Sint-Pièter: Versjèl tösje versies

← Gank nao de veurige diff Gank nao de volgende diff →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie op 14 fib 2008 15:22

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

St.Pièter anno 2003 mèt de neo-gotische kapel

Sint-Pièter (van Sint Petrus) waor 'n gehuch ten noorde van de Geul bie Valkeberg in Zuud-Limburg. De beboewing waor gelege rónd 'n belangrieke krusing van waeg. In 't begin van de 20e ièw kreeg Sint Pièter sjtraotname: St. Piètersjtraot, Reinaldsjtraot, Oastergats, Sjteinsjtraot, Hièkerbeeksjtraot.

Aan de krusing bevingk ziech in 'n moer 'n oud kruus, dat oats in de veurgevel zoot van 'n aafgebroke mergele hoes. In 'n gedeilte van 't veurmalig Sint Jozef-kloaster, 't zuusterhoes aan de Sjteinsjtraot, ies allewiel de muzieksjoal gevestig. Dees sjtraot löp ónder 'ne sjpoorduker wiejer riechting Walem en zou 'n trajek van de Romeinse Via Belgica zin gewaes. Bovenaan de Sjteinsjtraot, op de Goudsberg, zint reste gevónge van 'ne Romeinse wachtore.
Aan de Reinaldsjtraot bevinge ziech nog 'n paar ouw mergele pande en aan de St. Piètersjtraot liegke nog 'n paar ouw (veurmalige) mergele gesjlote boerderieje en hoezer. Ouch de ouwe sjouwburg (1902) van Valkeberg, noe de Hema, bevingk ziech hie mèt op de mergele veurgevel drie moerreliëfs, veursjtèllende drie muzes. De oasgevel haet 'ne karakteristieke glaas-in-load pui in art-nouveausjtiel.
Aan de meuletak van de Geul sjteit de ouw watermeule oet de 16e ièw (mèt 'n aantal later verboewinge). 't Geboew, same mèt de u-vörmige hoof, ies opgetrokke in mergel (de hoof ies gerenoveerd in 2007).

Historie

St. Pièter op de kaart van Jacob van Deventer

Op de landkaart van Jacob van Deventer oet ca 1550 sjteit Sint-Pièter es 'n nederzètting rónd e kruuspunt van doorgaonswaeg geteikend. 'n Watermeule op de Geul en 'n zèstal hoezer of boerderieje zint op dees kaart te óndersjeie. In de archieve kump me neve de naam St. Pièter ouch St.Pe(e)ter, St. Pieter en St.Pierre tege.
Vanouds huèrde ‘t tot de hièrlikheid, parochie en later in 1785 tot de gemeinte Sjin op Geul, tot 1940. 't Laog èvvel 'n paar kilomaeter wiejer nao 't weste ten opziechte van diet dörp. Valkeberg loog vlakbie. De grens mèt Valkeberg en Hölsberg woort gevörmp door respectievelik de Geul en de Sillebeek of Hièkerbeek.

Bie 't Partagetractaat in 1661, woabie sjtad en land verdeild woorte in Sjpaans en Sjtaats gebeed, kaom Sint Pièter (same mèt Sjin) ónder Sjpaans bewind. 'n Sjtatig Mergele hièrehoes mèt hoof oet de 17e ièw, zou toen geboewd zin es Sjpaans liènhof. De grenze van Sjpaans en Sjtaats lepe willekeurig doorein. Valkeberg waor Sjtaats gewore, alhoewaal 't 'n ander 17e ièws barok geboew in de Gozewiensjtraot (noe VVV-kentoar) es 't Sjpaans liènhof betiteld.
In dae Sjpaanse tied, 17e ièw, woort in 't Sjpaans liènhof op St. Pièter ouch 'n kapel geboewd, veur de katholieke, die in de kèrk van 't kortbieliegkende Sjtaatse Valkeberg (protestant) neet terech koeste.
In 1882 woort door de zuustersj Franciscanesse in datzelfde hoes 'n kloaster gesjtiech. 'n Paar jaor later kaome dao 'n neogotische kapel en 'n zuusterhoes bie. In de jaore daonao volgde nog diverse aanboewe. In 1940 waor St. Pièter aan 't sjtedsje Valkeberg vasgegreujd en woort toen same mèt Sjin op Geul bie de dan nuuj gemeinte Valkeberg-Houtem getrokke. De zuustersj verhuusde in 1956 nao ’t Jezuïetekloaster aan de Sjtoepert in Valkeberg. 't Mergele hoofgeboew oet de 17e ièw, mèt barokke voluutgevel en alle ander kloastergeboewe aan de Oastergats woorte in 1964 aafgebroke.

