Jean-Claude Juncker

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Jean-Claude Juncker (Redange, 9 december 1954) is 'ne Luxembörger politicus vaan de Christelek Sociaal Volkspartij, die op Europees niveau deil oetmaak vaan de Europese Volkspartij (zjus wie de CDA, ChristenUnie, CDU, CD&V en CDH). Vaan 1 november 2014 bis 1 december 2019 waor heer d'n 12e President vaan de Europees Kemissie, de executieve mach vaan de Europese Unie (EU). Heer waor ouch d'n ierste Presidentskandidaot dee ziech al es zoedaoneg prizzentierde in de Europees Parlemintsverkezinge in 2014. Daovéúr waor heer vaan 1995 bis 2013 premier vaan 't land Luxembörg.

Jäög

Juncker waor gebore in Redange en greuide op es kind in Belvaux. Ziene pap, Joseph Juncker, waor 'ne staolwèrker en Christeleke arbeidsunionis dee in de Twiede Wereldoorlog gedwonge woort mèt te vege in de Wehrmacht vaan de Nazis. Juncker heet dèks laote weite tot de horror vaan d'n oorlog boe heer euver huurde via ziene pap 'n groet invlooj had op 't vörme vaan zien ideeë wat rakende Europese reconciliatie en integratie. Junckers mojer waor gebore es Marguerite Hecker. Juncker zelf studeerde aon de Roems-Kattelieke école apostolique in de buurt vaan 't Belsj Arlon, veurtot heer trögkkierde nao Luxembörg um nao 't Lycée Michel Rodange. Heer woort lid vaan de Christelek Sociaal Volkspartij (CSV) in 1974. Deil vaan de Europese Volkspartij, betaomp de CSV ziech dudelek tot de linkerflaank vaan de christendemocratie. De partij deilt väöl ideeë mèt de linkervleugel vaan CDA, CDU en CD&V en lieket väöl op ChristenUnie en CDH.

Veur Premiersjap

Juncker studeerde rech aon de Universiteit vaan Straotsbörg en woort daonao advocaot.

In 1982 woort heer, nog meh zjus 28 jaor aajd, stoatssikkertaris veur arbeid en sociaol verzekeringe. In 1984 woort heer es lid vaan de Kamer vaan Aofgevaardegde (Luxembörg) verkoze en ei jaor later woort heer minister veur Arbeid en Begroeting oonder premier en partijgenoet Jacques Santer. In 1989 woort heer minister vaan Financië en vaan Arbeid.

In de herfs vaan '89 goof 't 'ne kans tot Junckers carrière bis 'n ind zaw komme umtot heer in 'n twieweekse coma terech kaom door e verkiersoongelök. Heer raapde ziech evels bijein en herstèlde compleet.

Premiersjap vaan Luxembörg (1995-2013)

1995: Ierste Juncker-regiering en Luxembörgs EU-veurzittersjap

In 1995 woort Juncker premier vaan Luxembörg. In zienen iersten termien es premier focusde heer op 't oetbreiie vaan de ikkenomische aonzien vaan Luxembörg boebij visites nao 't boeteland en oetnudeginge vaan boetelandse leiers nao Luxembörg touw aonzienlek touwnaome in zie premiersjap. Gedäörende 'n visite in Dublin in december 1996 lökde 't Juncker oonverwach um e serieus dispuut euver zien eige veurgestèld Ikkenomisch en Monetair Unie-beleid vaan de EU tösse de president vaan Fraankriek, Jacques Chirac, en de kanseleer vaan Duitsland, Helmut Kohl. De media beneumpde Juncker tot "d'n Held vaan Dublin" veur 't realisere vaan 'nen twiefelechtege consensus tösse de Franse en Duitse leiers.

In 1997 moch Luxembörg 't Veurzittersjap vaan de Raod vaan de Europese Unie tot ziech nömme. 't Veurzittersjap kaom bekind te staon es 'n haaf jaor vaan groete stappe in Europese integratie. Zoe introduceerde Juncker 't "Luxembörg-proses" wat zörgde veur geïntegreerd Europees beleid wat wèrkeloesheid tege moos gaon. He waor ouch de initieerder vaan "Euro 11", 'nen informele gróp vaan Europese fincieel ministers veur oonderwerpe die te make höbbe mèt de Monetaire Unie. Veur al zien versjèllende initiatieve kraog Juncker de Vision for Europe Award in 1998.

