Sint Pieter (Mestreech)
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
| Sint Pieter Gewaeze gemeinte in Nederlandj | |||||
| |||||
| Gevörmp | 1284 | ||||
| Opgehaeve | 1920 | ||||
| Opgegange in | Mestreech | ||||
| Provincie | Nederlands Limbörg | ||||
| Hoofplaats | Sint Pieter | ||||
| Opperflaakde (bie opluffing) | 5,68[1] km² | ||||
| – daovan water: | {{{water}}} km² | ||||
| Inwoeners (kort veur opluffing) | 2.197 (1919)[2] | ||||
| – deechde: | 371/km² | ||||
| Lies van börgemeisters | |||||
Sint-Pieter is 'n wiek vaan Mestreech, die huurt tot 't stadsdeil Mestreech-Zuidwes. Ze weurt in 't weste begrens door de Vroenhoveweeg,[3] in 't ooste door de Maos en 't Villapark, in 't noorde door Biesland en Jekerdal en in 't zuie door de Belzje grens.[4] Vaanajds woort de wesgrens (mèt Vroenhove, later Aajd-Vroenhove) evels door de Jeker gevörmp.[1] Tot 1920 waor 't 'n zelfstendege gemeinte; de plaots heet ein en aandert vaan häör aajd dörps karakter kinne behawwe.
Waope
[bewirk | brón bewèrke]Sint Pieter kraog op 16 fibberwarie 1889 e gemeintewaope touwgeweze (zuug 't pleetsje), wat ziech es volg liet umsjrieve:
- In e veld vaan lazuur (blauw) 'ne Petrus in natuurleke kleur, mèt 'ne nimbus vaan goud en gekleid in 'n toog vaan zèlver (wit), hawwend in de rechterhand 'ne sleutel vaan goud en in de linkerhand e book vaan keel (roed) mèt ran vaan goud; aon de rechterkant vaan d'n heilege (veur de beziener links) oet de oonderrand vaan 't sjèld 'ne berg, aon de linkerkant (veur de beziener rechs) 'n kapel mèt spitsen torie, alles vaan goud.
't Waope is sprekend ('t verbeeld de naom vaan de gemeinte), meh Sint Pieter is ouch de parochieheilege. De berg is allezeleve de Sint-Pietersberg.[5]
Aonzien en cultuur
[bewirk | brón bewèrke]Landsjap
[bewirk | brón bewèrke]'t Dörp Sint-Pieter besteit oet e paar straote, die vaanoet 't Maos- en Jekerdal bergop loupe nao de Sint-Pietersberg. De koms vaan de ENCI, die gebruuk maak vaan de berg, heet 'ne negatieven invlood op 't landsjapssjoen gehad: 't febrik heet 'nen enorme krater in de berg gegraove. 't Deil wat 't febrik neet gebruuk is euver 't algemein bebos; bergaof vint me väöl akkerland.
Monuminte
[bewirk | brón bewèrke]Binne 't gebeed vaan de aw gemeinte Sint Pieter vèlt oonder mie Fort Sint Pieter. 't Dörp had vaanajds geinen echte kómp; de aw boerehäöf en aander hoezer ligke verspreid euver e groet gebeed mèt väöl nuier gebouwe detösse.
Dialek
[bewirk | brón bewèrke]Sint-Pieter heet, oondaanks de inkapseling in de stad Mestreech, tot op d'n huiegen daag 'n eige dialek kinne behawwe.[6]
Historie
[bewirk | brón bewèrke]Al um 1145 weurt gewag gemaak vaan 'n parochie gewijd aon Petrus, boete de mör vaan Mestreech, aon d'n euverkant vaan de Jeker. Mesjiens is 't kèrkske op dees plaots al väöl awwer: in 't heilegeleve vaan Sint Lambertus (dinkelek gesjreve in d'n achsten iew) kump al 'n Pieterskèrk veur. 'n Akte oet 1284 gaof de hierlekheid 'nen eige rechskrink; vaanaof noe woort vaan de vrijheid Sint Pieter gesproke. 't Waor 'n soort veurstad vaan Mestreech, gans umringk. Wie in de vieftienden iew de stei oet 't Luikse in opstand kaome tege de Bourgondischen hertog Sjarel de Stoute, raakde Sint Pieter bij 'n vergeldingsactie compleet vermassakreerd. Sjarel verbooj 't weer op te bouwe.
