De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs.

Heioonder volg 'n lies mèt len die allewijl neet mie bestoon, entans neet es zelfstandeg land. Len boevaan de rechsopvolger of 't land mèt dezelfde etnische hoofgróp nog besteit zien allein opgenome es ze 'nen totaol aandere naom en aandere vörm hadde. Zoe vint me hei-oonder wel 't Osmaans Riek en de Donaumonarchie, meh neet 't Twiede Duits Riek.

't Idee vaan e zelfstandeg land stamp eigelek pas oet de Nuien Tied (dèks weurt de Vrei vaan Munster, 1648 gegeve). Precedente zien al in de middeliewe te vinde. Zuug veur rieke oet de Ajdheid de lies van besjavinge.

Inhawd:

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

A

De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't AGL.

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Kalifaat van de Abbaside	750-1258; 1261-1517	Oezbekistan, Turkmenistan, Tadzjikistan, Afghanistan, Iran, Irak, Georgië, Armenië, Azerbaidzjan, Ruslandj, Turkije, Syrië, Libanon, Israël, Palestina, Saoedi-Arabië, Koeweit, Bahrein, Qatar, Vereinigde Arabische Emirate, Oman, Jeme, Egypte, Libië, Tunesië, Algerije.	Kalifaat, geregeerd door de dynastie van de Abbaside, oersjprunkelik vanoet Mesopotamië (ó.m. Bagdad), later vanoet Caïro, wat e groet deil van de islamitische waereld ómvatdje. Later sjterk in concurrentie mit anger dynastieë, de Turke, de Mongole en de Kruusvaerderssjtaote.
Prinsdóm Achaea	1204-1432	Griekelandj	Vazalsjtaot van 't Latiens Keizerriek op de Peloponnesus, gesjtich nao de Veerde Kruustoch.
Acquoy	ca. 1550-1795	Nederlandj	Dörp en baronie in de Betuwe; wis zich los te make van Hollandj en woort daomit in d'n tied van de Rippebliek 'n ónaafhenkelike sjtaot. Óm ziene kleinen ómvank en door de personeel unie mit de Prins van Oranje waor 't aevel 'n echte vazalsjtaot. Woort bie de Fransen inval ingelief bie de Bataafse Rippebliek.
Kalifaat van de Almohade	1121-1269	Portugal, Sjpanje, Marokko, Algerije, Tunesië	Kalifaat ónger Berberse dynastie. Kaom vanaaf 1147 aan de mach in e groeter gebeed wie ze de Almoravide (zuug ónger) aafzatte.
Kalifaat van de Almoravide	1040-1147	Portugal, Sjpanje, Marokko, Algerije, Westelike Sahara, Mauritanië	Kalifaat ónger Berberse dynastie; góng veuraaf aan 't baovesjtaond kalifaat.
Amelandj	1424-1798	Nederlandj	Eilandj en vriej hierlikheid, politiek los van Frieslandj. Bleef nao de ónaafhenklikheid van de Rippebliek bie 't Heilig Roems Riek. Vanaaf 1704 wel bezit van de Oranjes. In 1798 door de Franse bie de Bataafse Rippebliek gevoog; e besjluut wat nao de Fransen tied neet mie woort óngedaon gemaak.
Hertigdóm Anhalt	1212-1871	Duutsjlandj	Hertigdóm, ein van de väöl sjtäötjes in 't Heilig Roems Riek. In 1871 ingelief bie 't nuuj gesjtich Twiede Riek. Vanaaf 1945 deil van de bóndssjtaot Sakse-Anhalt.
Prinsdóm Antiochië	1098-1268	Turkije, Syrië	Kruusvaerderssjtaot róntjelóm de sjtad Antiochië
Aragon	1035-1716	Sjpanje, Frankriek, Italië, Griekelandj	Riek, besjtaond oet 't keuninkriek Aragon en zien óngerhurige. Later in persuunlike unie mit Castilië, wo-oet oetènjelik 't keuninkriek Sjpanje veurtkump.
Asturië	722-tienden iew	Sjpanje	Lèste euverbliefsel van 't Riek van de Visigote en daomit de lèste christelike sjtaot in islamitsch Hispanië. Van heioet weurt de Reconquista ingezat. Góng, nao aanzeenlike vereuveringe, zoe róndj 924 euver in 't Keuninkriek León.
Hertigdóm Athene	1205-1458	Griekelandj	Sjtaot gesjtich nao de Veerde Kruustoch, bleef ouch nao de val van 't Latiens Keizerriek besjtaon bis de Ottomaanse Turke 't innaome.
Atjeh	vieftienden iew-1904	Indonesië	Sultanaat, pas róndj 1900 nao 'n lang en bleujetige campagne bie Nederlands-Indië ingelief.

B

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Baden	1112-1871	Duutsjlandj	Markgraafsjap (tot 1803), käörvaorstedóm (1803-1806) en groethertigdóm (1806-1918) in Zuudwes-Duutsjlandj. Nao 1871 'ne sjtaot in 't Twiede Riek, saer 1945 deil van de deilsjtaot Baden-Württemberg.
Batenburg	?-1795	Nederlandj	Rieksónmiddellike hierlikheid, langen tied in personeel unie mit Bronckhorst. In d'n tied van de Rippebliek ein van häör väöl vazalstäöjes in Midde-Nederland.
Keuninkriek van de Bei Siciliës	1816-1861	Italië	Sjtaot, op 't Congres van Wene gesjtich oet de aw keuninkrieke Napels en Sicilië. In 1861 daor 't keuninkriek Sardinië binngevalle, wat tot 't vereinig keuninkriek Italië veurde.
Beiere	907-1871; 1918-1919	Duutsjlandj	Hertigdóm, veurtkómmend oet 't awd sjtamgebeed van 't volk de Beiere. Saer 1806 keuninkriek. In 1871 as sjtaot in 't Twiede Riek ingelief. Nao 1918 korten tied Vriesjtaot Beiere, die zelfs aeve 'n communistische raoderippubliek weurt; daonao tot d'n daag van vandaag weer 'nen deilsjtaot in Duutsjlandj.
Protectoraat Boheme-Moravië	1939-1945	Tsjechië	Vazalsjtaot van nazi-Duutsjlandj, óntsjtange daor 't opdeile (in 1938, bie 't Verdraag van München) van Tsjecho-Slowakije in 'n rippubliek Slowakije ('nen ónaafhenkelike sjtaot), 't protectoraat Boheme-Moravië, Sudetelandj (bie Duutsjlandj gevoog) en nog get annexaties.
Bokhoven	1363-1795	Nederlandj	Hierlikheid, liengood van 't Prinsbisdóm Luuk en daoróm neet deil van de Rippebliek. In 1795 door de Franse bie de Bataafse Rippubliek geveug. Allewiel e dörp in de gemeinte Den Bosch.
Boksmaer	ca. 1300-1797	Nederlandj	Hierlikheid, bleef nao 1648 los van de Rippebliek en de Sjpaonse Nederlenj. Woort in 1797 bie de Bataafse Rippebliek geveug.
Bourgondische Sjtaot	1363-1477	Frankriek, Belsj, Luxemburg, Nederlandj	Sjtaot gegreujd oet 't Hertigdóm Bourgondië, woe Filips de Sjtoute in 1363 mit beliend woort. In d'n iew dao-op verkriege de hertoge daor versjtandshoewelike (en soms daor kreeg) ummer mie gebeed in Naord-Frankriek en de Nederlenj. In 1477 weurt 't oersjprunkelik hertigdóm daor Frankriek gereduceerd; de euverige lenj laeve wiejer en gaon later in Habsburgse henj euver.
Braobantj	1106-1430	Belsj, Nederlandj	Hertigdóm in de Zujelike Nederlenj, wat in de loup van de iewe de mechtige positie van Vlaondere euvernump. Vanaaf 1430 in Bourgondische henj.
Bremen	1180-1811; 1814-1871	Duutsjlandj	Rieksónmiddellike hanzesjtad in Naord-Duutsjlandj, iewelank ónaafhenkelik (meh in de negentienden iew wel ónger groeten invlood van Pruses). Nog ummertoe 'n apaarte deilsjtaot in Duutsjlandj.
Graofsjap Buren	1498-1795	Nederlandj	Graofsjap in Midde-Nederlandj, saer 1551 bezit van de Oranjes. In d'n tied van de Rippebliek ein van häör väöl vazalstäötjes.
Byzantiens Riek	395-1453	Portugal, Sjpanje, Marokko, Frankriek, Zjwitserlandj, Italië, Algerije, Tunesië, Malta, Libië, Slovenië, Kroatië, Servië, Noord-Macedonië, Roemenië, Bulgarije, Griekelandj, Turkije, Cyprus, Syrië, Libanon, Israël, Palestina, Jordanië, Egypte	Ónsjtange as 't Oesromeins Riek waor dit 't deil van 't awd Romeins Riek woe de Griekse taal en cultuur domineerde. Nao de val van 't Wesromeins Riek perbeerde de Byzantiense keizers dit gebeed trök te pakke, wat veur e deil lökde. Vanaaf de zevenden iew verluus 't ummer mie gebeed aan versjillende veural (meh neet allein) islamitische rieke, tot de Osmaanse Turke in 1453 ouch Constantinopel pakke.