1999: Twiede Juncker-regiering

Juncker won obbenuits 't premiersjap in de verkiezinge vaan 1999, al góng nao Junckers CSV neet mie in coalitie mèt de Socialistische Arbeiderspartij (SAP) mer mèt de Democratische Partij (DP), die liberaol vaan karakter is. Map de verkiezinge vaan 2004 woort SAP weer obbenuits groeter es de DP boenao Junckers CSV weer in coalitie góng mèt SAP.

2005: Daarde Juncker-regiering en twiede EU-veurzittersjap Luxembörg

In 2005 naom, oonder Juncker, Luxembörg veur 'nen twiede kier 't EU-Veurzittersjap euver. Neet lang daonao woort 't Luxembörgs rifferendum veur de Europese Constitutie georganiseerd (boe later vaan zou blieke tot 'n mierderheid vaan de Nederlenders en Franse contra häör zawwe zien). Juncker had daobij klaor gemaak zien premiersjap aofhenkelek te laote make aon de oetkoms vaan 't rifferendum. Stömde 't Luxembörgs contra, daan zaw Juncker aoftreije. De oetslaag waor 56,6% véúr 't rifferendum, mèt 'n opkoms vaan 88%. 't Waor 'n klaor mierderheid, mer minder groet es gehoop. Oetindelek bleek 't Luxembörgs rifferendum wieneg oet te make veur de EU, umtot in latter rifferenda Nederland en Fraankriek contra zawwe stömme.

2010: Veerde Juncker-regiering

Oondaanks 't fale vaan de Europees constitutie in de EU, wat zörgde veur 'ne groete tegeslaag contra 't EU-optimisme wat zoe dominant waor in de negeteger jaore en de ierste jaore vaan de 21e iew, zörgde de steun binne Luxembörg veur de constitutie veur wijergreuiende populariteit vaan Juncker. Heer kos veur 'ne veerde kier 'n regiering vörme naomes zien christendemocrate mèt de socialiste. Juncker steunde in dees regiering de militair interventie in Libië in 2011. Oondaanks kritiek binne de maotsjappij, waor Juncker gans ope euver ziene wöns tot NAVO zoe snel meugelek controle zaw kriege euver militaire strategische pönte in Libië.

SREL-sjendaol

Op 19 november 2012 zoond RTL Luxembörg e verhaol oet boe-in bleek tot 't veurmaoleg hoof vaan de inliechtingedeens vaan Luxembörg, de Service de Renseignement de l'État (SREL), Marco Mille stiekem e privégesprek mèt Juncker had opgenomme mèt zien horloge in 2008. Op force vaan 't rapport kaom Juncker dao later achter mer leet heer Mille touw um in deens te blieve. Heer zaw in dit gesprek spreke euver meugelek ben tösse d'n hertog Henri vaan Luxembörg en de Britse inliechtingedeens MI6. Ouch zaw d'r spraoke zien gewees euver de Bommeleeër Affaire: 'n reeks aon terroristische aonvalle in 1984 en 1986, boe de daders nog altied neet vaak bekind zien en boe 't väöl complottheorieë euver gief. Es reactie op 't sjandaol woort de SREL aongeklaog veur versjèllende aander foute, wie 't illegaol aofluustere vaan politici en zoonder polletieke touwstömming actief te zien gewees in Libië, Cuba en Irak. e Rapport wat in opdrach vaan 't parlemint woort oetgesjreve concludeerde tot Juncker had gefaald um al 't irregulair gedraag vaan de inliechtingedeens bove taofel te haole. Juncker stèlde zelf evels geine sjöld te höbbe.

Nao e zevenaorlaank debat in de Kamer vaan Aofgeveerdegde op 10 juli 2013 concludeerde de Luxembörgse Socialistische Arbeiderspartij (LSAP) evels tot de reie genog waor um häöre steun oet de coalitie te trèkke, boenao Juncker geinen aandere keus mie had es nui verkiezinge oet te sjrieve. Alex Bodry, de leier vaan de LSAP en de veurzitter vaan de Parlemintair Kemissie roontelum 't SREL-sjandaol, maakde zien tekort aaon vertrouwe in Juncker bekind door te zigke: "Veer nudege de premier oet um zien vol polletiek verantweurdelekheid in dees konteks te toene en vraoge de regiering in te griepe mèt 't staotshoof um 't paad vrij te make veur de nui verkiezinge". Juncker deende zien oontslaag aon bij de Groethertog op 11 juli, d'n daag nao de tröktrekking vaan de LSAP. Juncker woort op 4 december 2013 opgevolg door 'ne nuie premier: Xavier Bettel.