Euverem

De gesjlote haof Euverhem, dae ziech aan de voot van de Goudsberg en Sjaatsberg bevingk, woort ummer bie 't gehuch Sint-Pièter gerekend.

Dialek

De taal die ze op Sint Pièter kalle ies 't zelfde es die van 't Valkebergs, "binne de poort". 'n Paar dialeksjrieversj en diechtersj zint:

Karel Dorren (1896-1988) (verhaole en gediechte)
Sjeng Meijs (1901-1960) (gediechte)
Anneke Ubaghs-Cobbenhagen (1903-1975) (gediechte en artikele)
Jan Diederen (1936) (dialekleedsjes en artikele in 't Nederlands)
Els Diederen (1946) (gediechte en artikele)
Bert Diederen (1948) (leedsjes)

De drie Diederens (van Dedere) zint breursj en zuuster vanein.

Sint Pieter

Aan de Maas, bie Mestreech, liek ’n ander dörp mèt de naam Sint Pieter.
Aan de Voor, in Belsj Limburg liek Sint-Pietersvoere (plaatselik S'n Pieëter geneump).

Externe link en brón

[1]

Gemeinte Valkeberg aan de Geul
Dörper: Berg · Brokem · Houtem · Oud-Valkeberg · Sjin op Geul · Sub · Valkeberg · Vild
Buurtsjappe en gehuchte: Boete de Paort · D'n Emmaberg · Geulem · De Hièk · De Hièkerbeek · Haersjtraot · Iezere · Ingwege · Keuteberg · De Nerem · Oas · De Plenkert · Sint Gerlach · Sint-Pièter · Sjuèmer · De Sjtoepert · Sjtraobaek · Sjtröch · Terbliet · Vroenhof · Walem

