Stumloeazen alveolaire sibilant
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De stumloeazen alveolaire sibilant of stumloeas alveolair sisklank is 'ne mitklinker dae in väöl gespraoke tale veurkump. 't Symboeal det bie 't Internationaal Fonetisch Alfabet gebroek wuuertj is [s]. De stumloeazen alveolaire sibilant haet feitelik drie variantje (zuuch bie kènmirke).
Kènmirke
[bewirk | brón bewèrke]Kènmirke vanne stumloeazen alveolaire sibilant zeen:
- De meneer van oetspraok is 'ne sibilant-fricatief, det inhèltj det t'r euver 't algemein wuuertj gemaak dore lóchstroum door 'n gleuf inne baktóng te leie nao de artikulaasjeplaats, wo de lóchstroum wuuertj geconcentreerdj taenge de sjerpe randj vanne bao-geslaote tenj;
- 't Guuef drie oetspraokplaatse:
- Dentaal, [s̪], det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit of d'n tóngspits of 't tóngblaad taenge de baovetenj (apicaal taenge laminaal);
- Denti-alveolair, det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit 't tóngblaad taenge d'n tandjwal ennen tóngspits achter de baovetenj;
- Waor alveolair, [s̳], det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit of d'n tóngspits of 't tóngblaad taenge d'n tandjwal (apicaal taenge laminaal);
- De artikulaasje is stumloeas, waat mèntj det ze wuuertj gemaak zónger trilling vanne stumbenj. In sómmige spraoke waere de stumbenj pezetig aopgehaje, dewiel ze in anger spraoke slap zeen, zodet ze de stumhöbbendjheid van aangrenzendje klenk kan euvernumme;
- Ze is 'nen orale mitklinker, waat mèntj det de lóch allein dore móndj eweg kan kómme;
- Ze is 'ne centrale mitklinker, waat inhèltj det ze wuuertj gemaak dore lóchstroum euvere midde vanne tóng te leien inplaats langs de ziejkantje;
- 't Lóchstroummechanisme is pulmonisch, det mèntj det de klank wuuertj gemaak door lóch die allein dore lónge en 't middereef wuuertj geduujdj, wie bieje meiste klenk.
Limbörgs
[bewirk | brón bewèrke]In 't Limbörgs kump de stumloeazen alveolaire sibilant väöl veur, in alle dialekte.
De próntje oetspraok vanne alveolaire fricatieve varieertj van spraeker toet spraeker. Euver 't algemein geldj det t'r denti-alveolair of waor alveolair wuuertj oetgespraoke (mit naam waor alveolair). Zowaal apicaal ([s̺]) es laminaal ([s̻]) oetspraoke kómme veur. In 't Mofers euverhieërsje de apicaal oetspraoke, behauve wen d'r 'nen alveolaire nasaal opvolg; den is t'r meistes laminaal door assimilaasje mit daen nasaal, dae meistes laminaal wuuertj oetgespraoke.
| Oetspraok nao posiesje | ||
|---|---|---|
| posiesje | IPA | spèlling |
| begin | [s̺tɛ́i̯:n] | stein |
| tösse twieë klinkers | ['mɪs̺ə] | misse |
| allein anen ènj | [æs̺] | Es |
| ènjcluster | [β̞ɑps̺] | waps |
| [ɦæs̺p] | hesp | |
Anen ènj van e waord en in 'ne stumloeaze kónteks kan de stumloeazen alveolaire sibilant 'nen allofoon zeen vanne stumhöbbendjen alveolaire sibilant door auslautverhärtung (dink aan hoezer ['ɦú:zər] taenge hoes [ɦú:s]); wen 't waord wuuertj gevolg door 'n anger waord det aanvèngk mit 'ne klinker, den is t'r juus ummer stumhöbbendj.
Juus wie bie de anger sibilanten en fricatieven in 't Limbörgs wuuertj döks 'ne (zaachte) plosief oetgespraoke wen dees klank völg op 'ne nasaal.
Zuuch ouch
[bewirk | brón bewèrke]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||