Veurzitterssjap vaan d'n Eurogróp

Tijes zien twiede regieringsamb in Luxembörg verkraog Juncker in 2004 't ierste permaninte veurzitterssjap vaan d'n Eurogróp. D'n Eurogróp, 'ne gróp vaan alle ministers vaan financies binne de Eurozone, bestoond daoveur ouch al mer woort toen nog geleid door e routerend veurzitterssjap vaan lidstaote, zoewie dat nog altied geit bij 't haafjaorleks routerend veurzitterssjap vaan de Europese Unie. 't Waor Juncker zelf dee eine vaan de hoofpolitici waor dee pushte veur 't idee um 'ne veurzitter vaan d'n Eurogróp te organisere. Oetindelek kraog heer alle Euro-lidstaote mèt en kraog heer de steun vaan de ministers um d'n ierste veurzitter vaan de gróp te weure op 1 jannewarie 2005. 't Veurzitterssjap woort legaol geformaliseerd in 't Verdraag vaan Lissabon, wat in 2005 woort geteikend door alle EU-lidstaote es vervaanging vaan de gefaolde Europese groondwèt. Juncker woort daonao door de ministers vaan financies verkoze veur 'n twiede termijn. Op 21 jannewarie 2013 stapde Juncker op, umtot heer in de Europees Parlemintaire verkiezinge Spitzekandidat wilde weure um President vaan de Europees Kemissie te weure. Heer woort es President verkoze door de Europese börgers naomes de Europees Volkspartij in 2014. Zien veurzitterssjap veur d'n Eurogróp woort de Nederlandse minister vaan financies Jeroen Dijsselbloem (PvdA, S&D) euvergenomme.

In 'n debat in 2011, tijes 't hoegtepönt vaan de Eurozone-crisis reagierde heer op 'n suggestie vaan 'nen aonwezege in 'n conferentie um es Eurogróp opener te weure euver de strategie vaan Eurogróp-discussies door te zègke: "When it becomes serious you have to lie" ("Es 't serieus weurt, mot me lege"). Versjèllende ikkenome stèlde later tot 't citaot dèks oet de konteks weurt gehaold door critici vaan Juncker, aongezien dèks weurt gesteld tot monetair beleidscommittees in de meiste staote 't bes de ikkenemie weer laopende kriege door middel vaan geslote discussies roontelum belaangriek beslissinge um d'r veur te zörge tot merrete neet vreemp gaon regiere op hervörminge veurtot die überhaup höbbe plaotsgevoonde.

Aonlaop nao 't presidentssjap vaan de Kemissie

Spitzenkandidat

In 2014 woort veur d'n ierste kier de President vaan de Europees Kemissie oonder de provisie vaan 't in 2009 oonderteikend Verdraag vaan Lissabon. Bis dit verdraag woort me Kemissie-president door inkel de goodkäöring vaan d'n Europese Raod (de gróp vaan nationaol leiers). Mer nao 't teikene vaan 't Verdraag moos de President ouch weure goodgekäörd door 't nuiverkoze Europees Parlemint.

Juncker besloot daorum es ierste Presidentskandidaot, of Spitzenkandidat, naomes de christendemocratische Europese Volkspartij, mèt te doen aon de Europese Parlemintsverkiezinge vaan 2014. Junckers rechterhand Martin Selmayr späölde 'ne centraole rol in zien campagne en bleef belaangriek nao de verkiezinge, es Junckers campagnedirektäör, es hoof vaan Junckers presidentieel transitieteam en es Junckers hoof vaan 't kabbinèt (chief as staff).

Juncker waor neet d'n einsegste Spitzenkandidat. Alle groete Europese polletieke partije brachte 'ne spitzenkandidat nao veur veur hun respectieveleke campagne. Bij 't Congres vaan de Europese Volkspartij (EVP), georganiseerd in Dublin vaan 6 bis 7 miert, woort Juncker verkoze tot candidaot vaan 't Preidentssjap, boe-in heer Michel Barnier versloog (dee later de Brexit-oonderhandeleer naomes de EU zou weure). 't Congres naom ouch 't EVP-verkiezingsmanifesto euver, boenao Juncker dèks riffereerde tijes zien campagne.

Verkiezingscampagne

't Allerierste hoofdebat tösse de Spitzenkandidaten woort live oetgezoonde door gaans Europa via de European Broadcasting Union in Mestreech, in 't Theater aon 't Vriethof. De kandidaote waore 't d'r euver eins tot 't oonacceptaobel waor es d'n Europese Raod neet eine vaan de kandidaote nao veur zou sjuive veur de verkiezinge.

