Toewe gerónjen achterklinker

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


d'n Toewe gerónjen achterklinker is 'ne klinker dae in väöl gespraoke tale veurkump. 't Symboeal det bie 't Internationaal Fonetisch Alfabet gebroek wuuertj is [u].

Kènmirke[bewirk | brón bewèrke]

Kènmirke vannen toewen gerónjen achterklinker zeen:

  • De vokaalhuuegdje is toe, det inhèltj det de tóng zoea kort wie meugelik aan 't verhieëmeldje zitj zónger 'n gans toew vernejjing te make (anges zów 't óm 'ne mitklinker gaon);
  • De vokaalposiesje is achter, det inhèltj det de tóng zich zowied wie meugelik nao achter bevindj zónger 'n gans toew vernejjing te make. Óngerónje achterklinkers neige te waere gecentraliseerdj, det mèntj det ze döks feitelik centraal-achterklinkers zeen;
  • De klinker is geróndj-oetstaekendj, det mèntj det de heuk vanne luppe waere samegetróch enne binnekantj vanne luppe bloeatligke.

Limbörgs[bewirk | brón bewèrke]

In 't Limbörgs kump d'n toewe gerónjen achterklinker veur in vriewaal alle dialekte.

Bieje stoeattoean wuuertj de vernejjing op 't lits in Midde-Limbörgse dialekte zoea toe det me de klank den zów kónnen analyseren es 'n opeinvolging van 'ne klinker en 'nen approximant, wie [ùw].

Oetspraok nao toean en lingdje
posiesje IPA spèlling
kort lank
sleiptoean ['kúm̥:pəl] [hú:s] koempel, hoes
stoeattoean [bùɲ̊c] [kù:] boentj, koe
neutraol [fuks] foeks
neutraol dan verstoeate ['buɟə ~ 'bù:ɟə] boedje
ónbeklemtoeandj ['zulu ~ 'zulu:] Zoeloe
aafgekap [puˀ] poeh!

d'n Toewe gerónjen achterklinker wusjeltj döks aaf mitte stumhöbbendje labio-velairen approximant: [w], wie in tattoeaasj: [t̺ɑt̺u'wà:ʃ]. In dees vel wuuertj inne sómmige dialekte noeatj 'ne bilabialen approximant gebroek; in anger dialekten is det juus gebroekeliker.

In 't Mestreechs haet de lang versie mit stoeattoean van deze klinker 'n diftongeringspercès mitgemaak nao [ɒʊ̯] of zelfs nao [ɔi̯] veur bepaoldje mitklinkers, wodoor pare wie voel - vervouling/vervojling en broen - broune/brojne zeen óntstange. Dit fenomeen neump me owwel de Mestreechse braeking.

 
Internationaal Fonetisch Alfabet
Mitklinkers
Plaats →
Meneer ↓
Labiaal Coronaal Dorsaal Laryngeaal
Bilabiaal Labiodentaal Dentaal Alveolair Postalveolair Retroflex Alveolopalataal Palataal Velair Uvulair Glottaal
Nasaal     •   m     •   ɱ     •   n     •   ɳ     •   ɲ     •   ŋ     •   ɴ
Plosief p   •   b t   •   d ʈ   •   ɖ c   •   ɟ k   •   g q   •   ɢ     •   ʔ
Sibilant s   •   z ʃ   •   ʒ ʂ   •   ʐ ɕ   •   ʑ
Fricatief ɸ   •   β f   •   v θ   •   ð ɹ̝̊   •   ɹ̝ ç   •   ʝ x   •   ɣ χ   •   ʁ h   •   ɦ
Approximant     •   β̞     •   ʋ     •   ɹ     •   ɻ     •   j     •   ɰ     •   ʁ̞
Tik     •   ɾ     •   ɽ
Tril     •   ʙ     •   r     •   ʀ
Lateraal approximant     •   l     •   ɭ     •   ʎ
Lateraal fricatief ɬ   •  ɮ ʎ̥˔•  ʎ̝
Klinkers
Veur Centraal-veur Centraal Centraal-achter Achter
Toe i   •   y ɨ   •   ʉ ɯ   •   u
Bao toe ɪ   •   ʏ ɪ̈   •   ʊ̈ ɯ̽   •   ʊ
Toe-midde e   •   ø ɘ   •   ɵ ɤ   •   o
Midde    •   ø̞ ə ɤ̞   •   
Aop-midde ɛ   •   œ ɜ   •   ɞ ʌ   •   ɔ
Bao aop æ   •     ɐ   •    
Aop a   •   ɶ ä   •   ɒ̈ ɑ   •   ɒ