16 jannewarie

16 jannewarie is 'nen daag op de Gregoriaanse en Juliaanse kalender. 't Is de zèstienden daag vaan 't jaor; in e gewoen jaor koume daan nog 349 daog, in e sjrikkeljaor nog 350.

Gebäörtenisse

• 27 v.Chr. - Gaius Julius Caesar Octavianus krijg vaan de Romeinse Senaot d'n titel Augustus ('de Verlufde') ein weurt daomèt d'n ierste keizer.
• 378 - De Mayageneraol Siyaj K'ak' vereuvert Tikal.
• 550 - De Oos-Gote oonder Totila pakke Roeme nao e laank belègk.
• 929 - Abd ar-Rahman III weurt geïnstalleerd es kalief vaan Córdoba.
• 1120 - Op 't Concilie vaan Nabloes weure de wètte vaan 't keuninkriek Jeruzalem vasgelag.
• 1362 - 'ne Zwoere störm raos euver de Noordzie, mèt zwoer sjaoj in oonder mie Ingeland en Duitsland.
• 1412 - De femilie De' Medici weurt officieel aongestèld es bankeers vaan de Pauseleke Staot.
• 1547 - Groetvoors Ivan de Sjrikkeleke vaan Moskou geit ziech tsaar vaan Rusland neume.
• 1556 - Filips II weurt keuning vaan Spaanje, de Bourgondische Èrflen en de kolonies in de Nui Wereld.
• 1605 - Don Quijote vaan Miguel de Cervantes, d'n ierste groete roman oet de literatuurhistorie, versjijnt in Madrid.
• 1632 - 't Amsterdams chirurgijnsgild geuf ónger leijing van Nicolaes Tulp ein aopebaar biologieles door de óntlejing van ein liek. Rembrandt van Rijn, dae zich pas geleje in Amsterdam haet gevestig, lègk 't tafereël vas op 't sjildersdook: Anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp.
• 1707 - 't Parlemint vaan Sjotland stump in mèt de Act of Union, wat de weeg vrijmaak veur de opriechting vaan 't Vereineg Keuninkriek.
• 1757 - In de slaag bij Narela boke tróppe vaan 't Marathariek 'n euverwinning op 't Durraniriek.
• 1786 - Virginia stèlt 't Statute for Religious Freedom in, gesjreve door Thomas Jefferson.
• 1795 - De Franse bezètte Utrech.
• 1806 - Lutenant-gouverneur Janssens óngerteikent de euvergaaf van de Kaapkelonie aan Groat-Brittannië.
• 1809 - Napoleontische Oorloge: De Britte versloon de Fransoze in de slaag bij La Corunha.
• 1920 - Ein jaor nao ratificatie wirt de dreuëglègking van de Vereinigde Sjtaote effectief.
• 1925 - Stalin óntsjleit Leon Trotski es volkscommissaris van defensie.
• 1928 - Stalin verbant al zien poletieke taengesjtanders in de Sovjet-Unie.
• 1945 - Twiede Wereldoorlog: Adolf Hitler trèk ziech trök in de Führerbunker in Berlien.
• 1969 - De sjtudent Jan Palach sjtuk zichzelf in brandj op 't Wenceslasplein in Praag oet protes taenge de trukgedrèjde hervorminge van 't Praags Vreugjaor. Hae euverliejt drie daag later aan zien verwónjinge.
• 1969 - Sovjet-Russische kosmonaute stappe veur 't iers in de historie vaan 't ein op 't aander ruimtesjeep euver (vaan de Sojoez 4 in de Sojoez 5).
• 1972 - De Deense premier Jens Otto Krag sjtèlt de bevolking de nuuj keuningin Margarethe II veur.
• 1974 - Eësjte oetzenjing van 't tv-kènjerprogramma De film van Ome Willem, mèt Edwin Rutten in de hoofrol.
• 1978 - Dries van Agt presenteert zien CDA-VVD-kabinèt aan de Tweëde Kamer. Joop den Uyl en versjillende van zien mimisters oet 't vurrige kabinet kómme hiejmit in de opositiebanke.
• 1979 - De sjah van Perzië vlöch mèt zien femilie nao Egypte. Iran wirt eine islamitische sjtaot, geleijd door Ayatollah Khomeini.
• 1980 - 't Sjtakingsverbod veur ambtenaere wirt oet de wèt gesjrap. Dit verbod waas óngerdeil van de "worgwètte" van Abraham Kuyper oet 1903.
• 1981 - Óndanks waarsjuwinge van de Volksrepubliek China lieët de Nederlandse regering toch levering van tweë duukboate aan Taiwan toe, ouch es de Tweëde Kamer zich drie waeke later d'r taenge oetsjpruk. China reageert mèt bekeuling van de economische betrèkkinge, mèr tot eine echte breuk kump 't neet.
• 1991 - Operatie Desert Storm, de bevrijing vaan 't door Irak bezat Koeweit, begint. Begin vaan de Golfoorlog.
• 1992 - Regering en rebelle vaan El Salvador teikene in Mexico-stad de vrei, boemèt de Salvadorese Börgeroorlog nao twelf jaor tot 'n ind kump.
• 2001 - De Congolese president Laurent Kabila weurt door eine vaan zien liefwachte vermaord.
• 2003 - Lèste lancering vaan de Space Shuttle Columbia (Space Shuttle). Vlak nao lancering raak e stök isolatiesjoem los woedoor ze bij trökkier op 1 februari in deile oetereinvèlt.
• 2006 - Ellen Johnson Sirleaf weurt beëideg es presidente vaan Liberia. Ze is 't ierste gekoze vrouwelek staotshoof vaan Afrika.

