Mongolië

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Mongolië
Basisgegaevens
Officieel taal	Mongools
Huidsjtad	Ulaanbaatar
Sjtaotsvörm	Rippubliek
Sjtaotshoof (lies)	Ukhnaagiin Khürelsükh (sinds 2021)
premier	Luvsannamsrain Oyun-Erdene (sinds 2021)
[[{{{titelhoofregering1}}}]]	{{{naomhoofregering1}}}
[[{{{titelhoofregering2}}}]]	{{{naomhoofregering2}}}
[[{{{titelhoofregering3}}}]]	{{{naomhoofregering3}}}
Religie	{{{religie}}}
Opperflaakde – % water	1.565.116 km² 0,6%
Inwoeners – Deechde:	3.278.290 (sjatting 2020) 1,97/km²
Biekómmende gegaeves
Munteinheid	Tögrök (MNT)
Tiedzaone	UTC +7 - +8
Nationale fiesdaag	11 juli
Vouksleed	Bügd Nairamdach Mongol,
Web | Code | Tel.	.mn | MNG | +976

Mongolië (Monggol Ulus) is e land in Centraal-Azië, wat in 't noorde grens aon Rusland en in 't zuie aon China. 't Historisch gebeed Mongolië is groeter: dat umvat ouch nog 't Chinees otonoom gebeed Binne-Mongolië, dewijl de hei besjreve rippubliek es Boete-Mongolië kin weure umsjreve. In plaots vaan 't sinocentrisch Boete- en Binne-Mongolië spreke de Mongole zelf liever vaan Noord- en Zuid-Mongolië. Hoofstad is Ulaanbaatar, ander stei zien Choybalsan, Altay en Bulgan. Väöl vaan de groetste Mongoolse plaotse zien neet groeter es e dörp en e groet deil vaan de bevolking leef nomadisch.

Bestuurleke indeiling

Mongolië is ingedeild in 21 provincies (aimag). De hoofstad vörmp 'n provincie op ziech.

Arhangay Bayan-Ölgiy Bayanhongor Bulgan Darhan-Uul Dornod Dornogovĭ Dundgovĭ

Govĭ-Altay Govĭsümber Hentiy Hovd Hövsgöl Ömnögovĭ Orhon

Övörhangay Selenge Sühbaatar Töv Ulaanbaatar (gemeinte) Uvs Zavhan

Taole

Mongools is de officieel taol; die weurt in versjèllende dialekte gesproke. 't Chalcha-dialek is officieel. Wijer huurt me in de stei väöl Russisch en in 't weste Kazachs.

Historie

Mongolië weurt sinds iewe door nomade bewoend, ouch al nomade vaan Mongoolse aofkoms. In de daartiende iew lökden 't Dzjengis Chan alle Mongoolse stamme (mèt geweld) te vereinege en begós de bleujtied vaan 't Mongools Riek: heer en zien opvolgers vereuverde e gebeed vaan Sjina tot aon Bagdad en Moskou. Daonao raakden 't ouch weer snel in verval: nao 'n iew veel 't gebeed trök tot 't oorsprunkelek Mongolië en in 1636 en 1691 woorte respectievelek Binne- en Boete-Mongolië door Sjina vereuverd. Wie in de negentiende iew Sjina oonder sterken invlood kaom vaan de westerse len naom in Mongolië de Russischen invlood touw, en in 1922 woort Boete-Mongolië mèt steun vaan de USSR 'n oonaofhenkeleke volksrippebliek. E referendum in 1945 leet 'n bekans unaniem steun veur definitief oonaofhenkelekheid zien, en de Volkrippebliek Sjina erkinde bij häör aontrejje in 1949 de staot Mongolië. In 1952 euverleed d'n dictator Horloogijn Tsjojbalsan, en in de jaore daonao woort heer ummer mier bekritiseerd, op 'n meneer vergliekber mèt de destalinisatie in de USSR. In 1990 veel mèt 't communisme in de USSR ouch in Mongolië de communistisch regering, en in 1992 waor de nui constitutie veerdeg, die vaan 't land 'n democratie maakde.

  Dit artikel is e sjtumpke. De kans Wikipedia helpe door 't aan te völle