Stumloeazen alveolaire fricatief

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

De stumloeazen alveolaire fricatief of stumloeas alveolair wriefklank is 'ne mitklinker dae in sómmige gespraoke tale veurkump. 't Symboeal det bie 't Internationaal Fonetisch Alfabet gebroek wuuertj is [ɹ̝̊]. De stumloeazen alveolaire fricatief haet feitelik twieë variantje (zuuch bie kènmirke).

Kènmirke

Kènmirke vanne stumloeazen alveolaire fricatief zeen:

• De meneer van oetspraok is fricatief, det mèntj det ze wuuertj gemaak dore lóchstroum door e smaal kenaal oppe oetspraokplaats te paerse, wodoor turbulens óntsteit;
• 't Guuef twieë oetspraokplaatse:
  1. Waor alveolair, [ɹ̝̳̊], det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit of d'n tóngspits of 't tóngblaad taenge d'n tandjwal (apicaal taenge laminaal);
  2. Pósalveolair, [ɹ̝̺̊], det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke mit of d'n tóngspits of 't tóngblaad achteren tandjwal (apicaal taenge laminaal);
• De artikulaasje is stumloeas, waat mèntj det ze wuuertj gemaak zónger trilling vanne stumbenj. In sómmige spraoke waere de stumbenj pezetig aopgehaje, dewiel ze in anger spraoke slap zeen, zodet ze de stumhöbbendjheid van aangrenzendje klenk kan euvernumme;
• Ze is 'nen orale mitklinker, waat mèntj det de lóch allein dore móndj eweg kan kómme;
• Ómdet dees klank neet wuuertj gemaak door lóchstroum euvere tóng, geldj de dichotomie van centraal taenge lateraal mitklinkers neet;
• 't Lóchstroummechanisme is pulmonisch, det mèntj det de klank wuuertj gemaak door lóch die allein dore lónge en 't middereef wuuertj geduujdj, wie bieje meiste klenk.

Limbörgs

In 't Limbörgs is dit 'n meugelike oetspraok veure <r>; den wusseltj t'r döks aaf mitte stumhöbbendjen alveolaire fricatief wen d'r in 'ne stumhöbbendje kónteks steit. Döks wuuertj t'r ouch aafgewusseldj mitten alveolairen tik of tril; de litste staon den ummer inne beginposiesje vanne littergreep, dewiel d'n alveolaire fricatief allein veurkump in ènjclusters.

Anger meugelike oetspraoke veure <r> zeen:

• [ɾ]: d'n alveolairen tik
• [r]: d'n alveolairen tril
• [ʁ̞]: d'n uvulairen approximant
• [ʀ]: d'n uvulairen tril
• [ʁ]: de stumhöbbendjen uvulaire fricatief

Zuuch ouch

• Stumloeazen alveolaire sibilant