President vaan d'n Europese Raod
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
.jpg)
De President of Veurzitter vaan d'n Europese Raod[1] mot op force vaan 't Verdraag vaan Lissabon de wèrkzaomheje vaan d'n Europese Raod leie en stimulere. D'n Europese Raod is ei vaan de belaangriekste liechaome vaan de Europese Unie (EU), umtot heer besteit oet de nationaol leiers vaan de EU lidstaote. Die leiers motte in mierderheid EU-reguliering goodkäöre en mage, in prinsiep, ouch euvergaon nao unanimiteit.
In media en alledaogs taolgebruik weurt de President vaan d'n Europese Raod ouch wel d'n Europese president geneump. Verwarrend genog weurt dit bezej ouch soms gebruuk veur de President vaan de Europees Kemissie. Dit is evels in bei gevalle neet korrek. Wel gief 't 'n juridische meugelekheid um in de touwkomst de twie bovegeneumde presidentssjappe te fusere tot ein euverkoepelend EU-presidentssjap.
D'n allewijle Raodspresident is António Costa (vaan de partij S&D), dee ouch de veurmaolege Premier vaan Portugal is.
Take
[bewirk | brón bewèrke]Neve de heibove geneumde taak vaan 't leie en stimulere vaan de wèrkzaomheje vaan d'n Europese Raod, mot de President in samwèrking mèt de President vaan de Europees Kemissie veur de veurbereiinge en continuïteit vaan de wèrkhzaomheje vaan d'n Europese Raod zörge.
De President weurt ouch verwach um de samehaank en consensus binne d'n Europese Raod te motivere.
Te lètste mot de President nao aoflaop vaan eder bijeinkoms vaan d'n Europese Raod e verslaag veurlègke aon 't Europees Parlemint.
Same mèt de President vaan de Europees Kemissie en d'n Hoege Representant vaan de Unie veur Boetelandse Affaires en Veilegheidsbeleid vertegeweurdeg de Raodspresident de EU in externe ("boetelandse") verhawwinge en oontmoetinge.
De President vaan d'n Europese Raod heet, integendeil tot de aander leie vaan de Raod (de nationaol leiers), gein stömrech. De President mot dus veural es e coördinerende figuur weure gezien dee ziech manouvreerd tösse, aon de eine kant, de nationaol leiers en, aon d'n aandere kant, de aander instèllinge vaan de Europese Unie.
De President vaan de Raod maag neet op 'tzelfde memint 'n polletiek functie höbbe op nationaol niveau umtot heer weurt geach neutraal te zien vaan nationaol belange.
Mandaot en instèlling
[bewirk | brón bewèrke]Op force vaan 't Verdraag vaan Lissabon (2009) weurt de President vaan d'n Europese Raod mèt 'n gekwalificeerde mierderheid vaan de stömme binne d'n Europese Raod (de nationaol leiers) veur 'n periood vaan twieénhaaf jaor gekoze. 'ne President maag eine kier herkoze weure, zoetot heer dus in de praktiek vief jaor aon de mach kin zien.
't Mot gezag weure tot nationaol leiers edere stömming kinne vetoë zoedrao d'r vaanoet hunne kant spraoke is vaan 'n te groete inmenging in de nationaol soevereiniteit. In 't geval vaan 't Presidentssjap zien de nationaol belange zoedaoneg hoeg tot 't verkeze vaan 'ne president in de praktiek altied op force vaan anonimiteit geit en neet op force vaan 'n sömpel mierderheid.
Oontstande vaan 't Raods-presidentssjap
[bewirk | brón bewèrke]Bis 2010 goof 't mer ein klaor leiersjap binne de EU: de President vaan de Europees Kemissie. D'n Europese Raod had daodoor zwakke co-ordinatie in tije vaan crisis, umtot de Kemissie-president ouch neet bevoog waor um bij Raodsvergaojeringe aonwezeg te zien. De functie vaan Raodspresident woort véúr 2010 altied bekleid door de nationaol leier vaan de lidstaot dee op dat momint aon de leiing stoond vaan de haafjaorleks routerende Presidentssjap vaan de Raod vaan de Europese Unie.
't Verdraag vaan Lissabon kaom dao-in es gerope. Dat verdraag woort naomelek actief in 2009, 't jaor tot de kredietcrisis vaan 2008 waor geaccumeleerd tot 'n crisis die de Euro in gevier brach: de Eurocrisis. 't Lissabons Verdraag, wat te vervaanging kaom veur de gefaalde Europese Constitutie, goof ruimte veur 'ne meugelek President vaan d'n Europese Raod. Aon 't begin vaan de crisis woort dringend verzog door de Europees Kemissie en de nationaol leiers vaan d'n Europese Raod um zoe'ne President inderdaad in te stèlle. Op 1 jannewarie 2010 woort 't Raods-presidentssjap 'n officieel functie binne de EU. Daomèt woort de Unie 'n instituut mèt 'n twiekoppeg leiersjap: eine veur de Kemissie en eine veur de Raod. D'n ierste Raodspresident woort Herman Van Rompuy.