C

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Cilicisch Armenië	1198-1375	Turkije, Syrië	Sjtaot in Zuudoos-Anatolië, gestich daor vlöchtende Armeniërs. Besjtóng inkel iewe in de contex van de Kruustochte.
Emiraat/Kalifaat van Cordoba	756-1031	Sjpanje, Portugal	Moslimsjtaot op 't Iberisch Sjiereilandj, óntsjtange naodat de inheimse voorste zich van 't oersjprunkelik kalifaat van de Oemajjade losmaakde. Nao 'ne sjtaotsgreep in 929 neumde de sjtaot zich ouch kalifaat. Sjtóng ónger consjtanten drök van christelike vereuveraere en intern sjpanninge. Veel in 1031 compleet oeterein in versjillende tayfat of klein emirate.
Culemborg	1318-1798	Nederlandj	Hierlikheid, later (vanaaf 1555) graofsjap, in Midde-Nederlandj, ein van de väöl (en ein van de groeter) vazalsjtaote van de Rippebliek. Saer 1744 bezit van de Oranjes. Woort in 1798 formeel bie de Bataafse Rippebliek geveug.
Keuninkriek Cyprus	1192-1489	Cyprus	Kruusvaerderssjtaot, gesjtich in d'n aanluip nao de Derde Kruustoch oet Byzantiens gróndjgebeed. Nao 1489 gebeed van de Rippebliek Venetië.

D

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Rippebliek/Vriej Sjtad Danzig	1807-1813; 1920-1939	Pole	Twie versjillende sjtaote róntjelóm de allewiel Poolse sjtad Danzig (Gdańsk). D'n ierste woort daor Napoleon gesjtich es aafsjplieting van Pruses, wo 't zès jaor later weer mit woort vereinig. D'n twiede óntsjtóng bie 't Verdraag van Versailles, ómdat me de sjtad neet aan Pole en ouch neet aan Duutsjlandj toe wouw wieze. In 1939 ónger Hitler weer bie Duutsjlandj geveug.
Donaumonarchie	1804-1918	Oesteriek, Hongarije, Tsjechië, Sjlowakije, Pole, Oekraïne, Roemenië, Italië, Sjlovenië, Kroatië, Bosnië-Hercegovina, Servië, Montenegro	Sjtaot óntsjtange oet de versjillende gebeje in 't bezit van 't Hoes Habsburg. In 1804, kort veur d'n definitieve val van 't Heilig Roems Riek, vereinig in ei keizerriek wie Frans, aartshertig van Oesteriek, zich tot keizer oetreep. Bie d'n Ausgleich van 1967 woort 't opsjtenjig keuninkriek Hongarije e geliekwaerdig deil mit hiel väöl otonomie. Veel nao d'n Ierste Waereldkreeg ónger gewich van zien väöl versjillende volker oeterein.
DDR	1949-1990	Duutsjlandj	Voloet Duutsje Democratische Rippebliek; ouch Oes-Duutsjlandj. Communistische sjtaot in Midde-Europa, óntsjtange oet de Sovjetrussische bezèttingszaone van 't nao-oerlogs Duutsjlandj. Deil van 't Warschaupact. In consjtante propaganda-kreeg mit Wes-Duutsjlandj. Nao de Wende (ómmekier) van 1989 woorte democratische hervörminge doorgeveurd die tot de hereiniging van Duutsjlandj leide.

E

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Graofsjap Edessa	1098-1149	Turkije, Syrië	Kruusvaerderssjtaot róntjelóm de sjtad Edessa (noe Şanlıurfa in Turkije), groet meh koelik bewoend (laot sjtaon daor kruusvaerders).
Keuninkriek van de Eilenj	9en - 13en iew	Vereinig Keuninkriek en óngerhurige	Keuninkriek ónger Naordse hiersjappie, ómvatde de Hebride en 't Eilandj Man.
Èngelandj	927-1707	Vereinig Keuninkriek	Germaans keuninkriek, vanaaf zien sjtichting de mechtigste sjtaot op 't eilandj Groet-Brittannië. Vörmp in 1707 same mit Sjotlandj 't Vereinig Keuninkriek.

F

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Fatimidekalifaat	909-1171	Marokko, Westelike Sahara, Algerije, Tunesië, Italië, Malta, Libië, Egypte, Soedan, Turkije, Syrië, Irak, Libanon, Israël, Palestina, Jordanië, Saoedi-Arabië	Eint van de groete kalifate in d'n islamitische waereld. Volg 't Abbasidekalifaat op, en concentreert zich op de nuuj gesjtichde Egyptische sjtad Caïro. Geit vanaaf 't èndj van d'n èlfden iew t'n ónger door concurrerende rieke en dynastieë zoewie door de invallende kruusvaerders.
Federaal Rippebliek van Midde-Amerika	1823-1838	Costa Rica, Nicaragua, Guatemala, Honduras, El Salvador, Mexico	Gróp van Sjpaanssjpraekende sjtaote in Midde-Amerika die zich aafsjeie van Mexico. Nao vieftien jaor vilt de federatie oeterein in versjèllende kleinder rippeblieke.
Frankisch Riek	476-843	Nederlandj, Belsj, Luxemburg, Frankriek, Sjpanje, Duutsjlandj, Zjwitserlandj, Liechtenstein, Oesteriek, Monaco, Italië, Sjlovenië	Riek ónger Germaanse (Frankische) hiersjappie. Óntsjteit mit de val van 't Romeins Riek: de Franke, die as foederati in 't Riek woende, völle 't machsvacuüm op. Groete expansie vint plaots ónger Clovis I (dae zich tot 't christendom bekiert) en zeker ónger Sjarel de Groete. Nao dem zienen doed vilt 't Riek oeterein in wat later Frankriek en Duutsjlandj weurt.

