Centrale middeklinker

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

De centrale middeklinker (döks ouch sjwa, stóm e of doeffe e geneump) is 'ne klinker dae in väöl gespraoke tale veurkump. 't Symboeal det bie 't Internationaal Fonetisch Alfabet gebroek wuuertj is [ə].

De runjing vanne luppe wuuertj euveren algemein neet bestump, al is de klank ieëre óngeróndj es waal geróndj.

Bie väöl publikaasjes wuuertj 't symboeal [ə] gebroek veur ederen ónbeklemtoeandje klinker, egaal waat de próntje oetspraok daovan is.

Kènmirke

Kènmirke vanne centrale middeklinker zeen:

• De vokaalhuuegdje is midde, det inhèltj det de tóng zich halverwaeges tössen 'nen toewe klinker en 'nen aope klinker bevindj;
• De vokaalposiesje is centraal, det inhèltj det de tóng zich halverwaeges 'ne veurklinker en 'nen achterklinker bevindj;
• De klinker kan zeen:
  • óngeróndj, det mèntj det de luppen óngesprèdj (neet-verrundj) zeen;
  • geróndj-samegedrök, det mèntj det de renj vanne luppen aangespanne zeen en zoea waere samegetróch det de binnekantj vanne luppe neet nao boete kómme;
  • geróndj-oetstaekendj, det mèntj det de heuk vanne luppe waere samegetróch enne binnekantj vanne luppe bloeatligke.

Limbörgs

In 't Limbörgs kump de centrale middeklinker veur es de stóm e, wie in loupe of bevrundj. De exakte oetspraok hievan varieertj aevel van dialek toet dialek en hèltj onna sterk same mitte klankómgaeving worin d'r zich bevindj. Zoea wuuertj t'r in 't Mofers döks es 'nen toe-midden óngerónje veurklinker [e] oetspraoke wen d'r völg op 'n littergreep mit geslaoten of midden óngerónje klinkers, dewiel me in zoea val in 't Remunjs lever 'nen toe-midden óngerónje centrale klinker [ɘ] broek.

De stóm e kan zowaal geróndj es óngeróndj veurkómme. Ouch hie ligk 't ane klankómgaeving. Zoea kan me inne ómgaeving van 'ne bilabialen of 'ne labiodentale mitklinker, wie 'n [b], 'n (lichte) runjing verwachte, wie in bekandj. Meistes is de klank aevel óngeróndj, zowiezoea in neutraal vel.

De sjwa wuuertj aevel neet ummer oetgesjreve. Zoea sjrief me de sjwa meistes neet oet wen d'r 'ne svarabhaktivokaal is. In väöl dialekte wuuertj 'ne korte sjwa ingelas tösse twieë mitklinkers anen ènj van e waord wen de veuraafgäöndje klinker 'ne sleiptoean druueg; me zaet kè~rrək en ka~lləm, meh sjrief kèrk en kalm (e waord wie angs haet 'ne stoeattoean; me zal dus noeatj !a\ngəs huueren es oetspraok veur det waord, went det zów me opvatten es 't waord anges). Anger dialekte, worónger 't Mofers, doon in zoea val aan verlinging vanne sonorant; det wil zègke det me kè~rrk en ka~llm zaet sónger de sjwa daotösse. In sómmige wäörd huuertj me dae sjwa waal ummer; daoveur kan me op 't Mofers èllef en twellef sjrieve, dewiel me die wäörd in anger dialekten ieëre es èlf en twelf zów sjrieve. Allewiel begintj dit versjiensel van sonorantverlinging aevel lankzemaan eweg te gaon oet 't Mofers en huuertj me de svarabhaktivokaal ummertoe mieë, veural bieje jeug.

Zuuch ouch

• Paragogische sjwa