@@ Tekslien 1: / Tekslien 1: @@
 {{ dialek | Valkebergs}}
 [[Aafbeilding:Stpieterwkped03.JPG|thumb|300px|right|St.Pièter anno 2003 mèt de neo-gotische kapel]]
-'''Sint-Pièter''' (van [[Sint Petrus]]) ies 'n veurmalig [[gehuch]] ten noorde van de [[Geul]] bie [[Valkeberg]] in [[Nederlands Limburg|Zuud-Limburg]]. 't Waor gelege rónd 'n belangrieke krusing van waeg ([[Via Belgica]]?). In 't begin van de 20e ièw kreeg Sint Pièter sjtraotname: St. Piètersjtraot, Reinaldsjtraot, Oastergats, Sjteinsjtraot, Hièkerbaeksjtraot.
+'''Sint-Pièter''' (van [[Sint Petrus]]) waor 'n [[gehuch]] ten noorde van de [[Geul]] bie [[Valkeberg]] in [[Nederlands Limburg|Zuud-Limburg]]. De beboewing waor gelege rónd 'n belangrieke krusing van waeg. In 't begin van de 20e ièw kreeg Sint Pièter sjtraotname: St. Piètersjtraot, Reinaldsjtraot, Oastergats, Sjteinsjtraot, Hièkerbeeksjtraot.
-Aan de krusing bevingk ziech in 'n moer 'n oud [[kruus]], dat oats in de veurgevel zoot van 'n aafgebroke mergele hoes. In 't veurmalig Sint [[Joep|Jozef]]-[[kloaster]], 't zuusterhoes aan de Sjteinsjtraot, ies allewiel de muzieksjoal gevestig. Dees sjtraot löp ónder 'ne sjpoorduker wiejer riechting [[Walem]] en zou 'n trajek van de [[Romeinse tied|Romeinse]] [[Via Belgica]] zin gewaes. Bovenaan de Sjteinsjtraot, op de Goudsberg, zint reste gevónge van 'ne Romeinse wachtore. <br>
+Aan de krusing bevingk ziech in 'n moer 'n oud [[kruus]], dat oats in de veurgevel zoot van 'n aafgebroke mergele hoes. In 'n gedeilte van 't veurmalig Sint [[Joep|Jozef]]-[[kloaster]], 't [[zuuster (religieuze)|zuuster]]hoes aan de Sjteinsjtraot, ies allewiel de muzieksjoal gevestig. Dees sjtraot löp ónder 'ne sjpoorduker wiejer riechting [[Walem]] en zou 'n trajek van de [[Romeinse tied|Romeinse]] [[Via Belgica]] zin gewaes. Bovenaan de Sjteinsjtraot, op de Goudsberg, zint reste gevónge van 'ne Romeinse wachtore. <br>
-Aan de Reinaldsjtraot bevinge ziech nog 'n paar ouw mergele pande en aan de St. Piètersjtraot liegke nog 'n paar ouw (veurmalige) [[mergel]]e gesjlote boerderieje en  hoezer. Ouch de ouwe sjouwburg (1902) van Valkeberg, noe de Hema, bevingk ziech hie mèt op de de mergele veurgevel drie moerreliëfs, veursjtèllende drie [[muze]]s, en 'ne karakteristieke glaas-in-load pui in [[art-nouveau]].
+Aan de Reinaldsjtraot bevinge ziech nog 'n paar ouw mergele pande en aan de St. Piètersjtraot liegke nog 'n paar ouw (veurmalige) [[mergel]]e gesjlote boerderieje en  hoezer. Ouch de ouwe sjouwburg (1902) van Valkeberg, noe de Hema, bevingk ziech hie mèt op de mergele veurgevel drie moerreliëfs, veursjtèllende drie [[muze]]s. De oasgevel haet 'ne karakteristieke glaas-in-load pui in [[art-nouveau]]sjtiel.<br>
-Aan de meuletak van de Geul sjteit de ouw [[watermeule]] oet de 16e ièw (mèt 'n aantal later verboewinge). 't Geboew, same mèt 'de u-vörmige haof, ies opgetrokke in mergel (de haof ies gerenoveerd in 2007).
+Aan de meuletak van de [[Geul]] sjteit de ouw [[watermeule]] oet de 16e ièw (mèt 'n aantal later verboewinge). 't Geboew, same mèt de u-vörmige hoof, ies opgetrokke in mergel (de hoof ies gerenoveerd in 2007).
 ==Historie==
 [[Aafbeilding:Stpieterjacobvdeventerwkped.JPG|thumb|300px|right|St. Pièter op de kaart van Jacob van Deventer]]
-Op de landkaart van [[Jacob van Deventer]] oet ca [[1550]] sjteit Sint-Pièter es 'n nederzètting rónd e kruuspunt van doorgaonswaeg  geteikend. 'n [[Watermeule]] op de Geul en 'n zèstal hoezer of [[boerderie]]je zint op dees kaart te óndersjeije. In de archieve kump me neve de naam St. Pièter ouch St.Pe(e)ter en St.Pierre tege. <br>