G

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Gallisch Riek	260-274	Vereinig Keuninkriek, Frankriek, Belsj, Luxemburg, Nederlandj, Duutsjlandj, Zjwitserlandj	Aafgesjeie fractie van 't Romeins Riek, óntsjtange naodat de aafzètting van keizer Valerianus e machsvacuüm achterleet.
Geconfiddereerde Sjtaote van Amerika	1861-1865	Vereinigde Sjtaote	Neet-erkènde sjtaot dae zich aafsjeide van de Vereinigde Sjtaote, veural óm de sjlavernie in sjtandj te hawwe. Woort mit d'n Amerikaanse Börgerkreeg weer ingelief.
Hertigdóm Gelder	1046-1543	Nederlandj, Duutsjlandj	Aanvenklik graofsjap, dan vanaaf 1339 hertigdóm in de Nederlenj. Kaom in 1473 in Bourgondische henj, meh wis zich bawd weer los te make. In 1543 as lèste Nederlands gewes toch bie 't Habsburgs riek ingelief. Saer daen tied e gewes in de Nederlenj (noe nog provincie Gelderlandj).
Riekshierlikheid Gemert	1220-1798	Nederlandj	Dörp en hierlikheid in de Nederlenj, blief nao de sjtiching van de Rippebliek bie 't Duutsj Riek, wat feitelik zelfsjtenjigheid inhilt. In 1798 formeel bie 't Frans Roerdepartemènt geveug.
Genuese Rippebliek	1005-1795; 1814-1815	Italië (Frankriek, Griekelandj, Oekraïne)	Hanjelssjtaot róntjelóm de sjtad Genua, groete concurrent van Venetië. Weurt in 1795 daor de Franse ónger de voot geloupe en in de Ligurische Rippebliek geveug. Pak in 1814 kort häör zelfsjtenjigheid trök. Bie 't Congres van Wene waere sjtad en landje aevel aan 't Keuninkriek Sardinië vergaeve.
Riek van de Gouwe Horde	1241-1502	Ruslandj, Oekraïne, Kazachstan, Oezbekistan	Groet riek in Oes-Europa en Centraal-Azië, óntsjtange as gevolg van de Mongoolse en Turkse expansie. Weurt lanksaamaan daor de Russe/Oes-Sjlave trökgedrónge tot allein 't Khanaat van de Krim euverblief.
Gran Colombia	1819-1831	Colombia, Venezuela, Ecuador, Panama, Guyana, Brazilië	Unie van vriegevochte Sjpaonse kolonië mit Simón Bolívar as presidentj. Vilt nao dem zienen doed sjnael oeterein in drie sjtaote: Colombia, Venezuela en Ecuador.
Keuninkriek Granada	1238-1492	Sjpanje	Lèste moslimsjtaot op 't Iberisch sjiereilandj, mit Granada as hoofsjtad. Weurt oetènjelik gans bie Castilië ingelief; de keuning van Castilië óngersjeide daonao ouch e 'keuninkriek Granada'.
Hertigdóm Gulik	èlfden/twelfden iew-1797	Duutsjlandj, Nederlandj	Sjtaot in 't Rienlandj, in wat me toen ouch tot de Nederlenj raekende, mit Gulik as hoofsjtad. Historisch èng mit Gelder verbónge.

H

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Keuninkriek Hannover	1814-1866	Duutsjlandj	Opvolgersjtaot van 't Käörvaorstedóm Brunswiek-Luneburg, wat zich in 1814 nao de val van Napoleon tot keuninkriek verklaorde. In 1866 daor Pruses óngerworpe, wo 't saer daen tied as provincie Hannover deil van oetmaakde.
Hanzesjtad Hamburg	1510-1806; 1815-1871	Duutsjlandj	Sjtadsjtaot in Naord-Duutsjlandj, noe nog ummer 'n apaarte deilsjtaot.
Graofsjap Häör	1450-1795	Nederlandj, Belsj	Klei graofsjap, al ieder saer 1243 as hierlikheid besjtuurd vanoet Häör. In 1795 daor de Franse geannexeerd en bie 't Roerdepartemènt geveug.
Hawaï	1795-1898	Vereinigde Sjtaote	Arsjipel in de Sjtille Oceaan. In 1795 sjtiechde Kamehameha de Groete hie nao Europees veurbeeld e keuninkriek oet versjillende klein vaorstedómme. In 1810 had hae gans d'n arsjipel óngerworpe. Nao 't èndj van de neugetienden iew naom de Amerikaanse inminging toe. In 1893 worp me de monarchie óm veur de sjtichting van de Rippebliek van Hawai, die in 1898 bie de VS waort gevoog.
Hedzjaz	1916-1925	Saoedi-Arabië, Jordanië	Arabische sjtaot, maakde zich nao de val van 't Osmaans Riek los oet de Turkse hiersjappie. Al nao neuge jaor kaom Hedzjaz in han van 't Sultanaat Nedzjd; in 1932 woorte de twie sjtaote formeel vereinig tot 't keuninkriek Saoedi-Arabië.
Heilig Roems Riek	843-1806	Duutsjlandj, Nederlandj, Belsj, Luxemburg, Frankriek, Zjwitserlandj, Liechtenstein, Oesteriek, Monaco, Italië, Pole, Tsjechië, Sjlovenië, Kroatië	Groet keizerriek in Midde-Europa, ouch bekèndj as 't Ierste Duutsj Riek, óntsjtange in 843 daor de deiling van 't Frankisch Riek (as Oesfrankisch Riek). De väöl vazalle weure daor de iewe haer ummer mechtiger, wodaor de mach van de keizer kleinder weurt. Nao de middeliewe sjtèlt de mach van de keizer al gaaroet niks mie veur en zeen de sjtaote de facto ónaafhenkelik, wat pienelik bliek oet d'n Dertigjäörige Kreeg. Pas in 1806, in d'n tied dat Napoleon d'n eine nao d'n angere Duutsje sjtaot vereuvert, weurt 't officieel opgeluf.
Henegouwe	ca. 900-1433	Belsj, Frankriek	Graofsjap in de zujelike Nederlen. Wint in 1299 aan belank as 't in personeel unie mit Hollandj kump. Later allebei ouch in unie mit Beiere. Daor nog 'n anger versjtandjshoewelik in 1433 bie de Bourgondische Sjtaot.
Hessen(-Darmstadt)	(1567-1806; 1814-1866)	Duutsjlandj	Sjtaot in Midde-Duutsjlandj, deil van 't hujig Hessen. Nao 1806 as groethertigdóm Hessen wiejer. Nao de Pruusj-Oesterieksen oorlog bie Pruses ingelief; nao 't aaftrejje van de groethertig in 1918 mit anger deile van Hessen tot einen deilsjtaot vereinig.
Hollandj	885/1101-1433	Nederlandj	Graofsjap in westelik Nederland, óntsjeit wie Gerulf, 'nen aedelman oet 'n oersjprunkelik Fries geslach, mit de maord op Godfried de Naorman e gebeed in de dune van 't hujig Zuud-Hollandj in han krieg. In 1101 weurt de naam veur 't iers gebroek. Greujt in e paar iewe sjterk, zoewel daor vereuveringe as ouch daor 't in cultuur brènge van de oetgesjtrekde moerasse. Kump in 1299 in personeel unie mit Henegouwe (later ouch Beiere), en in 1433 aan de Bourgondische Sjtaot. Tot 1840 provincie in de Rippebliek en 't Keuninkriek.

I

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving	Kaart
IJsselstein	1279/1581-1795	Nederlandj	Baronie in Midde-Nederlandj, gesjtich (uterlik) in 1279 as bezit van Gijsbrecht van Amstel róntjelóm de gelieknaomige sjtad. Waor in de middeliewe e liengood van Hollandj, meh 't Plakkaat van Verlaoting oet 1581, wat IJsselstein mit óngerteikende, woort t'r plaotse oetgelag as 'n complete ónaafhenkelikheidsverklaoring. In 1795 daor de Franse ónger de voot geloupe en bie de Bataafse Rippebliek geveug.
Israël	ca. 1050 v.Chr.-722 v.Chr.)	Israël, Palestina, Libanon, Syrië Jordanië, Egypte	Awdtestamentisch riek van de juudse sjtamme wie besjreve in versjillende biebelbeuk. Róndj 930 sjplits zich de einheidssjtaot Israël in e naordelik deil, ouch Israël geneump, en e zujelik deil, Juda. Sommige óngerzeukers trèkke 't besjtaon van de rieke in twievel.