De verkiezinge voonde plaots vaan 22 mei bis 25 mei (aofhenkelek vaan de lidstaot. Junckers EVP won wietoet de meiste stömme en behaolde 221 vaan de 751 zetele. Mer 't waor neet genog veur 'n mierderheid.

Institutioneel goodkäöring

Op 27 mei stèlde de zeve polletieke leiders vaan de Europartije in 'n stèlling tot Jean-Claude Juncker es Spitzenkandidat vaan de groetste Europartij, de ierste poging zou mage doen um 'n mierderheid vaan 't Europees Parlemint achter häöm en zien veurgestèlde Kemissie te sjare.

Later, op 27 mei, sjuifde d'n Europese Raod, oonder leiing vaan hunne veurzitter (Herman Van Rompuy), 't mandaot nao veure um te kieke welke Spitzenkandidat de bèste presidentskandidaot waor in de ouge vaan de Europees nationaol leiers. Gedäörende de Raodsoonderhendelinge belaofde Juncker en zien EVP tot, es heer nao veure zou weure gesjove, d'r intense samewèrking zou volge mèt de Progressieve Alliantie vaan Socialiste en Democrate (S&D) - d'n twiede groetse gróp in 't nui Parlemint. Deil vaan de sociaaldemocratische belofte waor tot 't 'n shift zou geve vaan austeriteit (ouch bekind 't es de soberheidspolletiek) nao 't aonwakkere vaan wèrkgelegeheid in de aonkommende periood. Daoneve woort de S&D 'n reeks aon hoeggepositioneerde polletieke jobs belaof. Oetindelek stömde twie leiers tege: d'n Hongaorse premier Viktor Orbán en de Britse premier David Cameron. Allewel 't gebrukelek is tot de Raod nao consensus zeuk, is de Raod hei toch wijer gegaange en heet 'r Juncker es presidentskandidaot nao veure gesjove.

Wie Juncker woort genommeneerd door de Raod begos heer de versjèllende polletieke gróppe vaan 't Europees Parlemint te bezeuke um zien visie oet te lègke en um steun te zeuke vaan de mierderheid vaan de Europarlemintariërs. Heer leet dao-in ouch mie sympathie toene aon Eurosceptici en belaofde veural Britse media tot heer geine veurstender vaan 'n "Vereingde Staote vaan Europa" is.

Op 15 juli prizzentierde Juncker zien polletiek program aon 't Europees Parlemint. Nao 'n debat stömde de meiste Europarlemintariërs véúr Junckers presidentssjap: 422 parlemintariërs stömde pro, 250 stömde contra. Juncker had d'rs meh 376 nudeg um te winne, dus zien mierderheidssteun waor hendeg groet (veural in vergelieking mèt ziene lateren opvolger en EVP-partijgenoet, Ursula von der Leyen).

Juncker es President vaan de Kemissie

Ikkenomische en sociaol polletiek

De Juncker-Kemissie stoond bekind um zien groet veurstendersjap veur 'n "Sociaol Europa". Dit kaom, aon d'n eine kant, umtot boete de liberaole vaan Renew Europe (toen nog bekinde es ALDE) Junckers christendemocratische EVP ouch de sociaoldemocratische S&D es coalitiepartner d'r bij moos betrèkke. Zoe verkrooge de sociaoldemocrate Frans Timmermans, Federica Mogherini en Maroš Šefčovič de belaangriekste posities op 't presidentssjap nao: respectivelek woorte zie binne de Juncker-Kemissie d'n Ierste Vice-President vaan de Europees Kemissie, d'n Hoege Representant vaan de EU veur Extern Affaires en Veilegheidspolletiek en d'n Eurokemissaris veur Intern Rillaties (de lèste positie besteit evels neet mie sinds 2019 umtot de nuie President, Ursula Von der Leyen intern rillaties 'n verantweurdelekheid vaan de President zelf vin). Aon d'n aandere kant loog de sociaole inslaag vaan de Juncker-kemissie ouch bij 't feit tot Juncker ALDE- en EVP-Eurokemissarisse oetkoos die nao centraollinks neigde. Zoe woort de sociaol-liberaol Margrethe Vestager d'n Eurokemissaris veur Kompetitie en kaom zie in gans Europa bekind te staon es de EU-politica die Amerikaanse bedrieve wie Apple en Google zou dwinge tot 't betaole vaan boetes veur oonierleke competitie.