+Op de landkaart van [[Jacob van Deventer]] oet ca [[1550]] sjteit Sint-Pièter es 'n nederzètting rónd e kruuspunt van doorgaonswaeg  geteikend. 'n [[Watermeule]] op de Geul en 'n zèstal hoezer of [[boerderie]]je zint op dees kaart te óndersjeie. In de archieve kump me neve de naam St. Pièter ouch St.Pe(e)ter, St. Pieter en St.Pierre tege. <br>
 Vanouds huèrde ‘t tot de [[hièrlikheid]], [[parochie]] en later in 1785 tot de [[gemeinte]] [[Sjin op Geul]], tot 1940. 't Laog èvvel 'n paar kilomaeter wiejer nao 't weste ten opziechte van diet [[dörp]]. Valkeberg loog vlakbie. De grens mèt Valkeberg en [[Hölsberg]] woort gevörmp door respectievelik de [[Geul]] en de Sillebeek of [[Hièkerbeek]].
-Bie 't [[Partagetractaat]] in 1661, woabie sjtad en land verdeild woorte in Sjpaans en Sjtaats gebeed, kaom Sint Pièter (same mèt Sjin) ónder Sjpaans bewind. 'n Sjtatig [[Mergel]]e hièrehoes mèt haof oet de 17e ièw, zou toen geboewd zin es Sjpaans [[liènsjtèlsel|liènhof]]. De grenze van Sjpaans en Sjtaats lepe willekeurig doorein. Valkeberg waor Sjtaats gewore, alhoewaal 't  't Sjpaans liènhof toesjrief aan 'n ander barok geboew in de Gozewiensjtraot (noe VVV-kentoar). <br>
+Bie 't [[Partagetractaat]] in 1661, woabie sjtad en land verdeild woorte in Sjpaans en Sjtaats gebeed, kaom Sint Pièter (same mèt Sjin) ónder Sjpaans bewind. 'n Sjtatig [[Mergel]]e hièrehoes mèt hoof oet de 17e ièw, zou toen geboewd zin es Sjpaans [[liènsjtèlsel|liènhof]]. De grenze van Sjpaans en Sjtaats lepe willekeurig doorein. Valkeberg waor Sjtaats gewore, alhoewaal 't 'n ander 17e ièws [[barok]] geboew in de Gozewiensjtraot (noe VVV-kentoar) es 't Sjpaans liènhof betiteld. <br>
-In dae Sjpaanse tied, 17e ièw, woort in 't hièrehoes ouch 'n [[kapel (geboew)|kapel]] geboewd, veur de [[katholiek]]e, die in de kèrk van  't kortbieliegkende Sjtaatse Valkeberg ([[protestant]]) neet terech koeste. <br>
+In dae Sjpaanse tied, 17e ièw, woort in 't Sjpaans liènhof op St. Pièter ouch 'n [[kapel (geboew)|kapel]] geboewd, veur de [[katholiek]]e, die in de kèrk van  't kortbieliegkende Sjtaatse Valkeberg ([[protestant]]) neet terech koeste. <br>
-In 1882 woort door de [[zuuster (religieuze)|zuustersj]],[[Franciscaan|Franciscanesse]] in dat zelfde hoes 'n [[kloaster]] gesjtiech. 'n Paar jaor later kaome dao 'n [[neogotiek|neogotische]] [[kapel (geboew)|kapel]] en 'n [[zuuster (religieuze)|zuusterhoes]] bie. In 1940 waor St. Pièter aan 't [[sjtad|sjtedsje]] Valkeberg vasgegreujd en woort toen same mèt Sjin op Geul bie de dan nuuj gemeinte Valkeberg-[[Houtem (Valkeberg)|Houtem]] getrokke. De zuustersj verhuusde in 1956 nao ’t [[Jezuïet]]ekloaster aan [[de Sjtoepert]] in Valkeberg.
+In 1882 woort door de [[zuuster (religieuze)|zuustersj]] [[Franciscaan|Franciscanesse]] in datzelfde hoes 'n [[kloaster]] gesjtiech. 'n Paar jaor later kaome dao 'n [[neogotiek|neogotische]] [[kapel (geboew)|kapel]] en 'n [[zuuster (religieuze)|zuusterhoes]] bie. In de jaore daonao volgde nog diverse aanboewe. In 1940 waor St. Pièter aan 't [[sjtad|sjtedsje]] Valkeberg vasgegreujd en woort toen same mèt Sjin op Geul bie de dan nuuj gemeinte Valkeberg-[[Houtem (Valkeberg)|Houtem]] getrokke. De zuustersj verhuusde in 1956 nao ’t [[Jezuïet]]ekloaster aan [[de Sjtoepert]] in Valkeberg.
-'t Mergele hoofgeboew oet de 17e ièw, mèt [[barok]]ke voluutgevel, woort in 1964 aafgebroke.
+'t Mergele hoofgeboew oet de 17e ièw, mèt [[barok]]ke voluutgevel en alle ander kloastergeboewe aan de Oastergats woorte in 1964 aafgebroke.
 ==Euverem==
@@ Tekslien 35: / Tekslien 35: @@
 Aan de [[Voor]], in [[Belsj Limburg]] liek [[S'n Pieëter|Sint-Pietersvoere]] (plaatselik S'n Pieëter geneump).
-==Externe link==
+==Externe link en brón==
-*http://www.veldeke-valkeberg.nl/els.diederen/stpieter/stpieterwiewatwaar.html
+*[http://members.home.nl/els.diederen/stpieter/stpieter.html]
 {{GemeinteValkeberg}}