J

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Keuninkriek Jeruzalem	1099-1291	Israël, Palestina, Libanon, Jordanië, Egypte	De belankriekste van de kruusvaerderssjtaote, gesjtich nao 't sjlaoge van de Ierste Kruustoch. Tenao ummer mie as feodale sjtaot nao Westers medel ingerich. Veel, wie de anger kruusvaerderssjtaote, op de langen doer weer veur de moslims.
Joegoslavië	1918-2003	Sjlovenië, Kroatië, Bosnië-Hercegovina, Servië, Montenegro, Noord-Macedonië (Kosovo)	Sjtaot op de Balkan, weurtgekómme oet 't vaorstedóm Servië, nao d'n oorlog oetgebreid mit veurmaolig Oesterieks-Hongaars gebeed en aanvenkelik bekèndj as 't Keuninkriek van Serviërs, Kroate en Sjlovenië. Nao de kreeg wiejer as vouksrippebliek. Vilt in 1992 oeterein; resterend lendje weurt informeel Klein-Joegoslavië geneump. Dit geit in 2003 euver in de losse fidderatie Servië-Montenegro.
Juda	ca. 930 v. Chr.-586 v.Chr.	Israël, Palestina	Juudse sjtaot, óntsjteit nao 't oetereinvalle van 't awd Keuninkriek Israël. Liekent wel te höbbe besjtaon, meh väöl is óndudelik.

K

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Kaesing	14en iew?-1795	Belsj, Nederlandj	Hierlikheid ónger 't Heilig Roems Riek, iers deil van 't Hertigdóm Gulik meh later los (wel in personeel unie mit de hierlikheid Brónshäör (=Hunzel)
Kirkelike Sjtaot	754-1870	Italië, San Marino, Vaticaansjtad, (Frankriek)	Waereldlik domein van de paus (bisjop van Roeme) in midde-Italië. Zit de ierste iewe losvas in 't Frankisch Riek meh weurt al sjnel gans ónaafhenkelik. De paus dreig mit de banvlook veur edere vaors dae dit riek wilt inlieve, al mót hae wel toesjtaon dat 't gebeed daor de iewe haer kleinder weurt. Pas ónger Napoleon weurt 't ingelief. Mit 't Congres van Wene weer hersjtèld en noe ónger militair besjerming, wat inlieving bie 't keuninkriek Italië taegehilt. In 1870 toch vereuverd; de paus erkènt de annexatie jaorelank neet tot Mussolini häöm in 1929 Vaticaansjtad toewies.
Hertigdóm Kleef	1417-1795	Duutsjlandj, Nederlandj	Hertigdóm róndj de Duutsje sjtad Kleef, ind'rtied min of mie tot de Nederlenj geraekendj. In de Vreugmodernen Tied ing mit de Rippebliek verbónge, meh op d'n doer toch bie Duutsjlandj. Kaom in 1795 daor Franse inlieving bie de Rienbóndj aan zien èndj.
Korea	918-1910	Naord-Korea, Zuud-Korea	Sjiereilandj in Oes-Azië, al in de zevenden iew vereinig ónger de Silla-dynastie meh later weer oetereingevalle óm in 918 definitief bie-ein te kómme ónger de Goryeo. Tenao ónger versjillende dynastieë, bis 't in 1910 daor Japan woort geannexeerd. Nao d'n Twiede Waereldkreeg oetereingevalle in twie rivaliserende sjtaote die nog ummertoe allebei gans 't gebeed claime.
Khanaat van de Krim	1441-1783	Oekraïne, Ruslandj	Khanaat mit Turks-Mongools besjtuur wat zich tot wied boete de Krim oetsjtrek, euverbliefsel van 't Riek van de Gouwe Horde, weurt al vreug in zie besjtaon 'ne vazalsjtaot van 't Osmaans Riek. In d'n achtienden iew kump 't in verval en nump de Russischen invlood toe, tot Catharina de Groete 't in 1783 gans óngerwerp.

L

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Latiens Keizerriek	1204-1261	Griekelandj, Turkije	Kruusvaerderssjtaot op 't gróndjgebeed van 't Byzantiens Riek, óntsjtange naodat de Veerde Kruustoch op e conflik tösje 't weste en de Byzantiene waor oetgeloupe.
Leerdam	1428-1795	Nederlandj	Sjtad in Midde-Nederlandj, maak zich nao achterein ónger Hollandj en Gelderlandj te zeen gevalle los en weurt in 1428 van hierlikheid tot graofsjap opgeluf. Wie väöl anger domeine ónger de hiere van Egmond. Kump in 1551 aan de Oranjes, meh vilt wie versjillende anger sjtäötjes in 't gebeed formeel neet ónger de Rippebliek. In 1795 wie zien zöstersjtaote daor de Franse bie de Bataafse Rippebliek ingelief.
León	910-1230	Sjpanje, Portugal	Opvolgersjtaot van Asturië op 't naordelik Iberisch sjiereilandj, ónsjteit wienie de Reconquista op gank kump. 't Oersjprunkelik Leonees graofsjap Castilië weurt al gaw zelfsjtendig en euvervleugelt Leon op d'n doer gans. 'n Anger graofsjap, Portugal, greujt op de langen doer ouch oet tot e zelfsjtendig landj.
Hertigdóm Limburg	ca. 1000-1288	Belsj, Nederlandj	Hertigdóm in de zujelike Nederlenj. Kump nao de Sjlaag bie Woeringe in personeel unie mit Braobentj en verluus daomit zien zelfsjtendigheid.
Lotharinge (Karolingisch Midderiek)	843-855	Nederlandj, Belsj, Luxemburg, Duutsjlandj, Frankriek, Zjwitserlandj, Italië, Sjlovenië, Kroatië	't Middedeil van 't Frankisch Riek, óntsjtange wie nao d'n doed van Lowie de Vrome in 840 zien erve zich óngerein bevochte. 't Verdraag van Verdun veurzaog in 843 in 'n driedeiling. Al in 855 woort 't midderiek opgedeild; in 870, bie 't Verdraag van Meersje, woort 't formeel verdeild, wobie 't groetste sjtök aan 't Oesfrankisch Riek (Duutsjlandj) kaom.
Prinsbisdóm Luuk	980-1795	Belsj, Nederlandj	Waereldlik domein van de bisjop van Luuk. Kaom es eint van de weinige groete Nederlandse geweste neet in Habsburgse henj en bleef ouch in de Nujen Tied 'nen ónaafhenkelike sjtaot. In 1795 daor de Franse óngerworpe en bie Frankriek geveug.
Lübeck	1226-1810; 1813-1871	Duutsjlandj	Hanzesjtad aan de Oeszie, in 1226 as waardering veur de kamp taege de Daene rieksónmiddellik verklaord. Blief mit 'n korte óngerbraeking ónger Napoleon 'n zelfsjtendige sjtaot tot in 1871 't Twiede Riek weurt gesjtich. Verlaor zien positie as deilsjtaot ónger Hitler in 1937, wie 't bie de Pruusje provincie Sleeswiek-Holstein waort gevoog.