Gebore

• 972 - Keizer Sheng Zong vaan China (gestorve 1031)
• 1409 - René vaan Anjou, keuning vaan Napels (gestorve 1480)
• 1477 - Johannes Schöner, Duitsen humanis (gestorve 1547)
• 1626 - Lucas Achtschellinck, Zuud-Nederlandsje landjsjapssjilder (gesjtórve 1699)
• 1691 - Peter Scheemakers, Zuid-Nederlandse beeldhouwer (gestorve 1781)
• 1728 - Niccolò Piccinni, Italiaanse componis (gesjtórve 1800)
• 1821 - John Breckinridge, Amerikaanse politicus, militair en vicepresident (gesjtorve 1875)
• 1836 - Frans II vaan de Bei Siciliës (gestorve 1894)
• 1838 - Franz Brentano, Duitse filosoof en psycholoog (gestorve 1917)
• 1850 - Karel Antonie Godin de Beaufort, Nederlandse politicus (gesjtorve 1921)
• 1853 - André Michelin, Franse zakemaan (gestorve 1931)
• 1884 - Frederick Yates, Britse sjaker (gesjtórve 1932)
• 1885 - Zhou Zuoren, Chinese sjriever (gestorve 1967)
• 1887 - Johan Furstner, Nederlandse politicus (gesjtórve 1970)
• 1888 - Osip Brik, Russische daan wel Sovjet-Russische sjriever (gestorve 1945)
• 1900 - Edith Frank, mam vaan Anne Frank (gestorve 1945)
• 1901 - Fulgencio Batista, Cubaanse militair en politicus (gestorve 1973)
• 1907 - Alexander Knox, Canadesen acteur (gestorve 1995)
• 1911 - Eduardo Frei Montalva, Chileense zjuris en politicus (gestorve 1982)
• 1930 - Clarence Ray Allen, Amerikaanse maordenaer (gesjtorve 2006)
• 1931 - Johannes Rau, Duutsje politicus (gesjtorve 2006)
• 1933 - Susan Sontag, Amerikaanse sjriefster (gestorve 2004)
• 1941 - Gerard Koel, Nederlandse fitserenner
• 1945 - Wim Suurbier, Nederlandse voetballer
• 1947 - Ferry Maat, Nederlandse radio-diskjockey
• 1948 - John Carpenter, Amerikaanse filmmeker
• 1948 - Giorgio Demetrio Gallaro, Italiaanse geistelike
• 1952 - Fuad II van Egypte, lèste keuning
• 1956 - Martin Jol, Nederlandse voetballer en voetbaltrainer
• 1959 - Sade, Nigeriaans-Britse popmuzikante
• 1961 - Peter Harings, Nederlands-Limbörgse fietserenner
• 1971 - Sergi Bruguera, Sjpaanse tennisser
• 1971 - Ulrich van Gobbel, Nederlandse voetballer
• 1974 - Kate Moss, Brits model
• 1979 - Aaliyah, Amerikaanse r&b-zengeres (gestorve 2001)
• 1988 - FKA Twigs, Britse popmuzikante

Gestorve

• 309 - Paus Mercellus I (54)
• 1547 - Johannes Schöner, Duitsen humanis (70)
• 1554 - Christiern Pedersen, Deensen humanis (ca. 74)
• 1595 - Murad III vaan 't Osmaans Riek (48)
• 1660 - Peter Wtewael, Nederlandsje kónssjiljer (63)
• 1748 - Arnold Drakenborch, Nederlandse gelierde (64)
• 1794 - Edward Gibbon, Britsen historicus (56)
• 1886 - Amilcare Ponchielli, Italiaanse componis (51)
• 1891 - Léo Delibes, Franse componis (54)
• 1919 - Francisco de Paula Rodrigues Alves, Braziliaanse zjuris en politicus (57)
• 1957 - Arturo Toscanini, Italiaanse dirigent (89)
• 1967 - Robert J. Van de Graaff, Amerikaanse natuurkundege en inzjenieur (65)
• 2001 - Laurent Kabila, Congolese rebelleleier en sjtaotsman (62)
• 2012 - Gustav Leonhardt, Nederlandse klavecinis (83)
• 2017 - Gene Cernan, Amerikaansen astronaut (82)
• 2018 - Wiel Vestjens, Nederlands-Limbörgse vastelaoveszenger (81)
• 2020 - Christopher Tolkien, Britse sjriever, editeur vaan de werke vaan J.R.R. Tolkien (95)