Junckers sociaole nao centrum-links neigende ideale zien typerende veur de linkervleugel vaan de EVP en oonderstreepe zien Luxembörgse achtergroond binne de Christelek Sociaal Volkspartij, zien poginge binne zien veurzittersjap vaan d'n Eurogróp um mie sociaole geliekheid mèt te nömme in hervörminge vaan d'n interne merret en zien ierdere oetspraoke tijes conferenties (zoe waor heer es eine vaan de wienege christendemocraote aonwezeg bij conferenties vaan de Greune).

Eurocrisis

Ouch Junckers hawwing tegeneuver de Eurocrisis oonderstreepte dees centrumlinkse opvattinge vaan häöm. Heer waor oeters kritisch euver 't baankgeheim in Luxembörg en zörgde oonder drök vaan de VS tot 't woort aofgesjaf.

Juncker waor eine vaan de opstèllers vaan 't stabiliteits- en greuipact en initieerde 'n Europees ikkenomisch stimuleringsprogram um de crisis te verzachte veur de lieger- en middelinkommegróppe. Heer kraog vaan väöl EVP-partijgenoete groete kritiek op zien idee um euro-obligaties in te veure. Heer bleef dao veurstender vaan mer accepteeerde in 2014 tot hei neet genog polletieke steun veur waor. Oetindelek zien die euro-obligaties toch ingeveurd oonder d'n opvolgende president (en EVP-partijgenoet) Ursula von der Leyen tijes de COVID-19-pandemie.

Juncker waor opelek oeterst kritisch op de Griekse premier Giorgos Papandreou wie dee lètsgeneumde 'n rifferendum organiseerde roontelum nui polletiek verpliechtinge um de Euro te stablisere.

Allewel Juncker dus ziech gere profileerde es sociaolchristelek, woort heer ouch bekritiseerd door politici en media veur 't feit tot heer dèks beleid doorveurde wat contra die ideale ingóng, zoewie de strenge austeriteit-polletiek boe-in len die de Eurozone in gevier bringe fors motte bezuinege zoonder daoveur op väöl financieel steun kinne reikene.

Vlöchtelingecrisis

In de Europese vlöchtelingecrisis, die de EU-polletiek zou dominer vaanaof de zomer vaan 2015, pleitte Juncker veur 'n migrantequota boe-in ederen EU-lidstaot verpliech is um migrante en vlöchtelinge op te nömme. 't Aontal wat ze zawwe motte opneume waor aofhaankelek vaan 't bruto nationaol produk en 't inweunersaontal. Dit plan faalde evels umtot versjèllende Centraol-Europese lidstaote hun vetorech contra dit idee gebruukde. Oetindelek woort 'n vlöchtelingedeal geslote mèt e land boete de EU, naomelek Törkije. Dat land zou daan vlöchtelinge gaon opnömme en zou dao väöl geld veur trök kriege vaan de EU. Dit zörgde inderdaad veur 'n sterk aofnaom vaan asielzeukers mer zörgde ouch veur väöl kritiek vaanwege 't feit tot vlöchtelinge dèks oonder embarmelek umstendeghede zawwe leve in Törkije.

Noord-Amerikaanse rillaties

De Juncker-Kemissie kraog te make mèt väöl oetdaginge wat betröf de rillaties mèt Canada en de Vereinegde Staote vaan Amerika (VS). Heer steunde de veurgestèlde verdrage mèt Canada (CETA) en mèt de VS (TTIP). Allewel CETA en TTIP zoegood es dezelfde inhoud höbbe, woort CETA oetindelek wel door d'n Europese Raod en 't Europees Parlemint aongenomme wijl TTIP nip woort tegegehawwe door de Raod (alle lidstaote waore d'r mèt eins mer oetindelek kierde Wallonië ziech tege TTIP boedoor Belsj gedwonge woort um contra 't veurstèl te stömme).

Wijers kraog Junckers Kemissie te make mèt 'n nuie Eurosceptische hawwing vaan de VS mèt 't presidentssjap vaan Donald Trump. Trump dreigde de al bestaonde verdrage mèt de EU te niet te doen umtot heer stèlde tot de EU aon oonierleke competitie deej. Oetindelek góng Juncker in 2018 op visite bij 't Wit Hoes in Washington D.C. boe heer 't lökde um Trump te euvertuige um de allewijl handelsverdrage mèt de EU in stand te hawwe.

Brónne

Ingelstaolege Wikipedia veur 't ierste deil, t/m "Aonlaop nao 't presidentssjap vaan de Kemissie"
Duitstaolege Wikipedie veur 't twiede deil, vaanaof "Juncker es President vaan de Kemissie"