M

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Macedonisch Riek	ca. negenden iew v.Chr.-146 v.Chr.	Griekelandj, Albanië, Noord-Macedonië, Bulgarije, Roemenië, Turkije, Libanon, Israël, Palestina, Egypte, Syrië, Jordanië, Irak, Iran, Afghanistan, Pakistan, India, Tadzjikistan, Kirgizië, Turkmenistan	Landj van de Macedoniërs, 'n aan de Grieke verwant volk naordelik van de Griekse sjtadssjtaote. Nump in de veerden iew de hegemonie ónger de Griekse sjtaote en veurt de sjtried taege de Perze aan. Keuning Alexander de Groete vereuvert tösje 335 en 323 zelfs gans 't Perzisch Riek en nog get mie gebeed. Zie riek zal aevel neet lank in sjtandj blieve.
Mantsjoerije	1932-1945	China	Ouch Matsjoekwo, keizerriek envazalsjtaot van Japan in de gelieknamige regio in naordoes-China. Bewoend daor de Mantsjoes, e Mandarien kallend meh van oersjprunk Toengoestisch volk. Nao de val van 't Japans Riek weer bie China geveug.
Mecklenburg-Schwerin	1701-1871	Duutsjlandj	Hertigdóm, vanaaf 1815 groethertigdóm in Oos-Duutsjlandj, óntsjtange nao de deiling van 't awd Mecklenburg in twie linies. Väöl insjtèllinge bleve veur de twie Mecklenburgs gelle. Nao 1871 wiejer as sjtaot in 't Duutsj Keizerriek. In 1934 ónger Hitler vereinig tot eine sjtaot Mecklenburg.
Mecklenburg-Strelitz	1701-1871	Duutsjlandj	Kleinder hertigdóm, nao 1815 ouch groethertigdóm, ónger de anger linie van 't Mecklenburgs hoes.
Graofsjap Megen	1145-1794	Nederlandj	Graofsjap in Midde-Nederlandj róntjelóm 't sjtedje Megen, kaom neet bie e groeter gewes. Hoort nao 1648 neet bie de Rippebliek en veel ouch neet ónger de Oranjes. In 1794 daor de Franses geannexeerd en bie Frankriek gevoog, later euvergedrage aan de Bataafse Rippebliek.
Hertigdóm Modena en Reggio	1452-1859	Italië	Sjtaot in Naord-Italië, deil van 't Heilig Roems Riek. Weurt in 1796 daor de Franse bie de marionettesjtaot de Cispadaanse Rippebliek geveug, meh bie de Restoratie in 1814 weer hersjtèld. Oetènjelik in 1859 definitief daor de laegers van Italië óngfer de voot geloupe en ingelief.
Mongools Riek	1206-1368	Mongolië, China, Ruslandj, Naord-Korea, Zuud-Korea, Kazachstan, Oezbekistan, Turkmenistan, Kirgizië, Tadzjikistan, Iran, Afghanistan, Pakistan, India, Wit-Ruslandj, Oekraïne, Moldavië, Roemenië, Turkije, Irak, Jordanië	Waereldriek gesjtich daor de vereinigde Mongoolse sjtamme, mit hölp van de Turkse volker. Ónger versjillende opeinvolgende khans weurt e riek opgebouwd van China tot in Oes-Europa. Vanaaf de laten dertienden iew vilt 't oeterein.

N

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Sultanaat Nadzjd	1921-1926	Saoedi-Arabië	Sultanaat in 't Arabisch binnelandj mit as hoofsjtad Rijaad. Óntsjtange oet kleinder emirate. Annexeert in 1926 't keuninkriek Hedzjaz, wat in 1932 herneump weurt tot Saoedi-Arabië.
Naord-Jeme	1918-1990	Jeme	Westelik deil van 't hujig Jeme (de misleiiende naam kump daordat me vanaaf de köslien raekende), óntsjtange bie 't oetereinvalle van 't Osmaans Riek. Tot 1962 e keuninkriek (Moetawakkilitisch Keuninkriek Jeme), daonao 'n rippebliek (Arabische Rippebliek Jeme). Vereinig zich op 22 mei 1990 mit Zuud-Jeme.
Naord-Vietnam	1945-1976	Vietnam	Communistische sjtaot in 't naorde van Vietnam, oetgerope nao 't verlees van de Japanners. Allewel dat de Fransoze hun kolonie claimde, lökde 't ze neet deze zelfoetgerope sjtaot te pakke. Bie de dekolonisatie in 1954 heel Naord-Vietnam 't gebeed baove de 17e breiddegraod. Nao 't winne van de Vietnamkreeg liefde me ouch Zuud-Vietnam in; saer 1976 zeen bei lenj weer hereinig.
Keuninkriek Napels	1282-1816	Italië	Keuninkriek in Zuud-Italië mit Napels as hoofsjtad. Op d'n doer in personeel unie ónger 'n tak van de Bourbons mit 't Keuninkriek Sicilië. In 1799 kort opgeluf en weer opgerich as marionèttesjtaot van Frankriek. Bij de restauratie in 1815 weer ónger de Bourbons en ei jaor later formeel vereinig tot 't Keuninkriek van de Bei Siciliës.
Navarra	824-1620	Sjpanje	Klei keuninkriekske in de Pyrineeë, óntsjtange oet 't hertigdóm Gascogne. Politiek langen tied èng mit Frankriek verbónje. Pas saer 1521 permanent ónger de Kroen van Castilië.
Hertigdóm Naxos	1207-1579	Griekelandj	Kruusvaerderssjtaot gesjtich nao de Veerde Kruustoch, besjtand oet 'n aantal Griekse eilenj. Vazalsjtaot van achterein 't Latiens Keizerriek, Venetië en 't Osmaans Riek, wat 't in de zèstienden iew oetènjelik gans óngerworp.
Nederlandse Antille	1845-2010	Aruba, Curaçao, Sint-Maarten, Nederlandj	Kolonie van Nederlandj (tot 1954), later landj in 't Keuninkriek. Hètde as kolonie Curaçao en Óngerhurige. Saer 1986 zónger Aruba, wat zich aafsjeide. Woort in 2010 óntbónge in Curaçao, Sint-Maarten en e sjtel kleinder eilenj die ónger Nederlandj kaome.
Neutraal Moresnet	1816-1919	Belsj	Condominium tösje 't Belsj en Pruses, óntsjtange nao óndujelikheid op 't Congres van Wene. Tot e gans gemein besjtuur kump 't neet; in väöl opzichte wèt zich hie 'nen eige sjtaot te vörme. Vervilt mit de Belzje annexatie van de Oeskantons nao d'n Ierste Waereldkreeg; hiebie weurt ouch Neutraal Moresnet bie 't Belsj gevoog.
Newfoundland	1907-1949	Canada	Veurmaolige Britse kolonie in Naord-Amerika, in 1907 zelfsjtenjig gewore as dominion. In 1949 nao e rifferendum bie Canada gevoog.

O

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Riek van Odoaker	476-493	Italië, San Marino, Vaticaansjtad, Frankriek, Monaco, Zjwitserlandj, Liechtenstein, Duutsjlandj, Oesteriek, Tsjechië, Sjlowakije, Sjlovenië, Kroatië, Bosnië-Hercegovina, Servië, Montenegro	Opvolgersjtaot van 't al versjrumpeld Wesroemeins Riek, óntsjteit as de Oes-Germaansen huursoldaat Odoaker de kèndj-keizer Romulus Augustulus aafzèt en zich tot Keuning van Italië kroent. Daovandan weurt deze sjtaot ouch Keuninkriek Italië geneump.
Riek van de Oes-Gote	493-553	Zuug baove.	Riek in Zuud-Europa, beheers daor de Oes-Gote, ónsjteit as dit volk (in d'n tied van de Groete Volksverhuzinge) Italië invilt en Odoaker aafzèt. Hunne keuning Theodorik de Groete kroent zich daonao tot keuning van Italië.
Oesromeins Riek	Zuug Byzantiens Riek.
Omajjadekalifaat	661-750	Afghanistan, Algerije, Andorra, Armenië, Azerbeidzjan, Bahrein, Cyprus, Egypte, Frankriek, Georgië, Gibraltar, Griekelandj, India, Irak, Iran, Israël, Jeme, Jordanië, Kazachstan, Kirgizië, Koeweit, Libanon, Libië, Mauritanië, Marokko, Niger, Oezbekistan, Oman, Pakistan, Palestina, Portugal, Qatar, Ruslandj, Saoedi-Arabië, Sjpanje, Somalië, Syrië, Tadzjikistan, Tsjaad, Tunesië, Turkije, Turkmenistan, Vereinigde Arabische Emirate, Westelike Sahara. (N.B.: Neet alle lenj tegeliek.)	't Twiede van de veer groete islamitische kalifate, wiedoet 't groetste van die en de groetste sjtaot dae de waereld tot dat memènt oets haw gekèndj. Óntsjtóng nao aafzètting van de Rasjiededynastie (de naokómmelinge van Mohammed). De Omajjade hawwe hunne machsbasis in Syrië. De politiek van hun veuurgengers (groete vereuveringe en rillatief hermenie mit óngerworpe volker) zatte ze wiejer. Nao hunne val zouw d'n islamitische waereld noets mie 'n einheid waere.
Oldenburg (landj)	1108-1774	Duutsjlandj	Graofsjap (tot 1774), daonao hertigdóm (tot 1810) en tot sjlot groethertigdóm (vanaaf 1814) in Naordwes-Duutsjlandj. Góng in 1871 as sjtaot op in 't Twiede Riek. Bleef bis 1946 besjtaon (nao 1918 as vriesjtaot), meh góng toen op in de nuje deilsjtaot Nedersakse.
Oranje-Vriesjtaot	1854-1902	Zuud-Afrika	Ein van de Boererippeblieke, gesjtich daor Boere die wegtrokke oet de daor de Britter ingeliefde Kaapkolonie. In 1902 nao 'ne lange en meujelike kreeg bie 't Brits Riek ingelief. Tot 1994 ein van de veer pervincies van Zuud-Afrika; laef noe nog as Vriesjtaot wiejer in 't landj.
Osmaans Riek	1299-1923	Albanië, Algerije, Armenië, Azerbeidzjan, Bahrein, Bosnië-Hercegovina, Bulgarije, Cyprus, Egypte, Eritrea, Georgië, Griekelandj, Hongarije, Irak, Iran, Israël, Jeme, Jordanië, Koeweit, Kosovo, Kroatië, Libanon, Libië, Moldavië, Montenegro, Noord-Macedonië, Oekraïne, Oesteriek, Oman, Palestina, Qatar, Roemenië, Ruslandj, Saoedi-Arabië, Servië, Sjlowakije, Soedan, Somalië, Syrië, Tunesië, Turkije, Vereinigde Arabische Emirate	Ouch Ottomaans Riek geneump; sjtaot van 'ne Turkse sjtam dae èndj dertienden iew 't Midde-Oeste invilt. Vereuvert mit en mit de anger Turkse sjtaote, de reste van 't Byzantiens Riek (saer 1453 daoróm Constantinopel as hoofsjtad), groete deile van de Balkan en e groet sjtök van d'n islamitische waereld (zoedat de sultan zich kalief geit neume). Nao 't mislök belègk van Wene in 1683 löp de mach trök, tot de naerlaag in d'n Ierste Waereldkreeg 't bewèndj fataal weurt. Turkije weurt 'n rippubliek, de mieste neet-Turke gebeje kómme ónger westers mandaat.