Spanninge tösse de Raodspresident en de EU
[bewirk | brón bewèrke]Vaanaof 't begin vaan de installatie vaan 't presidentssjap in 2010 goof 't versjillende kritiek vaan binne en boete de EU tot de President vaan de Raod veur oonnudege spanninge zou zörge mèt de President vaan de Europees Kemissie. 't Verdraag vaan Lissabon stèlt tot 't in prinsiep meugelek is um de functie vaan de Raodspresident euver te drage aon de Kemissiepresident, umtot de Europees Kemissie in theorie de einsegste executieve mach is vaan de EU (al weurt d'n Europese Raod allewijl meistes ouch besjreve es 'n executieve mach umwille vaan zien groete polletieke invlooj op de wètte die oet de Kemissie komme). 't Aofsjaffe vaan de Raodspresident, mèt es gevolg 't euverdrage vaan de Raodspositie aon de Kemissiepresident, kin evels allein gebäöre mèt touwstömming vaan d'n Europese Raod. 't Is zier meugelek tot dit dus noets geit gebäöre, umtot nationaol leiers bang zien väöl mach in te lievere es zien "hunnen eigen" oonderhandeleer kwiet zien en allein nog meh in gesprek kinne mèt 'ne president dee de belange vaan de EU veurop stèlt.
't Europees Parlemint heet in 2010 ouch väöl kritiek gelieverd euver dit nui Presidentssjap, veurnaomelek umtot dee President (integendeil tot de Kemissie-president) neet hoof weure goodgekäörd door 't Parlemint. Wat ouch mètspäölde waor tot versjèllende Europarlemintariërs bang waore tot de Raodspresident 'ne "speulbal vaan de nationaol leiers" zou weure; dit is 'n kritiek die nog altied huurbaor is bij sommege critici.
't Parlemint dreigde in 2010 tege 't nui EU-budget te stömme umwille vaan deze nuie President. 't Aondeil van contra-stömmers waor evels te klein um 'n mierderheid te vörme.
Lies vaan Presidente vaan d'n Europese Raod
[bewirk | brón bewèrke]- 1 december 2009 - 30 november 2014 - Herman Van Rompuy: Europees Volkspartij (EVP), Belsj
- 1 december 2014 - 30 november 2019 - Donald Tusk: EVP, Pole
- 1 december 2019 - 30 november 2024 - Charles Michel: Renew Europe (Renew), Belsj
- Sinds 1 december 2024 - António Costa: Socialiste & Democrate (S&D), Portugal
Alle Raodspresident zien, tot noe touw, ouch premier gewees vaan hu land vaan aofkoms.
Referenties
[bewirk | brón bewèrke]- ↑ Op 't 't Nederlands weurt de titel "voorzitter" gepriffereerd. In die taol weirt 'n oondersjeid gemaak tösse de wäörd veurzitter (voorzitter) en president, wijl dat in 't Frans (président) néét veurkump. Taole wie 't Duits (Vorsitzende, Präsident) en Ingels (chairman, president) kinne wel zoe'n oondersjeid mer in die taole is in de EU d'r specifiek veur gekoze de "presidentieel titel" te geve aon dees positie.
 Polletieke leiers in d'n Europese Raod: regeringshoufde (RH) of sjtaotshoufde (SH) van de lidjstaote van de Europese Unie
|
|---|
| António Costa, President vaan d'n Europese Raod (gein sjtömrech), Ursula von der Leyen, President vaan de Europees Kemissie (gein sjtömrech)
|
 Belsj: De Croo (RH) |  Bulgarieë: Glavchev (RH) |  Cyprus: Christodoulides (SH) |  Daenemarke: Frederiksen (RH) |  Duutsjlandj: Scholz (RH) |  Eslandj: Michal (RH) |  Finlandj: Orpo (RH) |  Frankriek: Macron (SH) |  Griekelandj: Mitsotakis (RH) |  Hongarieë: Orbán (RH) |  Ierlandj: Harris (RH) |  Italië: Meloni (RH) |  Kroatië: Plenković (RH) |  Letlandj: Siliņa (RH) |  Litouwe: Nausėda (SH) |  Luxembörg: Frieden (RH) |  Malta: Abela (RH) |  Nederlandj: Schoof (RH) |  Oesteriek: Nehammer (RH) |  Pole: Tusk (RH) |  Portugal: Montenegro (RH) |  Roemenië: Iohannis (SH) |  Sjlowakieë: Fico (RH) |  Sjlovenië: Golob (RH) |  Sjpaanje: Sánchez (RH) |  Tsjechië: Fiala (RH) |  Zjwaeje: Kristersson (RH)
|