Gemeinteleke herindeiling in Nederland
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
In Nederland zien in de negentiende, meh veural in de twintegsten iew väöl gemeinteleke herindeilinge doorgeveurd, boebij 't aontal gemeintes hendeg is verminderd. Per 1 jannewarie 2023 had Nederland 345 gemeintes, Caribisch Nederland mètgerekend.
Reies
[bewirk | brón bewèrke]In 't Keuninkriek vaan de Nederlen woorte in de negentienden iew gemeintes ingestèld. Dees gemeintes waore de rechsopvolgers vaan de stei, hierlekhede en ambachte oonder 't ancien régime. Vaanaof 1851, wie de Gemeintewèt in wèrking traoj, verdween 't juridisch versjèl tösse stei en dörper en kraoge alle gemeintes dezelfde bevooghede.
In sommege provincies waor dat oonwèrkbaar: veural in 't weste waore väöl gemeintes zoe klein, tot me gei functioneel bestuur op pu kós kriege. Daorum woorte gemeintes die neet mie es e klei dörpke of e gehuch umvatde, al in de negentienden iew heringedeild.
In de twintegste iew begós me nog väöl hoeger eise te stèlle aon de efficiëntie op gemeinteniveau. Vaanaof de jaore zesteg begós me systematisch touw te wèrke nao gemeintes vaan minstes 5000 inwoeners. Idee dao-achter waor 't tegegoon vaan cliëntalisme (vrundsjespolitiek) op 't platteland en 't bijein kriege vaan genóg capabel politici op gemeinteniveau. De kabinètte-Lubbers en Kok streefde nao nog groeter gemeintes, vaan zeker 25.000 inwoeners. Zeker bij de kabinètte-Kok waor decentralisatie de filosofie: 't delegere vaan rieks- en provinciewerk aon lieger euverhede. Dit stèlde hoeger eise aon de bestuurskrach vaan 'n gemeinte.
't Verzèt vaan de bevolking tege verindeilinge is altied vrij groet gewees, veural wienie klein gemeintes bij groeter stei woorte geveug. De meining vaan de bevolking woort vreuger evels gemeinelek genegeerd, ouch nao referenda. Zoe woort in 1996 'n volksraodpleging gehawwe oonder de bewoeners vaan Vleuten-De Meern euver touwveuging aon Utrech. D'n opkóms waor 83% en neet minder es 98% vaan de stummers stumde tege. Toch góng per 2001 die herindeiling door.
Pim Fortuyn naom 't stoppe vaan herindeilinge in 2002 op in zie program. Oonder invlood vaan de LPF besloot 't kabinèt-Balkenende I te stoppe mèt herindeilinge vaanoet 't Riek. Geplande sjaolvergroeting um Eindhove en in Noord-Holland góng daodoor neet door. Allewijl kump 't initiatief vaan herindeiling veural vaan gemeintes zelf of vaan de provincie. De provincie kin gemeintes nog wel ins gedwoonge herindeile. Dit gebäörde beveurbeeld in 2007 mèt Zjwame, wat neet bij Remun wouw. Rejes veur herindeiling kinne zien: te wieneg lokale bestuurskrach (kump 't mieste veur), inefficiënte indeiling vaan bebojd gebeed (beveurbeeld in 't Gooi) of oetbreiing vaan 'n groete of middelgroete stad. De discussie euver 't lèste weurt veural in de Randstad sinds jaore geveurd; vraog is daan of me veurstei wie Diemen, Rijswijk en Barendrecht al of neet bij de groeter stei moot veuge.
De discussie euver herindeilinge kaom weer op geng bij de vörming vaan 't kabinèt-Rutte II. In hun regeerakkoord zouw in 'n oetgebreide bestuurleke vernuiing zien veurzeen, boebij weurt gestreef nao groete gemeintes mèt minstes 100.000 inwoeners.[1] Oetindelek kaom vaan dat plan neet väöl in hoes, al geit d'n tendens nao sjaolvergroeting - dèks vaan oonderop - door.
