Stumloeaze glottale fricatief
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De stumloeaze glottale fricatief of stumloeas glottaal wriefklank is 'ne mitklinker dae in inkele gespraoke tale veurkump. 't Symboeal det bie 't Internationaal Fonetisch Alfabet gebroek wuuertj is [h].
Dees klank gedruueg zich fonologisch gezeen wie 'ne fricatief of 'nen approximant, mer 't óntbrèk zich ane gebrukelike karakteristieke van 'ne mitklinker. De klank wuuertj ówwels ómsjreven es 'ne "stumloeaze klinker", ómdet 't zich óntbrèk ane oetspraokplaats en -meneer van 'nen tupische mitklinker. Toch is ouch dit neet reikendj, went 't óntbrèk zich ouch ane klinkerhuuegdje enne plaats achter inne móndj, zowie det tuperendj is veur 'ne klinker.
Kènmirke
[bewirk | brón bewèrke]Kènmirke vanne stumloeaze glottale fricatief zeen:
- De meneer van oetspraok kan in sómmige spraoke vernejdj zeen wie 'ne fricatief, det mèntj det ze wuuertj gemaak dore lóchstroum door e smaal kenaal oppe oetspraokplaats te paerse, wodoor turbulens óntsteit. Bieje meiste oetspraoken is t'r aevel ieëre 'n saort aan euvergangsstaot vanne glottis, sónger 'n richtig oetspraokplaats behauve zie stumtuup. Ómdet 't den gein anger bekandje vernejjing guuef veur wrieving te maken in 't spraokkenaal, betrachte väöl fonetici [h] nimmieë es 'ne waore fricatief;
- De oetspraokplaats kan glottaal zeen. 't Kan aevel zoea zeen det d'r gein fricatief oetspraok haet. Wen det zoea is, den verwies "glottaal" allein nao de aerd vanne oetspraok en neet nao de plaats, de vernejjing of de turbulens. Al de mitklinkers, oetgezunjerdj de glottale, en klinkers höbben häör eige oetspraokplaats naeve de vorm vanne glottis. Wie bie alle anger mitklinkers, beïnvloje de ómligkendje klinkers de oetspraok vanne [h], woodoor [h] döks wuuertj ómsjreven es 'ne "stumloeaze klinker", dae dezelvendje oetspraokplaats es dees ómligkendje klinkers haet;
- De artikulaasje is stumloeas, waat mèntj det ze wuuertj gemaak zónger trilling vanne stumbenj. In sómmige spraoke waere de stumbenj pezetig aopgehaje, dewiel ze in anger spraoke slap zeen, zodet ze de stumhöbbendjheid van aangrenzendje klenk kan euvernumme;
- Ze is 'nen orale mitklinker, waat mèntj det de lóch allein dore móndj eweg kan kómme;
- Ómdet dees klank neet wuuertj gemaak door lóchstroum euvere tóng, geldj de dichotomie van centraal taenge lateraal mitklinkers neet;
- 't Lóchstroummechanisme is pulmonisch, det mèntj det de klank wuuertj gemaak door lóch die allein dore lónge en 't middereef wuuertj geduujdj, wie bieje meiste klenk.
Limbörgs
[bewirk | brón bewèrke]In 't Limbörgs kump zowaal de stumloeaze glottale fricatief veur es de stumhöbbendje variantj. Sómmige dialekte höbben 'nen dudelike veurkäör veur eine vanne twieë (wie 't Wieërts[1] en 't Hessels[2] veur stumloeas; 't Mestreechs[3] en 't Haëmets[4] veur stumhöbbendj), dewiel sómmige spraekers ze doorein gebroeke. De stumloeaze variantj kump aevel noeatj intervocalisch veur.
| Oetspraok nao posiesje | ||
|---|---|---|
| posiesje | IPA | spèlling |
| begin | [ɦɛ́i̯:m ~ hɛ́i̯:m] | heim |
| allein anen ènj | [d̺æh:] | deh! |
Brónne
[bewirk | brón bewèrke]- ↑ Heijmans, Linda, and Carlos Gussenhoven. "The Dutch dialect of Weert." Journal of the International Phonetic Association 28.1-2 (1998): 107-112.
- ↑ Peters, Jörg. "The dialect of Hasselt." Journal of the International Phonetic Association 36.01 (2006): 117-124.
- ↑ Gussenhoven, Carlos, and Flor Aarts. "The dialect of Maastricht." Journal of the International Phonetic Association 29.02 (1999): 155-166.
- ↑ Verhoeven, Jo. "The Belgian Limburg dialect of Hamont." Journal of the International Phonetic Association 37.02 (2007): 219-225.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||