Oetbreiing vaan de Europese Unie
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De oetbreiing vaan de Europese Unie, in de Westerse media dèks Europese oetbreiing is e perces boebij nui staote touwtrejje tot de Europese Unie. 't Perces begós mèt de opriechting vaan de Europese Gemeinsjap veur Kole en Staole door Belsj, Duutsland, Fraankriek, Italië, Luxembörg en Nederland in 1952. Daonao is de Europese Unie zeve kier oetgebreid en nao de lèste oetbreiing mèt Kroatië gaof 't in 2013 28 staote.
Oppe momint gief 't verhandelinge mèt inkele len. 't Perces vaan oetbreiing vaan de EU weurt gezeen es 't ierste stadium vaan Europese integratie. Dit bezej weurt veural gebruuk veur intensivering vaan de samewèrking tösse EU-staote boebij nationaal regeringe ummertouw mie mach euverdrage aon gecentraoliseerde Europese institute.
Um touw te mage treije tot de Europese Unie moot e land voldoen aon inkel economisch en politiek veurwaardes die bekind stoon es de Criteria vaan Kopehage (nao d'n tóp in Kopehage, juni 1993, zoewie 'n stabiel democratische regering mèt respek veur wètte en de daomèt samehangende vrijhede en institute. Volges 't Verdraag vaan Mestreech moot edere staot en 't Europees Parlemint demèt instumme tot e nui land touwtrejt. Mèt de recente oontwikkelinge roontelum de zoegenaomde Brexit (de touwkomstege oettreiing vaan 't Vereineg Keuninkriek door de negatieve oetslaag vaan e rifferendum in 2016) geit de EU woersjienelek veur d'n ierste kier 'ne volweerdege lidstaot (Algerije en Greunland, toen deiloetmakende vaan Fraankriek resp. Denemarke, dus neet mètgerekend) verlere in plaots vaan verkriege.
Oetbreiing in historie
[bewirk | brón bewèrke]De EEG-6 bestoont in de periood 1957-1972, zie bestoont oet Belsj, Nederland, Duitsland, Luxembörg, Fraankriek en Italië. In 1963 weurt Algerije oonaofhenkelek en stap daomèt oet de Gemeinsjap. In 1973 trooj Denemarke (inclusief Greunland) touw, same mèt Ierland en 't Vereineg Keuninkriek. Dees EG-9 bleef bestoon tot 1980, wie in 1981 Griekeland touwtrooj woort 't de EG-10. De lèste periood vaan de Europese Gemeinsjap waor de EG-12 vaan 1986 tot 1993, wie Portugal en Spanje lid woorte, indegend mèt 't Verdraag vaan Mestreech wat de Europese Gemeinsjap vervóng mèt de EU. Noe kraog 't de naom EU-12. 't Groondgebeed vaan de DDR woort deil vaan Duitsland en daomèt ouch deil vaan de Unie. In 1995 troje Finland, Oosteriek en Zwede touw tot de EU-15. In 2004 maakde de EU de groetste stap, door tien nui staote touw te voge aon de EU-25: Cyprus, Esland, Hongarije, Lètland, Litouwe, Malta, Pole, Slowakije en Tsjechië. Toch bleef dees unie mer twie jaor bestoon. In 2007 woort de EU mèt de oetbreiing vaan Bölgarije en Roemenië de EU-27. In 2013 waor de lèste oetbreiing tot noe touw: Kroatië. Dit maakde de Unie in dat jaor de EU-28. Mèt de Brexit ('t verlaote vaan 't VK oet de EU), wat officieel ingong op 1 jannewarie 2021, waor de Unie weer trök op 't EU-27-niveau.
Touwkomsteg oetbreiinge vaan de EU
[bewirk | brón bewèrke]| - | Törkije | Macedonië (land) | Albanië | Montenegro | Servië | Bosnië en Herzegovina | Kosovo |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Begin oonderhandelinge EU-euvereinkoms vaan associatie | 1959 | 2000 | 2003 | 2005 | 2005 | 2005 | 2013. Betwis, Nederland, Belsj en Duitsland erkinne Kosovo, sommege len in de Unie evels neet. Dit heet veural te make mèt 't feit tot Kosovo veur lange tied 'n autonome regio vörmde in Servië, en EU-len die kampe mèt intern perbleme mèt autonoom regio's, wie Spanje en Cyprus, bang zien veur nui spanninge mèt oonaofhenkelekheidsbeweginge nao 't erkènne vaan Kosovo. Aander len erkinne Kosovo neet door intense relaties mèt aander len, wie Bölgarije mèt Servië en Griekeland mèt Cyprus. |
| Handteikening veur EU-euvereinkoms vaan associatie | 1963 | 2001 | 2006 | 2007 | 2008 | 2008 | 2015 |
| EU-euvereinkoms vaan associatie in wèrking getrooje | 1963 | 2004 | 2009 | 2010 | 2013 | 2015 | |
| Aonvraog lidmaotsjap | 1959 en 1987 | 2004 | 2009 | 2008 | 2009 | 2016 | |
| Status vaan kandidaotssjap oontvaange | 1999 | 2005 | 2014 | 2010 | 2012 | ||
| Begin oonderhandelinge lidmaotsjap | 2005 | 2012 | 2014 |
Zuuch ouch: Historie vaan de EU
| 1948 | 1952 | 1958 | 1967 | 1987 | 1993 | 1999 | 2003 | 2009 | 2011 | |
| Verdraag vaan Breusel | Verdrage vaan Paries | Verdraag vaan Roeme | Fusieverdraag | Europese Ak | Verdraag vaan Mestreech | Verdraag vaan Amsterdam | Verdraag vaan Nice | Verdraag vaan Lissabon | ||
| Europese Gemeinsjap veur Kole en Staol (EGKS) | ||||||||||
| Europese Gemeinsjap veur Atoomenergie (EURATOM) | ||||||||||
| Europese Economische Gemeinsjap (EEG) | → P Ä Ö L → |
Europese Gemeinsjap (EG) | Europese Unie (EU) | |||||||
| ↑Europees Gemeinsjappe↑ | Zjustitie en Binnenlands Affaires (ZBZ) | |||||||||
| Politiëel en zjustitiëel samewèrking in straofzake (PZSS) | ||||||||||
| Europees Polletiek Samewèrking (EPS) | Gemeinsjappelek boeteland- en veilegheidpolletiek (GBVP) | |||||||||
| Wes-Europese Unie (WEU) | ||||||||||