Historie vaan groete gemeinteleke herindeilinge
[bewirk | brón bewèrke]- 1816 - Opheffe alderkleinste gemeintes/ambte in Zieland
- 1818 - Gelderland; splitsing groete stadsgemeintes in amb en stad in Euverijssel
- 1855 - Opheffe klein ambte in Zuid-Holland
- 1857 - Opheffe klein ambte veural in westelek Utrech, ouch in Noord-Holland, Zuid-Holland en Zieland
- 1921 - Annexatie zuielek Waterland (N-H) door Amsterdam
- 1942 - Land van Kuuk (N-B)
- 1961 - Schouwen-Duiveland (Zld)
- 1966 - Goeree-Overflakkee (Z-H); Walcheren(Zld)
- 1970 - Ziews-Vlaondere en Zuid-Beveland (Zld); Waterland (N-H)
- 1971 - Tholen (Zld)
- 1973 - Kop vaan Euverijssel
- 1974 - Zaanstreek (N-H)
- 1978 - Westeleke Betuwe (Gld)
- 1979 - Wesfriesland (N-H)
- 1980 - Voorne-Putten (Z-H)
- 1982 - Zuid-Limburg
- 1984 - Provincie Friesland; Hoeksche Waard (Z-H)
- 1985 - Krimpenerwaard (Z-H); Rijk van Nijmegen (Gld, deils 1984)
- 1986 - Alblasserwaard & Vijfheerenlanden (Z-H)
- 1989 - Westelek deil Utrech
- 1990 - Provincie Groninge; Kop vaan Noord-Holland
- 1991 - Midde-Holland (Z-H); Midde-Limburg
- 1997 - Provincie Noord-Braobant (deils 1993 t/m 1996); provincie Zieland (deels 1995)
- 1998 - Provincie Drenthe
- 1999 - Bommelerwaard (Gld)
- 2001 - Provincie Euverijssel; regio's D'n Haag en Utrech; Oosteleke Betuwe (Gld, deils 2002)
- 2003 - Ziews-Vlaondere
- 2004 - Westland (Z-H)
- 2005 - Achterhoek & Liemers (Gld)
- 2006 - Utrechse Heuvelrögk (Utr)
- 2007 - Wesfriesland (N-H, deils 2006), Midde-Limburg
- 2009 - Midde-Holland
- 2010 - Noord-Limburg; Caribisch Nederland (BES-eilen)
- 2011 - Provincie Friesland; Vechtstreek (Utr)
- 2013 - Alblasserwaard, Goeree-Overflakkee (ZH)
- 2014 - Provincie Friesland
- 2015 - Krimpenerwaard (ZH)
- 2018 - Provincie Friesland en provincie Groninge
- 2021 - Noordoos-Groninge
- 2022 - Noordoos-Braobant; provincie Noord-Holland
- 2023 - Provincie Zuid-Holland: Voorne aan Zee
Veurzeen herindeilinge
[bewirk | brón bewèrke]In euverlèk
[bewirk | brón bewèrke]- Gelderland
- De provincie dringk aon op de opluffing vaan Scherpenzeel, wat daan bij Barneveld zouw mote koume. De gemeinteraod wèlt dat evels neet. Iejer al had me gepraot euver 'n fusie tösse Woudenberg, Scherpenzeel en Renswoude - de nui gemeinte zouw daan bij de provincie Utrech goon hure - meh dat góng neet door.
- Druten en Wijchen, die sinds 2018 al samedoen mèt ein amteleke organisatie, dinke aon 'n fusie.
- Utrech
- Lopik zouw mèt 'n aander gemeinte mote fusere, umtot me 't te klein vint.
- Limbörg
- In de jaore tien heet Meerse mèt zoewel Valkeberg es Mestreech geloerd nao meugelekhede veur 'n fusie. In 2018 woort dat aofgebloze, meh in 2020 woort 't idee vaan 'n fusie mèt Mestreech toch weer nui leve ingebloze.
Zuug ouch
[bewirk | brón bewèrke]Bronne
[bewirk | brón bewèrke]Dit artikel is gedeiltelek vertaold oet 't corresponderend Nederlands Wikipedia-artikel.
Externe links
[bewirk | brón bewèrke]- Repertorium vaan Nederlandse gemeintes 1812–2006 (PDF, 1,4 MB)
- Lies mèt inkel errata en aonvöllinge op 't repertorium t/m 1-1-2009 PDF, 12 kB
- Gemeinteleke en provinciaol sameveuginge, herindeilinge en naomsveranderinge sinds 1999
| Gemeintelike herindeiling in Nederlandj |
|---|
| Drenthe | Euverijssel | Flevolandj | Frieslandj | Gelderlandj | Groninge | Limburg | Noord-Braobantj | Noord-Hollandj | Utrech | Zielandj | Zuud-Hollandj |