Sint-Pièter

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

St.Pièter anno 2003 mèt de neo-gotische kapel

Sint-Pièter (van Sint Petrus) ies 'n veurmalig gehuch ten noorde van de Geul bie Valkeberg in Zuud-Limburg. De beboewing waor gelege rónd 'n belangrieke krusing van waeg. In 't begin van de 20e ièw kreeg Sint Pièter sjtraotname: St. Piètersjtraot, Reinaldsjtraot, Oastergats, Sjteinsjtraot, Hièkerbeeksjtraot.

Aan de krusing bevingk ziech in 'n moer 'n oud kruus, dat oats in de veurgevel zoot van 'n aafgebroke mergele hoes. In 'n gedeilte van 't veurmalig Sint Jozef-kloaster, 't zuusterhoes van de Franciscanesse, aan de Sjteinsjtraot, ies allewiel de muzieksjoal gevestig. Dees sjtraot löp ónder 'ne sjpoorduker wiejer riechting Walem en zou 'n trajek van de Romeinse Via Belgica zin gewaes. Bovenaan de Sjteinsjtraot, op de Goudsberg, zint reste gevónge van 'ne Romeinse wachtore.

Aan de Reinaldsjtraot bevinge ziech nog 'n paar ouw mergele pande en aan de St. Piètersjtraot liegke nog 'n paar ouw (veurmalige) mergele gesjlote boerderieje en hoezer. Ouch café Falcobergia (1902) mèt de aanboew (de veurmalige sjouwburg oet 1950 van Valkeberg noe de Hema), bevingk ziech hie mèt op de mergele veurgevel drie hoagreliëfs, veursjtèllende drie muzes en 'n veerde op de ziegevel. De oasgevel haet 'ne karakteristieke glaas-in-load pui in art-nouveausjtiel.

Historie

St. Pièter op de kaart van Jacob van Deventer

Op de landkaart van Jacob van Deventer oet ca 1550 sjteit Sint-Pièter es 'n nederzètting rónd e kruuspunt van doorgaonswaeg geteikend. 'n Watermeule op de Geul(eigendom van de hière van Valkeberg) en 'n zèstal hoezer of boerderieje zint op dees kaart te óndersjeie. In de archieve kump me neve de naam St. Pièter ouch St.Pe(e)ter, St. Pieter en St.Pierre tege.

Vanouds huèrde ‘t tot de hièrlikheid, parochie en later in 1785 tot de gemeinte Sjin op Geul, tot 1940. 't Laog èvvel 'n paar kilomaeter wiejer nao 't weste ten opziechte van diet dörp. Valkeberg loog vlakbie. De grens mèt Valkeberg en Hölsberg woort gevörmp door respectievelik de Geul en de Sillebeek of Hièkerbeek.

Bie 't Partagetractaat in 1661, woabie sjtad en land verdeild woorte in Sjpaans en Sjtaats gebeed, kaom Sint Pièter (same mèt Sjin) ónder Sjpaans bewind. In 'n sjtatig Mergele hièrehoes mèt hoof oet de 17e ièw, zou toen 't Sjpaans liènhof gevestig zin. De grenze van Sjpaans en Sjtaats lepe willekeurig doorein.

In dae Sjpaanse tied, 17e ièw, woort in of neve 't Sjpaans liènhof op St. Pièter ouch 'n kapel geboewd, veur de katholieke, die in de kèrk van 't kortbieliegkende Sjtaatse Valkeberg (protestant) neet terech koeste.

In 1882 woort door de zuustersj in datzelfde hoes 'n kloaster gesjtiech. 'n Paar jaor later kaome dao 'n neogotische kapel en 'n zuusterhoes bie. In de jaore daonao volgde nog diverse aanboewe. In 1940 waor St. Pièter aan 't sjtedsje Valkeberg vasgegreujd en woort toen same mèt Sjin op Geul bie de dan nuuj gemeinte Valkeberg-Houtem getrokke. De zuustersj verhuusde in 1956 nao ’t Jezuïetekloaster aan de Sjtoepert in Valkeberg. 't Mergele hoofgeboew oet de 17e ièw, mèt barokke voluutgevel en bekans alle ander kloastergeboewe aan de Oastergats woorte in 1964 aafgebroke. Allein de 19de ièse kapel en 't zuusterhoes bleve sjtoon.

In 2013 were alle hoezer en winkelsj aan de oaskant van de Louis van der Maesensjtraot aafgebroke um plaats te make veur 'n parkeergarage en 'n nuuj winkelcentrum, mèt inger sjträötsjes en ouch 'n nuuj 'Ouw gats', die al geteikend sjteit op de kaart van Jacob van Deventer oet 1550, meh noe mèt de naam Irmengardsteeg. 't Centrum zal de naam 'Aan de kei' goon drage, geneump nao 'ne zjwerfsjtein oet de Vielenerbösj, dae jaorelank op 't Theodoor-Dorrenplein gelege haet.

Euverhem

De gesjlote haof Euverhem, dae ziech aan de voot van de Goudsberg en Sjaatsberg bevingk, woort ummer bie 't gehuch Sint-Pièter gerekend.

Dialek

De taal die ze op Sint Pièter kalle ies 't zelfde es die van 't Valkebergs, "binne de poort". 'n Paar dialeksjrieversj en diechtersj zint:

• Karel Dorren (1896-1988) (verhaole en gediechte)
• Sjeng Meijs (1901-1960) (gediechte)
• Anneke Ubaghs-Cobbenhagen (1903-1975) (gediechte en artikele)
• Jan Diederen (1936) (dialekleedsjes en artikele in 't Nederlands)
• Els Diederen (1946) (gediechte en artikele)
• Bert Diederen (1948) (leedsjes)
  

De drie Diederens (van Dedere) zint breursj en zuuster vanein.

Sint Pieter

Aan de Maas, bie Mestreech, liek ’n ander dörp mèt de naam Sint Pieter.
Aan de Voor, in Belsj Limburg liek Sint-Pietersvoere (plaatselik S'n Pieëter geneump).

Externe link en brón

• [1]]