P

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Palmyreens Riek	260-273	Turkije, Syrië, Irak, Libanon, Israël, Palestina, Jordanië, Saoedi-Arabië, Egypte	Aafgesjeie deil van 't Romeins Riek in de crisis die e groet deil van d'n derden iew heersjde. Ènjigde mit de hereiniging ónger Aurelianus.
Hertigdóm Parma	1545-1859	Italië	Sjtaot in Naord-Italië, aafgesjeie van 't Hertigdóm Milaan. In 1802 ingelief bie Frankriek, meh in 1814 zelfsjtenjig, tot 't bie 't Keuninkriek Italië woort ingelief.
Perzisch Riek	550 v.Chr.-336 v.Chr.	Afghanistan, Armenië, Azerbeidzjan, Bahrein, Bulgarije, Cyprus, Egypte, Georgië, Griekelandj, Irak, Iran, Israël, Jeme, Jordanië, Kazachstan, Kirgizië, Koeweit, Libanon, Libië, Noord-Macedonië, Oekraïne, Oezbekistan, Oman, Pakistan, Palestina, Qatar, Roemenië, Ruslandj, Saoedi-Arabië, Soedan, Syrië, Tadzjikistan, Turkije, Turkmenistan, Vereinigde Arabische Emirate	Waereldriek ónger de Achaemenide, óntsjtange nao vereuvering door Medië, Lydië en Babylonië daor Cyrus de Groete. In de iewe daonao nog groeter expansie nao Egypte, Anatolië en Griekelandj; 'n poging óm ouch dat te vereuvere weurt 't riek fataal es de Macedoniër Alexander de Groete gans 't Perzisch Riek óngerwerp. Later gief 't in e vergeliekbaar gebeed 't riek van de Parthe en 't Sassanideriek.
Hertigdóm Philippopolis	1204-1207	Bulgarije	Kortsjtunjige vazalsjtaot van 't Latiens Keizerriek, al gaw daor de Bulgare gepak.
Pools-Litouws Riek	1569-1795	Pole, Litouwe, Letlandj, Eslandj, Wit-Ruslandj, Ruslandj, Oekraïne, Sjlowakije, Roemenië, Moldavië	Groet multi-etnisch keeskeuninkriek in Midde-Europa ónger Poolse hiersjappie, óntsjtange naodat de personeel unie tösje 't Pools keuninkriek en 't groethertigdóm Litouwe tot sjtandj kaom. Geit èndj achtienden iew op in Pruses, Oesteriek en Ruslandj.
Pruses	1226-1871	Duutsjlandj, Pole, Ruslandj, Litouwe, Daenemarke, Belsj	Oersjprunkelik e hertigdóm aan de Oeszie, gedomineerd door Duutsjtalige meh veural bewoend door 't Baltisch volk de Pruse. Kump in 1618 in personeel unie mit Brandenburg en geit zich vanaaf dan intensief mit de Duutsje politiek meuje. 't Keuninkriek Pruses (vanaaf 1701) weurt ummer mechtiger en annexeert väöl anger Duutsje sjtaote. Nao gewonne krege taege Oesteriek (1866) en Frankriek (1870) d'n ónbetwisten aanveurder van de Duutsje sjtaote, wat culmineert in de sjtichting van 't Twiede Riek mit de Pruse keuning as keizer. Blief as sjtaot in Duutsjlandj wijer besjtaon, tot de Geallieerde 't in 1946 officieel óntbinje.

Q

R

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Rippebliek Ragusa	1358-1808	Kroatië	Handelsrippebliek róndj de sjtad Ragusa (Dubrovnik) (geïnspireerd op Venetië, wo 't zich van aafsjeide) aan de Adriatische Zie mit 'n Dalmatisch sjpraekende bevolking. Blief besjtaon tot de Franse ónger Napoleon 't inlieve.
Rasjiedekalifaat	632-661	Afghanistan, Armenië, Azerbeidzjan, Bahrein, Cyprus, Egypte, Georgië, Griekelandj, Irak, Iran, Israël, Jeme, Jordanië, Koeweit, Libanon, Libië, Oman, Pakistan, Palestina, Qatar, Saoedi-Arabië, Syrië, Tunesië, Turkije, Turkmenistan, Vereinigde Arabische Emirate	Ierste kalifaat nao d'n doed van Mohammed, besjtuurd daor zien naokómmelinge. Aan 't begin ómvat 't allein 't Arabisch sjiereilandj, in de kómmende jaore weure 't (Perzisch) Sassanideriek en deile van 't Byzantiens Riek gepak. In 661 aafgezat daor de dynastie van de Omajjade.
Hierlikheid Ravenstein	1360-1798	Nederlandj	Sjtäötje aan de Maas, besjtaond oet 't sjtedje Ravenstein en zien achterlandj, tot aan Volkel. Saer de sjtichting van de Rippebliek feitelik 'ne satellietsjtaot daovan. In 1794 veurluipig, in 1798 definitief ónger Frans bewèndj gezat, in 1800 aevel aan de Bataafse Rippebliek verkoch.
Romeins Riek	753 v.Chr.-493 n.Chr.	Vereinig Keuninkriek, Nederlandj, Belsj, Luxemburg, Frankriek, Duutsjlandj, Zjwitserlandj, Liechtenstein, Oesteriek, Andorra, Monaco, Sjpanje, Portugal, Italië, San Marino, Vaticaansjtad, Malta, Hongarije, Roemenië, Oekraïne, Sjlovenië, Kroatië, Bosnië-Hercegovina, Servië, Kosovo, Montenegro, Noord-Macedonië, Bulgarije, Albanië, Griekelandj, Turkije, Cyprus, Ruslandj, Georgië, Azerbeidzjan, Armenië, Iran, Irak, Koeweit, Syrië, Libanon, Israël, Palestina, Jordanië, Saoedi-Arabië, Egypte, Libië, Tunesië, Algerije, Marokko	Waereldriek (tot 509 v.Chr. e keuninkriek, daonao tot 27 v.Chr. 'n rippebliek, dan tot 't eèndj e keizerriek), in de loup van de iewe gans geleidelik opgeboewd vanoet Roeme. De óngerwerping van gans Italië waor pas róndj 200 v. Chr. e feit. Nao de Punische krege volgde Sjpanje en Carthago, de campagnes van Julius Caesar óngerworpe Gallië. Aan 't begin van d'n twiedeniew nao Christus haolde 't Riek zienen groetsten ómvank. Vanaaf 295 weurt 't Riek ummer weer verdeild tösje versjillende erfgenaome, in 393 weurt die deiling definitief. 't Wes-Romeins Riek hilt zich tot 476 as de Germaanse soldaat Odoaker (zuug baove) de lèste keizer aafzèt.
Keuninkriek Ryukyu	1429-1879	Japan	Arsjipel zujelik van Japan, in 1429 daor de vaors van Okinawa vereinig. Iers 'ne vazalsjtaot van China, later ieder van Japan. Mèt de Meiji-restauratie kómme in Japan aevel nationalistische geveules op. Ryukyu weurt geannexeerd en zien inwoeners as Japaneze behanjeld. Nao 1945 kómme de eilenj nog effe los van Japan as d'n Amerikaanse bezètter ze apaart besjtuurt. In 1972 krieg Japan ze definitief trök.

