Niger: Versjèl tösje versies
indeiling en geografie |
noe de historie nog |
||
Tekslien 40: | Tekslien 40: | ||
==Fysische geografie== |
==Fysische geografie== |
||
Niger, op de lies vaan groetste len tösse Tsjaad en Angola in, ligk in 't euvergaanksgebeed vaan [[weuste]] (Sahara) nao [[haafweuste]] ([[Sahel]]). De Sahel moot me in 'ne zuieleke stroek in 't land zeuke. Dewijl de Sahel de lèste decennia laankzaamoan verdruug (nog in 2010 gaof 't dao 'nen hoongersnoed), is veural is 't zuidwestelek stök vaan 't land blievend vröchbaar, aongezeen dao de [[Niger (reveer)|Niger]] door struimp. Hoegste punt vaan 't land is de [[Mont Idoukal-n-Taghès]] mèt 2022 meter. Deze berg huurt bij 't [[Aïrmassief]]. Aon de loup vaan de Niger ligk mèt 200 meter 't liegste punt. |
Niger, op de lies vaan groetste len tösse Tsjaad en Angola in, ligk in 't euvergaanksgebeed vaan [[weuste]] (Sahara) nao [[haafweuste]] ([[Sahel]]). De Sahel moot me in 'ne zuieleke stroek in 't land zeuke. Dewijl de Sahel de lèste decennia laankzaamoan verdruug (nog in 2010 gaof 't dao 'nen hoongersnoed), is veural is 't zuidwestelek stök vaan 't land blievend vröchbaar, aongezeen dao de [[Niger (reveer)|Niger]] door struimp. Op 't dreilandepunt mèt Nigeria en Tsjaad vint me 't [[Tsjaadmeer]]. Hoegste punt vaan 't land is de [[Mont Idoukal-n-Taghès]] mèt 2022 meter. Deze berg huurt bij 't [[Aïrmassief]]. Aon de loup vaan de Niger ligk mèt 200 meter 't liegste punt. |
||
In 't droeg land weurt e groet |
In 't droeg land weurt e groet aontal soorte gevoonde, boevaan väöl soorte die ziech aon de druugde höbbe aongepas, wie de [[weustekat]] (''Felis margarita'') en de [[fennek]] (''Vulpes zerda''). Ouch typische savannefauna vint me hei, wie de [[liew]] (''Panthera leo''), dee hei aon de noordkant vaan zie leefgebeed zit, en de [[giraf|Nigergiraf]] (''Giraffa camelopardalis peralta''). |
||
==Cultuur en demografie== |
==Cultuur en demografie== |
||
[[Plaetje:Ancient home zinder niger.jpg|thumb|Traditioneel hoes in [[Zinder]].]] |
|||
Niger, wat veur de Franse euverheersing gein politieke einheid waor, liet ziech in veer cultureel-geografische zones opdeile. 't Noorde is, wie groete deile vaan de Sahara, vaanaajds bewoend door [[nomade|nomadische]] [[Berbers]] ([[Toeareg]] in 't bezunder). In de Nigervallei vint me de [[Zarma (volk)|Zarma]], e volk mèt 'ne [[Soghai]]-achtergroond. 't Grensgebeed mèt Nigeria weurt door [[Hausa (volk)|Hausa]] bewoend. Oostelek daovaan, in 't [[Tsjaadbassin]], leve de [[Kanuri (volk)|Kanuri]]. Boete hun gemeine staotkundege historie sinds de oonaofhenkelekheid deile dees volker veural d'n islam (zuug oonder). |
|||