Nao d'n doed vaan Sjarel de Stoute in 1477 begós hei weer hoezer te bouwe, meh d'n umvaank vaan vreuger kraog 't neet trök. In 1624, in d'n Tachtegjaoregen Oorlog, verweusde de Staotse legers 't obbenuits, en ouch in 1672, kort veur 't belag vaan Mestreech door de Fransoze, woort de kèrk verweus. 'tzelfde gebäörde in 1748, alweer um defensief reies, noe veuroetluipend op d'n aonstoonden Oosteriekse Successieoorlog.[7]
In d'n achtienden iew (in 1762 um perceis te zien) kaom Petrus Ceulen in Sint Pieter te woene. Zien naozaote zouwe Sint Pieter vaanaof 1803 tot 1818 en tenao vaan 1838 tot 1920 besture.[8] Nao de deiling vaan Limbörg in 1839 kaom/bleef Sint Pieter aon Nederland, es deil vaan 'n bufferzone roontelum Mestreech. De negentienden-iewse gemeinte Sint Pieter leep nog ummertouw tot aon de (zwoer) vestingwerke vaan de stad, en besloog ouch gebeed wat noe neet mie tot Sint Pieter weurt gerekend: 't huieg Villapark en e struukske groond aon d'n ooskant vaan de Maos (toen bekind es De Weert, noe De Zjeramiek en e deil vaan Randwiek).[1] Op 1 jannewarie 1920 woort de gemeinte Sint-Pieter, tegeliek mèt Aajd-Vroenhove, opgeheve en gans bij Mestreech geveug.
Historische inwoenertalle
[bewirk | brón bewèrke]| jaor | inwoeners | jaor | inwoeners | |
|---|---|---|---|---|
| 1830 | 666[9] | 1879 | 990[10] | |
| 1840 | 700[11] | 1889 | 1.034[12] | |
| 1849 | 647[13] | 1899 | 1.450[14] | |
| 1859 | 794[15] | 1909 | 2.058[16] | |
| 1869 | 843[17] | 1919 | 2.197[2] |
Rifferenties
[bewirk | brón bewèrke]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Kaart vaan Sint Pieter in de Gemeinteatlas vaan 1868
- ↑ 2,0 2,1 Volkstèlling 1919
- ↑ Nao de gemeintesite löp Sint-Pieter tot aon d'n Tóngerseweeg, meh dit is oonwoersjijnelek umtot 't daan ouch e groet deil vaan Wolder zouw mote umvaange.
- ↑ Gemeente Maastricht - Sint Pieter
- ↑ Heraldry of the world - Sint Pieter
- ↑ Pierre Bakkes, Taal in stad en land: Venloos, Roermonds en Sittards, Den Haag 2002: p. 41
- ↑ Historie vaan kèrke en kèrkef Sint Pieter
- ↑ Maastricht aktueel - Burgemeesters van Sint Pieter
- ↑ Volkstèlling 1830
- ↑ Volkstèlling 1879: provincie Limbörg, plaotseleke indeiling
- ↑ Volkstèlling 1840: Hertogdóm Limbörg
- ↑ Volkstèlling 1889: provincie Limbörg, hoezer, bewoend en oonbewoend
- ↑ Volkstèlling 1849: Gemeintetèlling Hertogdóm Limbörg
- ↑ Volkstèlling 1899: provincie Limbörg, plaotseleke indeiling
- ↑ Volkstèlling 1859: wèrkeleke bevolking vaan eder gemeinte
- ↑ Volkstèlling 1909: plaotseleke indeiling
- ↑ Volkstèlling 1869: wèrkeleke of getèlde bevolking vaan inkel gemeintes in 't Riek
Externe link
[bewirk | brón bewèrke]
| |
|---|---|
| Stad: Mestreech | |
| Veurmaolege dörper: Amie · Hare · Hier · Heugem · Ittere · Lummel · Sjaan · Sint Pieter · Wiek · Wolder | |
| Buurtsjappe en stadswieke: Aajd Kaberg · Annadal · Beatrixhave · Belfort · Belvédère · Biesland · Binnestad · Boschpoort · Bosscherveld · Boschstraotkerteer · Brusselse Poort · Campagne · Daalhof · De Heeg · De Karosseer · De Ravelijn · De Vogelzaank · De Zjeramiek · Dousberg-Haozendans · Eyldergaard · Fróntekerteer · Geusseltpark · Heugemerveld · Hoeve Nekum · Jekerdal · Jekerkerteer · Kaberg · Kestiel Neercanne · Kommelkerteer · Laonekerveld · Malberg · Malpertuis · Mariaberg · Mariënwaard · Meerssenhoven · Nazareth · Potteberg · Randwiek · Sint Maartenspoort · Statekerteer · Villapark · Vroendaal · Wiekerpoort · 't Wittevrouweveld | |