S

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Saargebeed Saarprotectoraat	1920-1935 1947-1956	Duutsjlandj	Industrieriek gebeed aan de Franse grens. Zoewel nao d'n Ierste as d'n Twiede Waereldkreeg daor Frankriek bezat, meh in bei gevalle nao e rifferendum (en ónger interationalen drök) weer aan Duutsjland trökgegaeve. 't Saarprotectoraat, wat get groeter waor as 't Saargebeed, verklaort 't besjtaon van de hujige deilsjtaot Saarlandj.
Sakse	1356-1871	Duutsjlandj, Pole	Käörvaorstedóm (tot 1806), daonao keuninkriek in oestelik Duutsjlandj, de ierste iewe mit 'n gooddeils Sjlavische bevolking. Nao 1871 wiejer as deilsjtaot in 't Twiede Riek, leef in d'n hujige deilsjtaot wiejer.
Keuninkriek Sardinië	1324-1861	Italië, Frankriek	Sjtaot op Sardinië en in de Savoye. Brènk midde neugetienden iew de vereiniging van Italië op gank.
Seleucideriek	312 v.Chr.-63 v.Chr.	Afghanistan, Armenië, Azerbeidzjan, Georgië, India, Irak, Iran, Israël, Jordanië, Koeweit, Kirgizië, Libanon, Pakistan, Palestina, Syrië, Tadzjikistan, Turkije, Turkmenistan	Eint van de drie deile ('t groetste) wo-in 't riek van Alexander de Groete nao dem zienen doed weurt verdeild. Geregeerd daor generaal Seleucus en zie naogesjlech. In de iewe die volge weurt 't ummer kleinder, tot de Romeine 't oenènjelik gans annexere.
Servië-Montenegro	2003-2006	Servië, Montenegro, (Kosovo)	Losse federatie, óntsjtange naodat de gróndjwèt van (Klein-)Joegoslavië waort herzeen. Veel nao drie jaor weer oeterein.
Emiraat Sicilië	948-1072	Italië, Malta	Islamitisch vaorstedóm op 't eilandj Sicilië, in 843 gesjtich as provincie van 't kalifaat meh nao 948 zelfsjtenjig. Oetinjelek gevalle aan de Noormanne, die hie 't graofsjap Sicilië sjtichde.
Keuninkriek Sicilië	1130-1816	Italië	Keuninkriek in Zuud-Italië, iewelank in personeel unie mit Aragon dan wel Sjpanje. Geit in 1816 mit 't keuninkriek Napels op in 't Keuninkriek van de Bei Siciliës.
Sikkim	1642-1975	India	Klei keuninkriek in d'n Himalaya, óngevaer tösje Nepal en Bhutan. In 1975 nao 'n ómsjtrejje rifferendum geannexeerd daor India, wovan 't nog ummer 'ne sjtaot is.
Sjotlandj	neugenden iew-1707	Vereinig Keuninkriek	Keltisch keuninkriek in 't naorde van Groet-Brittannië. Óntsjteit naodat Iere 't gebeed invalle. Politiek daor de iewe heer ing verbónge mit Èngelandj, wat 't aevel neet wèt te vereuvere. In 1603 kump 't mit Èngelandj in personeel unie, de politieke vereiniging volg einen iew later.
Sjtich Utrech	ca. 700-1528	Nederlandj	't Waereldlik domein van 't bisdóm Utrech. Besjleit in de vreug middeliewe nog 't groetste deil van 't hujig Nederlandj, meh moot ummer mie landj priesgaeve aan anger hiere. Tot sjlot blieve euver 't Nedersjtich (de hujige provincie Utrech) en 't Euversjtich (Euverijssel). Oetènjelik weurt 't gebeed mit geweld bie de Bourgondische Sjtaot geveug.
Sovjet-Unie	1922-1991	Ruslandj, Eslandj, Letlandj, Litouwe, Wit-Ruslandj, Oekraïne, Moldavië, Georgië, Armenië, Azerbeidzjan, Kazachstan, Oezbekistan, Kirgizië, Tadzjikistan, Turkmenistan	Voloet Unie van Socialistische Sovjetrippeblieke, aofgekort USSR; communistisch, multi-etnisch landj, opvolgerssjtaot van 't Russisch Keizerriek, gestich nao de Oktoberrevolutie van 1917 en d'n dao-opvolgende börgerkreeg. Waor gans zie besjtaon 't groetste landj op de waereld. Breide nao d'n Twiede Waereldkreeg zie gezag oet tot deep in Midde-Europa, wo 't 'n aantal vazalsjtaote creëerde. Èndj jaore 1980 begós de unie oeterein te valle, wie de regering toesjtóng dat de versjillende deilrippeblieke zich aafsjeide.
Riek van Syagrius	457-486	Frankriek	Romeins landj in Naord-Frankriek, óntsjtóng naodat de Groete Volksverhuzinge 't Wesromeins Riek hawwe doon invalle. Allein in dit gebeed hadde zich de Germane neet gevestig, zoedat 'n Romeinse elite ónger leiing van Syagrius de mach heel. Dit ènjigde in 486 asnog, wie de Frankische keuning Clovis I Syagrius versjloog en zie riek bie 't Frankisch Riek inliefde.