Neve de officieel taol, 't Frans (door zoe'n 6.000 Nigereze es ierste taol gesproke),<ref name=ethnologue>[http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=NE Ethnologue report for Niger]</ref> erkint de staot zes nationaol taole: [[Hausa (taol)|Hausa]] ('n [[Koesjitische taole|Koesjitische taol]]), [[Fulfulde]] ('n [[Niger-Congotaole|Niger-Congotaol]]), [[Gurtaole|Gurma]] (ouch 'n Nigercongotaol), [[Kanuri (taol)|Kanuri]] ('n [[Nilo-Saharaanse taole|Nilo-Saharaanse taol]]), Zarma (ouch Djerma; wie de veurege Nilo-Saharaans) en [[Tamasheq]] ('n [[Berbertaole|Berbertaol]]). Aander taole, door mer e beperk aontal lui gesproke, zien 't [[Arabisch]] (in veer hoofdialekte: [[Algerijns]], [[Hassaniyah]], [[Libisch Arabisch|Libisch]] en [[Tsjadisch]] (ouch Shuwa), [[Tubutaole]] (Nilo-Saharaans) en [[Tagdal]] ('n Berbers-Saharaanse [[mingtaol]]).<ref name=ethnologue/> |
|||
Nao sjatting 90% vaan de bevolking is [[islam|moslim]], veural [[soenna|soenniete]] en [[soefisme|soefi's]]. 5% is [[christendom|christelek]], 4% hingk nog aw animistische religies aon. |
|||
==Historie== |
==Historie== |
||
==Bronne== |
==Bronne== |
||
[[:en:Culture of Niger]], [[:en:Languages of Niger]], [[:en:Wildlife of Niger]] |
|||
<references/> |
|||
{{Afrika}} |
{{Afrika}} |
Versie op 24 jul 2011 16:23
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
- Dit artikel geit euver 't land. De reveer vint me oonder Niger (reveer).
Tot daen tied kan d'n inhaud van 't artikel veurnaam informatie misse of nog neet good in zie verbandj ligke. |
Niger | |||
| |||
Basisgegaevens | |||
Officieel taal | Frans, versjèllende nationaol taole (zuug de teks) | ||
Huidsjtad | Niamey | ||
Sjtaotsvörm | Republiek | ||
Sjtaotshoof | Mahamadou Issoufou | ||
premier | Brigi Rafini | ||
[[{{{titelhoofregering1}}}]] | {{{naomhoofregering1}}} | ||
[[{{{titelhoofregering2}}}]] | {{{naomhoofregering2}}} | ||
[[{{{titelhoofregering3}}}]] | {{{naomhoofregering3}}} | ||
Religie | {{{religie}}} | ||
Opperflaakde – % water |
1.267.000 km² 0,02% | ||
Inwoeners – Deechde: |
15.306.252 (2009) 12,1/km² | ||
Biekómmende gegaeves | |||
Munteinheid | CFA-frank (XOF )
| ||
Tiedzaone | UTC +1 | ||
Nationale fiesdaag | 18 december | ||
Vouksleed | La Nigérienne | ||
Web | Code | Tel. | .ne | NER | +227 |
Niger (officieel (Frans): République du Niger) is e land in Wes-Afrika. Niger, 'ne binnestaot, grens (beginnend in 't noorde, mèt de klok mèt) aon Libië, Tsjaad, Nigeria, Benin, Burkina Faso, Mali en Algerije. Hoofstad vaan 't land is Niamey. Allewel tot 't eint vaan de groetste len in Wes-Afrika is, besleit de Sahara mier es 80% vaan de groond, wat groete deile zoe good wie oonbewoenbaar maak. Niger is e typisch veurbeeld vaan 'n oontwikkelingsland; in HDI oetgedrök is 't al jaore eint vaan de ermste len op de wereld. 'nen Inwoener vaan Niger weurt 'ne Nigerees geneump, um verwarring mèt Nigeriaan (inwoener vaan Nigeria) te veurkoume.
