Oos-Timor

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Oos-Timor
Basisgegaevens
Officieel taal	Portugees, Tetun
Huidsjtad	Dili
Sjtaotsvörm	Rippebliek
Sjtaotshoof (lies)	José Ramos-Horta
premier	José Maria Vasconcelos (Taur Matan Ruak)
[[{{{titelhoofregering1}}}]]	{{{naomhoofregering1}}}
[[{{{titelhoofregering2}}}]]	{{{naomhoofregering2}}}
[[{{{titelhoofregering3}}}]]	{{{naomhoofregering3}}}
Religie	{{{religie}}}
Opperflaakde – % water	15.410 km² -%
Inwoeners – Deechde:	1.115.000 (juli 2005) 64/km²
Biekómmende gegaeves
Munteinheid	Amerikaansen dollar/Centavo (USD/---)
Tiedzaone	UTC +9
Nationale fiesdaag	20 mei
Vouksleed	Pátria
Web | Code | Tel.	.tl | TLS | ++670

Oos-Timor (officieel Portugees República Democrática de Timor-Leste; Tetun Repúblika Demokrátika Timor Lorosa'e) is e land wat 't ooste (en de westeleke enclave Oecussi-Ambeno) van 't eiland Timor besleit. Hoofstad is Dili. 't Weste vaan dat eiland is in han vaan Indonesië. Vaan 1975 tot 1999 heelt dit land Oos-Timor bezat wat 't 't middelpunt vaan 'n internationaol gesjèl maakde. Oetindelek duide de Vereinegde Naties de tröktrèkking vaan 't Indonesische leger door en woort Oos-Timor 'n zelfstendege staot.

Bestuurleke indeiling

Oos-Timor is ingedeild in 14 bestuurleke districte.

Lautem Baucau Viqueque Manatuto Dili Aileu Manufahi	Liquica Ermera Ainaro Bobonaro Cova-Lima Oecussi-Ambeno Atauro

Demografie

De Timorese bevolking is taomelek divers. De belangriekste gróp, en ouch de gróp die gooddeils d'n deens oetmaak op Oos-Timor, zien de Tetuns (zeker 100.000 vertegewoordegers, veural aon de noordkös vaan 't land); wijer zien d'r de Mambaes (in 't bergland), de Tukudedes (roond Maubara en Liquisa), de Galoli's, de Kemakke, de Bunakke (e Papoeavolk), de Fataluku's (ouch e Papoeavolk), de Baineko's en de Mestieze (die dèks Portugees praote). Al volke höbbe 'n eige taol; oonderein communicere ze dèks in 't Portugees of Indonesisch. 't Indonesisch en 't Ingels weure trouwes door de groondwèt erkind es "werktaole". Good 90% vaan de bevolking is katholiek, de res weurt oetgemaak door moslims (5%), prottestante (3%) en klein gróppe hindoes, boeddhiste en animiste.

Historie

In de zestiende iew bezatte de Portugeze 't oostelek deil vaan Timor um handelsgroonde, mèt e paar aander eilen in dit gebeed. De Hollenders veroverde in 't begin vaan de zeventiende iew de Banda-eilen op Portugal meh lete Timor oongemeujd. Portugal breide zien bezittinge neet oet en de res vaan de Indonesische arsjipel kaom gedorende de volgende iewe oonder Nederlands bestuur.

In d'n Twiede Wereldoorlog vele de Japanners ouch Oos-Timor binne, en in 't binneland woedde 'ne hevege guerilla. Nao d'n oorlog woort 't Portugees besteur herstèld. Intösse verkraog Indonesië tösse 1945 en 1949 de oonaofhenkelekheid, en Oos-Timor oonder Portugees bestuur pareerde neet mèt 't pan-Indonesisch ideaol wat toen hiersde. Wie de Portugeze in 1974 en 1975 begóste mèt dekolonisatie veel 't Indonesisch leger binne. Ze woorte neet gehinderd door groetmachte; zoe zag d'n Amerikaanse president Gerald Ford Soeharto expliciet tot heer dit punt zouw laote röste. Oos-Timor woort de zesentwintegste provincie vaan Indonesië, al erkinde de VN dees annexatie neet.

Oonderwijl veurde e paar verzètsgróppe 'n guerilla tege de Indonesische armee. In de jaore negeteg naom de pressie op de Indonesische regering touw, en nao 't (gedwónge) aoftrejje vaan Soeharto in 1998 leet de regering oetindelek 't territorium los. E rifferendum op 30 augustus 1999 had ganse oonaofhenkelekheid vaan Indonesië es oetslaag. Op 20 mei 2002 woort dees oonaofhenkelekheid geïmplementeerd. Later dat jaor trooj 't land ouch touw tot de Vereinegde Naties.