T

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Tannoe Toeva	1921-1944	Ruslandj	Volksrippebliek in Centraal-Azië, óntsjtange op de invlooddsfere van keizerlik Ruslandj en keizerlik China.Nao de val van 't Chinees Keizerriek nump de Russischen invlood toe, zoedat me hie 'n communistische rippebliek sjtich nao Sovjet-Russisch veurbeeld. In 1944 daor Stalin bie de Sovjet-Unie geveug, sindsdeen 'n otonoom deil van Ruslandj.
Rippebliek Texas	1836-1846	Vereinigde Sjtaote	Oersjprunkelik 'n Spaonse kolonie, iers deil van Mexico meh ummer mie daor Amerikane gekoloniseerd verklaort ze zich ónaafhenkelik, óm zich tot sjlot nao de zin van de bevolking gans bie de Vereinigde Sjtaote aan te sjlete.
Keuninkriek Thessalonica	1204-1224	Griekelandj	Kruusvaerderssjtaot mit as hoofsjtad Thessalonica, vazalsjtaot van 't Latiens Keizerriek en zjus wie dit gesjtich nao de Veerde Kruustoch. Woort nao twinteg jaor ónger de voot geloupe daor 't Oesters-Orthodox (d.w.z. Grieks-Orthodox) Despotaat van Epirus.
Tibet	1912-1951	China	Regio in d'n Himalaya en 't aanligkend Tibetaans plateau. Waor daor de iewe haer versjillende kiere zelfsjtenjig, lèstelik in 1912, wie 't zich oet 't invallend Chinees Keizerriek losmaakde. In 1951 daor 't Communistisch China weer geannexeerd.
Vaorstedóm Toear	1320-1795	Nederlandj, Belsj	Sjtäötje aan de Maas, bezit van de abdie van Toear. Bie de inval van de Franse in 1795 geannexeerd.
Groethertigdóm Toscane	1569-1859	Italië	Groethertigdóm in Naord-Italië, uteraerd in Toscane. Óntsjteit in 1569 daor promotie van 't hertigdóm Florence. In 1801 daor de Franse ómgevörmp tot de vazalsjtaot Keuninkriek Etrurië en later gans bie Frankriek ingelief. In 1815 hersjtèld. Weurt in 1869 aevel mit algemein insjtumming van de bevolking bie 't zich vereinigend Italië geveug.
Transvaal	1856-1902	Zuud-Afrika	Officieel de Zuid-Afrikaansche Republiek; ein van de Boererippeblieke in Zujelik Afrika, naordelik van Oranje-Vriesjtaot gelaege. Verandert in zie besjtaon versjillende kiere van vörm en weurt in 1877 ouch tiejelik óngerworpe daor de Britte. Mit de Boerekregeónger leiing van Paul Kruger wit dit landj, same mit de Vriesjtaot, de Britse euverheersjing nog tot 1902 oet te sjtèlle, óndanks 'n groete euvermach aan d'n angere kant. Blief in 't nuuj gesjtich Zuud-Afrika nog tot 1994 as provincie besjtaon.
Vriej Territorium Triëst	1947-1954	Italië, Kroatië	Gebeed róndj de sjtad Triëst, veur d'n Twiede Waereldkreeg Italiaans meh noe daor de Vereinigde Naties veurluipig ónger internationaal bewèndj gesjtèld. Verdeild in 't 'Italiaanse' zone A en 'n 'Kroatische' zone B. In 1954 woorte de twie zones zónger väöl probleme aangehech aan respectievelik Italië en Joegoslavië.
Graofsjap Tripolis	1109-1289	Libanon, Syrië	Kruusvaerderssjtaot in de Levantj róntjelóm 't hujig Tripoli in Libanon, tösje 't prinsdóm Antiochië en 't keuninkriek Jeruzalem in.
Tsjecho-Sjlowakije	1918-1992	Tsjechië, Sjlowakije	Rippebliek in Midde-Europa, óntsjtange nao de val van de Donaumonarchie. Kaom in 1938 tot 'n èndj bie de inval van nazi-Duutsjlandj en 't Verdraag van München. Nao d'n Twiede Waereldkreeg hersjtèld, meh zónger Roethenië (saer 1938 bie de Sovjet-Unie) en vanaaf 1948 as volksrippebliek. Brach in 1989 de Fluwele Rivvelutie op gank, meh sjpleet zich nao e rifferendum op 1 jannewarie 1993.

U

V

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Venetiaanse Rippebliek	697-1797	Italië (Kroatië, Albanië, Griekelandj, Turkije, Cyprus)	Sjtaot gecentreerd róndj Venetië en de Veneto mit e mechtig hanjelsimperium en versjillende territoriaal bezittinge róntjelóm de oestelike Middellandse Zie. Geregeerd daor d'n doge. Op zie huugdepuntj in de late middeliewe. In 1797 daor de Franse en de Oesteriekers geannexeerd.
Vereinigde Arabische Rippubliek	1958-1961	Egypte, Syrië	Poging veur alle Arabische sjtaote in ei landj te vereinige. Oetènjelik dege allein Egypte en Syrië drin mit. Nao drie jaor veel de unie oeterein; Egypte bleef zich aevel nog tot 1971 zoe neume.
Hierlikheid Vianen	ca. 1250-1725	Nederlandj	Hierlikheid in Midde-Nederlandj, ein van de väöl nominaal ónaafhenkelike vazalsjtäötjes bie de Rippebliek. Kump in 1725 in Hollands bezit en huurt vanaaf dan de facto bie de Rippebliek. Dit weurt pas in 1795, bie de sjtichting van de Bataafse Rippebliek, formeel.
Graafsjap Vlaondere	862-1369	Belsj, Frankriek, Nederlandj	Graofsjap in 't zuudweste van de Nederlenj, ein van de awwer feodaal sjtaote in dit gebeed. Kump in de hoeg middeliewe tot groete bleuj meh mót op d'n doer Braobant veur zich laote. Al saer 1369 deil van 't Bourgondisch Riek.

W

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Walachije	1330-1859	Roemenië	Romaans (Roemeens) kallend prinsdóm ónger Sjlavische hiersjappie. Vanaaf 1417 'ne vazalsjtaot van 't Osmaans Riek. Weurt in 1859 mit Moldavië vereinig tot Roemenië.
Waldeck	1349-1871	Duutsjlandj	Grafosjap, saer 1712 vaorstedóm in Duutsjlandj óntsjtange róntjelóm 't gelieknamig sjloot aan de Eder. Vanaaf 1848 vereinig mit 't vreuger graofsjap Pyrmont as Waldeck-Pyrmont. In 1871 opgegange in 't Duutsj Riek, wo-in 't 'ne sjtaot woort. In 1929 bie de Pruusje provincie Hessen-Nassau geveug.
Wales	1057-1282	Vereinig Keuninkriek	Keltisch kallend gebeed westelik van Èngelandj, tot midde èlfden iew verdeild in versjillende vaorstedómme. Veel nao 'n korte vereiniging nog dèks oeterein, en woort twie iewe later toch nog daor Eduard I óngerworpe. Saerdeen dreug d'n Ingelsen troenopvolger d'n titel prins van Wales.
Riek van de Wesgote	418-711	Frankriek, Sjpanje, Portugal, Andorra	Riek op gewaeze Wes-Romeins gróndjgebeed ónger Germaanse (Gotische) hiersjappie. Besjloog op zie huugdepuntj 't Iberisch Sjiereilandj en groete deile van Zuud-Frankriek. Dat ierste deil góng verlaore ónger de Frankische expansie, de res veel bie d'n inval van de moslims. Allein Asturië bleef euver.
Württemberg	12en iew - 1871	Duutsjlandj	Graofsjap, nao 1495 hertigdóm en vanaaf 1806 keuninkriek in zujelik Duutsjlandj mit as hoofsjtad Stuttgart. Kump in 1971 bie 't nuuj gesjtich Twiede Riek. Blief besjtaon as deilsjtaot tot 1952, wienie 't opgeit in Baden-Württemberg.

X

Y

Z

Sjtaot	Tied	Noe deil van	Ómsjrieving
Zaevebörge	1570-1711	Roemenië	Ouch bekèndj as Trans(s)ylvanië; multi-etnische regio in de Karpate mit zjus zoeväöl historische hiersjers. Kump in 1570 ónger besjtuur van 'ne calvinistischen Hongaarse prins, as vazalsjtaot van 't Osmaans Riek. Saer 1711 integraal deil van Oesteriek-Hongarije.
Zuud-Jeme	1967-1990	Jeme	Communistische sjtaot gevörmp kort nao de dekolonisatie van 't gebeed. Vereinig zich in 1990 mit 't kleinder meh väöl dichter bevolk Naord-Jeme.
Zuud-Vietnam	1955-1975	Vietnam	Deil van Vietnam ónger de 17e breiddegraod. Óntsjtange nao de tröktrèkking van de Japaneze oet 't landj; in tegesjtèlling tot 't naorde kóste de Franse 't zuie van de kolonie wel trökpakke. Nao d'n Indochinakreeg ónaafhenkelik. Nao d'n inval van 't naorde begós de Vietnamkreeg, womit zich de Vereinigde Sjtaote al gaw bemeujde. Oetènjelik euverwonne de communiste, die in 1975 ouch Saigon pakde en 't zuje inliefde.