1999

1999 (MCMXCIX) waor e gewoen jaor wat begós op vriedig op de Gregoriaanse kalender. 't Waor, in naam van de Vereinigde Naties, 't Internationaal Jaor veur Awwere, en in de Chinese astrologie waor dit e Jaor van d'n Haos.

Gebäörtenisse[bewirk | brón bewèrke]

1 - De giraal inveuring van de Euro en daomèt de bijbehurende monetaire unie, de Eurozone. De wierde weurt 2,20371 Nederlandse gölle, 40,3399 Belzje frank en 1,95583 Duitse mark.
1 - Ruth Dreifuss weurt de ierste vruiwlike en de ierste Juudse bóndpresident vaan Zwitserland.
19 - Begin vaan de börgerkreeg op Ambon, tösse christene en moslims.
25 - In Colombia vint 'n eerdbeving plaots vaan 6,0 op de sjaol vaan Richter. Heibij valle minstes doezend doeje.

12 - D'n Amerikaanse senaot blokkeert wijere veurtgaank vaan de impeachment-proceduur tege president Bill Clinton.
16 - De Koerdische rebelleleismaan Abdullah Öcalan weurt door Turkije gearresteerd.
27 - De Nigeriaanse presidentsverkezinge weure gewónne door Olusegun Obasanjo. Dit zien de ierste vrij verkezinge sins 1983.
27 - Keuning Abdullah II weurt gekroend tot keuning van Jordanië, es opvolger vaan d'n op 7 fibberwarie gestorve keuning Hoessein.

In Nederland, veural in Wes-Friesland, hiers de ganse maond Veteraonekrenkde.
12 - Pole, Tsjechië en Hongarije trejje touw tot de NAVO.
22 - D'n ierste vlöch um de wereld mèt 'ne lochballon weurt voltoejd.
24 - De NAVO begint mèt 'n militair campagne tege Joegoslavië, vaanwege 't etnisch geweld in Kosovo.
24 - In de Mont-Blanctunnel tösse Fraankriek en Italië weujt 'ne braand, boebij 39 lui sterve.

1 - Nunavut, e gebeed in Canada boe de Eskimo's sterk in de mierderheid zien, weurt oonaofhenkelik vaan de Noordwesterritoria.
5 - Libië lievert de twie verdachte vaan 'n vleegmesjienaonslag in 1988 oet aon 'nen Sjotsen tribbenaol op Nederlandse bojem bij Zeist.
13 - In Wuppertal, Duitsland, sterve vief lui naotot de zweeftrein nao oonder stort.

17 - Ehud Barak weurt premier vaan Israël.
28 - De restauratie vaan Leonardo da Vinci's fresco 't Lèste Aovendmaal weurt voltoejd.

9 - Joegoslavië en NAVO beïndege hunne kreeg. 't Joegoslavisch leger trèk ziech trök oet Kosovo. De volgenden daag weure de lochaonvalle gestop.
13 - Parlemintsverkezinge in 't Belsj.
16 - Thabo Mbeki weurt gekoze tot de nuie president vaan Zuid-Afrika.

12 - Guy Verhofstadt weurt de nuie premier vaan 't Belsj.
13 - Patrick Dewael weurt de nuien ierste minister vaan Vlaondere.
23 - Mohammed VI weurt keuning vaan Marokko.
25 - Lance Armstrong wint veur d'n ierste kier de Tour de France. Heer zal; dit nog zes kier herhaole.

11 - In 'ne stroek vaan Cornwall, Ingeland, tot in India vint 'ne totaole zonsverduustering plaots. In Nederland en 't Belsj raak de zon ouch veur oongeveer negeteg percint verduusterd.
13 - Steffi Graf kundeg aon te stoppe mèt tennisse.
17 - in Turkije vint 'n eerdbeving plaots mèt 'n krach vaan 7,4 op de sjaol vaan Richter, mèt 't epicentrum bij Izmit. Dao valle mier es 17.000 doeje.

14 - De len Kiribati, Nauru en Tonga weure lid vaan de VN.
21 - Bij 'n eerdbeving in Taiwan vaan 7,6 op de Sjaol vaan Richter valle 2415 doeje.

5 - Generaol Pervez Musharraf pleeg 'ne staotsgreep in Pakistan.
12 - Roond dezen daag moot de zèsmiljardsten eerdbewoener gebore zien. E keend oet Sarajevo krijg de symbolische ier dezen titel te draoge.
20 - Abdurrahman Wahid weurt tot president vaan Indonesië gekoze.

6 - E referumdum in Australië heet es oetslaag tot me de monarchie wèlt behawwe.
20 - China lanceert zien ierste Shenzhou-rakèt.

2 - 't Intern zelfbesteur vaan Noord-Ierland weurt herstèld.
4 - Prins Filip van Belsj trojt mèt graovin Matilde d'Udekem d'Acoz.
10 - De Nederlandse weitesjappers Martinus Veldman en Gerard 't Hooft kriege de Nobelpries veur natuurkunde veur hun werk in de kernfysica.
20 - Macau weurt door Portugal aon China euvergedraoge.
31 - Boris Jeltsin trejt aof es president vaan Rusland. Zienen opvolger a.i. weurt Vladimir Poetin.
31 - 't Panamakanaal kump in hen vaan Panama, naotot 't sins d'n oonaofhenkelikheid vaan dit land in Amerikaanse hen gewees waor.

Natuurkunde: Gerard 't Hooft en Martinus Veldman "um 't leech werpe op de kwantumstructuur vaan de elektrozwake interactie in de natuurkunde."
Sjemie: Ahmed Zewail "um zien studies vaan de euvergaanksstaote vaan sjemische reacties, gebruuk makend vaan femtosecondespectroscopie."
Geneeskunde: Günter Blobel "um de oontdèkking tot eiwitte eige signale höbbe die hun transport en lokalisering in de cel regele."
Literatuur: Günther Grass, "dee zien vroleke zwarte fabele 't vergete geziech vaan de historie oetbeelde."
Vrei: Dokters Zoonder Grenze "es erkinning veur de organisatie zie humanitair pioneerswerk op diverse continente."
Economie: Robert Mundell "veur zien analyse vaan monetair en fiscaol beleid oonder diverse wisselkoersrezjiems en zien analyse vaan optimaol munteinheidgebeje."

Jeff Bezos. Tot Persoen vaan d'n Iew woort Albert Einstein oetgerope.