1815
1815 (MDCCCXV) waor e gewoen jaor wat begós op 'ne zoondag op de Gregoriaanse kalender.
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]
- 4 fibberwarie - 't Groningsch Studenten Corps Vindicat atque Polit wirt opgerich.
- 16 fibberwarie - De Senaat van de Verenigde Sjtate ratificeert de Vreje van Gent, womit formeel de aorlog van 1812 tösje 't Verenigd Keuninkriek en de Verenigde Sjtate van Amerika wirt aafgesjlaote.
- 26 fibberwarie - Napoleon óntsjnap van Elba.
- 1 miert - Napoleon arriveert in Cannes mèt ein leger van 200 man.
- 16 miert - Inauguratie van Willem, zoon van Willem V van Oranje-Nassau, tot Keuning Willem I van 't Keuninkriek der Nederlande.
- 16 miert - Luxembörg wirt 'n regio van Nederlandj, 't wirt ingedeild in de allewiele distrikte.
- 17 miert - Maarsjalk Ney löp euver nao Napoleon. De Franse keuning vluch nao Gent.
- 20 miert - Napoleon arriveert in 't keizerlik palies in Fontainebleau.
- 30 miert - Willem I der Nederlande deit zien Bliej intraeje in Mechele.
- 5 april - 12 april - Op Soembawa vundj ein oetbarsjting plaatsj van de Tambora vulkaan.
- 20 april - Groathertog Ferdinand III van Toscane keërt truk in zien landj.
- 3 mei - 't Congres van Wene rich de Repebliek Krakau op, naodat de res van 't Groathertogdóm Warschau aan Ruslandj is toegeweze.
- 9 juni - 't Congres van Wene wirt euverhaos aafgesjlaote vanwaege de hernuujde aorlog taenge Napoleon.
- 16 juni - Napoleon sjtuk de Frans-Belzje grens euver mèt ein leger van 105.000 man.
- 16 juni - Sjlaag biej Ligny en Sjlaag biej Quatre-Bras.
- 18 juni - Nao de val van Napoleon (Sjlaag biej Waterloo) wirt de Franse monarchie hersjtèld.
- 21 juni - Napoleon bereik Paries, mèr wirt neet meë es keizer geaccepteerd.
- Eindj van 't Congres van Wene, dat besjlisde euver 't oetzich van Europa nao de Franse Revolutie.
- Oprichting van de Duutsje Bóndj, ein confederatie van versjillende Duutsje sjtate en stäötjes.
- 29 september - Keuning Willem I sjtèlt de Orde van de Nederlandse Leëuw in.
- Nao ein zeëreis van 70 daag bereik ein Èngelsj aorlogssjeep mèt aan baord Napoleon 't aafgelaege eilandj Sint Helena wo hae zien lètste jaore zal sjliete.
- 20 november - In 't Verdraag van Paries waere aanvöllende veurwaarde aan Frankriek gesjtèld nao aanleijing van de "hónderd daag".
- zónger datum
- 't Èngelsje Parlemènt kört de Corn Laws good (hoag tarieve op geïmporteerd graan). Dit leijt tot ónrös.
Gebore
[bewirk | brón bewèrke]
- 11 jannewarie - John Macdonald, eësjte minister-president van Canada (gesjtorve 1891)
- 18 jannewarie - Konstantin von Tischendorf, Duutsje theoloog (gesjtorve 1874)
- 3 miert - Paul-Gustave Froment, Franse mechanicus en oetvènjer (gesjtorve 1865)
- 11 miert - Arcangelo Palmentieri, Italiaanse geistelike en zalige (gesjtorve 1885)
- 1 april - Otto von Bismarck, belangrieke Duutsje sjtaatsman (gesjtorve 1898)
- 21 april - Louise Rasmussen, es Grevinde Danner derde vrouw van keuning Frederik VII van Denemarke (gesjtorve 1874)
- 15 augustus - Alexander Keyserling, Letse geoloog en paleontoloog (gesjtorve in 1891)
- 16 augustus - Giovanni Bosco, Italiaanse preester en heilige (gesjtorve 1888)
- 29 september - Andreas Achenbach, Duutsje landjsjapssjilder (gesjtorve 1910)
- 2 november - George Boole, Britse wiskundige (gesjtorve 1864)
- 18 november - Lorenz von Stein, Duutsje econoom en socioloog (gesjtorve 1890)
- 10 december - Ada Lovelace, Britse wiskundige (gesjtorve 1852)
Gesjtorve
[bewirk | brón bewèrke]- 31 jannewarie - Franciscus Xaverius Bianchi (~71), biejgenaamp de Apostel van Napels, Italiaanse preester
- 24 fibberwarie - Robert Fulton (49), Amerikaanse sjilder, ingenieur en oetvènjer
- 8 april - Jakub Šimon Jan Ryba (49), Tsjechische componist
- 13 oktober - Joachim Murat (48), zjwaoger van Napoleon Bonaparte en keuning van Napels (1808-1815)
- 7 december - Michel Ney (46), Franse maarsjalk ónger Napoleon Bonaparte
- 22 december - José María Morelos (50), Mexicaanse ónaafhankelikheidssjtriejer