Administratief indeiling
Niger is verdeild in zeve regio's, verneump nao hun hoofstad. De hoofstad Niamey vèlt boete die indeiling en vörmp 'n apaart distrik. De regio's zien wijer verdeild in 36 departeminte en (per 2005) 265 gemeintes (communes). De zeve regio's zien:
Fysische geografie
Niger, op de lies vaan groetste len tösse Tsjaad en Angola in, ligk in 't euvergaanksgebeed vaan weuste (Sahara) nao haafweuste (Sahel). De Sahel moot me in 'ne zuieleke stroek in 't land zeuke. Dewijl de Sahel de lèste decennia laankzaamoan verdruug (nog in 2010 gaof 't dao 'nen hoongersnoed), is veural is 't zuidwestelek stök vaan 't land blievend vröchbaar, aongezeen dao de Niger door struimp. Op 't dreilandepunt mèt Nigeria en Tsjaad vint me 't Tsjaadmeer. Hoegste punt vaan 't land is de Mont Idoukal-n-Taghès mèt 2022 meter. Deze berg huurt bij 't Aïrmassief. Aon de loup vaan de Niger ligk mèt 200 meter 't liegste punt.
In 't droeg land weurt e groet aontal soorte gevoonde, boevaan väöl soorte die ziech aon de druugde höbbe aongepas, wie de weustekat (Felis margarita) en de fennek (Vulpes zerda). Ouch typische savannefauna vint me hei, wie de liew (Panthera leo), dee hei aon de noordkant vaan zie leefgebeed zit, en de Nigergiraf (Giraffa camelopardalis peralta).
Cultuur en demografie
Niger, wat veur de Franse euverheersing gein politieke einheid waor, liet ziech in veer cultureel-geografische zones opdeile. 't Noorde is, wie groete deile vaan de Sahara, vaanaajds bewoend door nomadische Berbers (Toeareg in 't bezunder). In de Nigervallei vint me de Zarma, e volk mèt 'ne Soghai-achtergroond. 't Grensgebeed mèt Nigeria weurt door Hausa bewoend. Oostelek daovaan, in 't Tsjaadbassin, leve de Kanuri. Boete hun gemeine staotkundege historie sinds de oonaofhenkelekheid deile dees volker veural d'n islam (zuug oonder).
Neve de officieel taol, 't Frans (door zoe'n 6.000 Nigereze es ierste taol gesproke),[1] erkint de staot zes nationaol taole: Hausa ('n Koesjitische taol), Fulfulde ('n Niger-Congotaol), Gurma (ouch 'n Nigercongotaol), Kanuri ('n Nilo-Saharaanse taol), Zarma (ouch Djerma; wie de veurege Nilo-Saharaans) en Tamasheq ('n Berbertaol). Aander taole, door mer e beperk aontal lui gesproke, zien 't Arabisch (in veer hoofdialekte: Algerijns, Hassaniyah, Libisch en Tsjadisch (ouch Shuwa), Tubutaole (Nilo-Saharaans) en Tagdal ('n Berbers-Saharaanse mingtaol).[1]
Nao sjatting 90% vaan de bevolking is moslim, veural soenniete en soefi's. 5% is christelek, 4% hingk nog aw animistische religies aon.
Historie
Bronne
en:Culture of Niger, en:Languages of Niger, en:Wildlife of Niger
Lenj in Afrika |
---|
Algerieë · Angola · Benin · Botswana · Burkina Faso · Burundi · Centraal-Afrikaanse Repebliek · Comore · Congo-Brazzaville · Congo-Kinshasa · Djibouti · Egypte · Equatoriaal Guinee · Eritrea · Ethiopië · Gabon · Gambia · Ghana · Guinee · Guinee-Bissau · Ivoorkös · Kaapverdië · Kameroen · Kenia · Lesotho · Liberia · Libië · Madagaskar · Malawi · Mali · Marokko · Mauritanië · Mauritius · Mozambique · Namibië · Niger · Nigeria · Oeganda · Rwanda · São Tomé en Príncipe · Senegal · Seychelle · Sierra Leone · (Noord-)Soedan · Somalië · Swazilandj · Tanzania · Togo · Tsjaad · Tunesië · Zambia · Zimbabwe · Zuud-Afrika · Zuud-Soedan |
Betwis en neet-erkèndj: Somalilandj · Westelike Sahara |
Aafhenkelike gebejer: Azore · Canarische eilenj · Ceuta · Madeira · Mayotte · Melilla · Réunion · Sint-Helena |