Lidstaote vaan de Europese Unie
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'ne Lidstaot vaan de Europese Unie ofwel 'nen EU-lidstaot is e land wat deil oetmaak vaan 't supranationaol staoteverboond vaan gelieksoortege democratieë die veur 't groetse gedeilte in of roond Europa ligke, oonder de naom vaan de Europese Unie (EU). De 2021 gief 't 27 len die aongeslote zien bij dit verboond, wat in aander wäörd meint tot 't 27 EU-lidstaote gief. Op 31 jannewarie 2020 is 't Vereineg Keuninkriek op force vaan de Brexit oet de EU getreie. Dit woar d'n ierste kier tot 'ne volweerdegen EU-lidstaot oet 't verboond stapde. In 1985 vertrok Greunland oet de EU, mer umtot dat land deil oetmaakde vaan 't Keuninkriek vaan Denemarke, zoot 't oonder 't Deens lidmaotssjap bij de EU - boedoor rakende 't aontal EU-lidstaote niks veraanderde nao 't Greunlands vertrèk.
Binne de meis gerespecteerde variant vaan wat Europa es kontinint meint, zien bekans alle lidstaote vaan de EU groetdeils geografisch Europees. Wel gief 't lidstaote wie Fraankriek, Spaanje en Nederland die inkel gebede boete de EU höbbe ligke. De groet oetzoondering is Cyprus, wat op force vaan de meiste geografe in Azië ligk.
Sinds de stiechting vaan de Europees Ikkenomische Gemeinsjap door de zès opriechtende staote (die vaan de Benelux, Fraankriek, Wes-Duitsland en Italië) is de Unie mèt 22 len oetgebreid, boevaan eine is oetgetreie ('t Vereineg Keuninkriek). Dit kin op force vaan Artikel 50 vaan 't Verdraag vaan Lissabon. In tegendeil tot de meiste polletieke entiteite (wie o.a. de Vereinegde Staote vaan Amerika), is de Europese Unie dus e vrijwilleg - gei verpliech - verboond vaan lidstaote.
Belaank vaan de lidstaote
[bewirk | brón bewèrke]Wie de meiste natiestaote, is de Europese Unie ingedeild in 'n sjeit vaan de mechte via de executieve mach (de Europees Kemissie en deils d'n Europese Raod), de legislatieve mach (de Ministerraod, 't Europees Parlemint en deils d'n Europese Raod) en de judicieel mach ('t Europees Hof vaan Justitie).
Me kin evels ouch de instèllinge oonderdeile in versjèllende niveaus vaan polletiek belaank. Hei weurt 't klaor wie belaangriek de stöm vaan lidstaote is:
- 't Europees Parlemint reprizzenteert 't belaank vaan d'n Europese börger
- de Europees Kemissie reprizzenteert 't belaank vaan de Europese Unie
- d'n Europese Raod reprizzenteert 't belaank vaan de lidstaote
In prinsiep kin 'ne lidstaot altied zie veto-rech gebruke in stömminge bij d'n Europese Raod. Heidoor kin in theorie eder stap binne 't Europees integratieperses kinne weure tegegehawwe door 'ne lidstaot. In de praktiek perbere lidstaote evels veurziechteg um te gaon mèt hun veto-rech, umtot zie ouch belaank höbbe um de rillaties mèt aander lidstaote good te hawwe.
Veraanderinge
[bewirk | brón bewèrke]| Jaor | Lidstaot | Aontal lidstaote |
|---|---|---|
| 1957 | Belsj, (Wes-)Duitsland, Fraankriek, Italië, Land Luxembörg en Nederland | 6 |
| 1973 | Denemarke, Ierland en 't Vereineg Keuninkriek | 9 |
| 1981 | Griekeland | 10 |
| 1985 | Greunland (deil vaan Denemarke) verlaot de [[Europees Gemeinsjap[e]] | 10 |
| 1986 | Portegal en Spaanje | 12 |
| 1990 | Duitsland expansioneert door de touwtreiing vaan de deilstaote vaan de veurmaolege DDR (Oos-Duitsland) | 12 |
| 1995 | Finland (excl. Åland), Oesteriek en Zwede | 15 |
| 2004 | Cyprus, Esland, Hongarije, Lètland, Lithouwe, Malta, Pole, Slovenië, Slowakije en Tsjechië | 25 |
| 2007 | Bölgarije en Roemenië | 27 |
| 2012 | Saint-Barthélemy (deil vaan Fraankriek) veraandert ziene status vaan 'nen ultraperifere regio nao euverzies gebeed en verlaot daomèt de EU[1] | 27 |
| 2013 | Kroatië | 28 |
| 2014 | Mayotte (deil vaan Fraankriek) veraandert ziene status vaan euverzies gebeed nao 'nen ultraperifere regio en treijt daomèt touw tot de Unie[2] | 28 |
| 2020 | 't Vereineg Keuninkriek verlaot de Europese Unie op force vaan de Brexit op 31 jannewarie 2020 um 23:00 aor plaotseleken tied | 27 |
Zuuch ouch
[bewirk | brón bewèrke]- Oetbreiing vaan de Europese Unie
- Rifferendum in 't Vereineg Keuninkriek euver 't lidmaotsjap vaan de Europese Unie
- Len vaan Europa
Extern link
[bewirk | brón bewèrke]- Lidstaote vaan de Europese Unie (Ingels), europa.eu
- ↑ Nederlands: Besluit 2010/718/EU van de Europese Raad van 29 oktober 2010 tot wijziging van de status van het eiland Saint-Barthélemy ten aanzien van de Europese Unie (PbEU 2010, L 325/4).
- ↑ Nederlands: Besluit 2012/419/EU van de Europese Raad van 11 juli 2012 tot wijziging van de status van Mayotte ten aanzien van de Europese Unie (PbEU 2012, L 204/131).
| Polletieke leiers in d'n Europese Raod: regeringshoufde (RH) of sjtaotshoufde (SH) van de lidjstaote van de Europese Unie
|
|---|
| Charles Michel, President vaan d'n Europese Raod (gein sjtömrech), Ursula von der Leyen, President vaan de Europees Kemissie (gein sjtömrech)
|
 Belsj: De Croo (RH) |  Bulgarieë: Glavchev (RH) |  Cyprus: Christodoulides (SH) |  Daenemarke: Frederiksen (RH) |  Duutsjlandj: Scholz (RH) |  Eslandj: Kallas (RH) |  Finlandj: Orpo (RH) |  Frankriek: Macron (SH) |  Griekelandj: Mitsotakis (RH) |  Hongarieë: Orbán (RH) |  Ierlandj: Harris (RH) |  Italië: Meloni (RH) |  Kroatië: Plenković (RH) |  Letlandj: Siliņa (RH) |  Litouwe: Nausėda (SH) |  Luxembörg: Frieden (RH) |  Malta: Abela (RH) |  Nederlandj: Schoof (RH) |  Oesteriek: Nehammer (RH) |  Pole: Tusk (RH) |  Portugal: Montenegro (RH) |  Roemenië: Iohannis (SH) |  Sjlowakieë: Fico (RH) |  Sjlovenië: Golob (RH) |  Sjpaanje: Sánchez (RH) |  Tsjechië: Fiala (RH) |  Zjwaeje: Kristersson (RH)
|