1886
Gebäörtenisse[bewirk | brón bewèrke]
- 4 jannewarie - In Amsterdam wirt door Pieter van Diggelen en angere de Zuderzeëvereiniging opgerich. De oprichtersj sjtreve nao aafsjluting van de Zuderzeë en de Waddezeë.
- 4 jannewarie - De classis van de Nederlandse Hervörmde Kirk in Amsterdam sjors 80 awwerlinge, kirkeraodsleje en predikante, woónger Abraham Kuyper.
- 6 jannewarie - De gesjorste Amsterdamse protestante bezètte de Nuuj Kirk in Amsterdam door ein paneël oet de deur te zaege.
- 18 jannewarie - In Èngelandj wirt de eësjte hockeybóndj opgerich.
- 29 jannewarie - Karl Benz krit patent op de benzinemoter.
- 15 mieërt – Oprichting van 't Nederlandse Gymnasjtiek Verbóndj (zuug ouch turne).
- 25 april - Paosje vilt dit jaor op de laats meugelikke datum.
- 8 april - Carl Gassner verkriet octrooi op de druig zinkbatterie.
- 1 mei pes 4 mei - Haymarket Riot: ónlöste tösje peliesie en vakbuj in Chicago.
- 2 mei - Ericus Gerhardus Verkade rich de broad- en besjuutfebriek De Ruyter op.
- De grens wirt vasgelag tösje Frans Wes-Afrika en Portugees Guinea, wodoor 't gebeed róndj de Casamance defenitief Frans wirt.
- 10 juni - Luitpold wirt prins-regent van Beiere.
- 24 juli - De eësjte Leidsche Zjwömclub (LZC) wirt opgerich. De club, die later häöre naam zouw wiezige in LZ 1886, is ein van de mede-oprichtersj van de KNZB.
- 25 juli - In de Amsterdamse Jordaan valle 26 doaje biej 't Palingopreur.
- 4 september - De leijer van de Apaches, Geronimo geuf zich euver.
- 28 oktober - 't Vriejheidsbeeld wirt in New York ónthuld.
- 10 december - De Britse reddingboate "Eliza Fernley" van 't reddingssjtation Southport en "Laura Janet" van 't reddingssjtation St. Anne vergaon in zjwaore sjtörm biej ein reddingspoging nao de Duutsje bark "Mexico". 14 van de 16 redders kómme daobiej óm. De bemanning van de "Mexico" is daonao nog gered door ein derde reddingboat.
- 27 december: Aan Nederlands Limburg weurd `n waope verlieënd door keuning Wullem III
- zónger datum
- De Comore, mèt oetzunjering van Mayotte dat al ein Franse kolonie waas, waere ein Frans protectoraat.
- De sjtad Johannesburg wirt gesjtich in de hujige provincie Gauteng in Zuud-Afrika.
- Prins Alexander van Bulgarije wirt tot aaftraeje gedwónge.
- In Tavolara wirt de monarchie aafgesjaf.
- Otto I volg Lodewijk II op es keuning van Beiere. Luitpold blif regent.
- In Nederlandj begint de Parlementaire enquête nao de toesjtand in fabrieke en wirkplaatsje.
- Allebei de deile van Willemsjtad, Punda en Otrabanda, waere door ein pontónbrök euver de Sint Annabaai mètein verbónje.
- 't 1 jaor awt Kurhaus in Sjeveninge brent aaf en wirt herboewd.
- In Kènjerdiek wirt de eësjte Nederlandse elektriciteitscentrale in bedrief genómme.
- Äöpening van de Dom Luis I Brök in Porto nao ein óntwerp van eine volgeling van Gustave Eiffel.
- De oprichting van de vereiniging 'Hendrik de Cock' in Leide, veurluiper van de sjtudentevereiniging Societas Studiosorum Reformatorum.
- Jean Moréas publiceert 't Symbolistisch manifest. Zuug: Symbolisme.
- Op de Mert van Delft wirt ein sjtandbeeld van Hugo de Groot geplaatsj.
- Thomas More wirt Zalig verklaord.
- 't Latere Israëlische volksleed Hatikwa wirt gesjreve.
- De frisjdrank Coca Cola wirt gelanceerd.
- De Zaanlander wirt opgerich.
- In Zuud-Afrika wirt goud óntdèk.
- Óntdèkking van 't elemènt Germanium.
- Paul Émile Lecoq de Boisbaudran ontdèk dysprosium en isoleert gadoliniumoxide.
- Henri Moissan isoleert es eësjte 't elemènt fluor.
- 't Hall-Héroult-proces maak de elektrochemische productie van aluminium op groate sjaal meugelik.
- Biej 't eësjte waereldkampioensjap sjake behaolt Wilhelm Steinitz de waereldtitel.
Meziek[bewirk | brón bewèrke]
- In Wene, in 't Carl-Theater, vundj de première plaatsj van de operette Der Vagabund van Karl Zeller
Literatuur[bewirk | brón bewèrke]
- The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde van Robert Louis Stevenson
- Louis Couperus sjrief de gedichtebunjel Orchideeën
Beeldende Kuns[bewirk | brón bewèrke]
- Lètste expositie van 't impressionisme, dat euvergeit in 't postimpressionisme. Oprichting van de Sjoal van Pont-Aven.
- Auguste Rodin maak De kus.
- Auguste Rodin sjtart zien werk aan De Börgersj van Calais.
- Plaatsjing van 't Vriejheidsbeeld in New York.
Trio fleuri (1886) Jan Toorop
Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte (1886) Georges Seurat
Vriejheidsbeeld Frédéric Bartholdi
Boewkuns[bewirk | brón bewèrke]
Paleiskirk (Den Haag) (1886) K. Stoffels
Gebore[bewirk | brón bewèrke]
- 11 jannewarie - Frits Koolhoven, Nederlandse lóchtvaartpioneer (gesjtórve 1946)
- 14 jannewarie - Hugh Lofting, Britse sjriever (gesjtórve 1947)
- 18 jannewarie - Peter Alma, Nederlandse beeldend kunstenaer (gesjtórve 1969)
- 25 jannewarie - Wilhelm Furtwängler, Duutsje dirigent (gesjtórve 1954)
- 29 jannewarie - Frans van Haaren, Nederlandse juris en burgemeister (gesjtórve 1945)
- 17 fibberwarie - Lamme Benenga, Nederlandse zjwömmer (gesjtórve 1963)
- 20 fibberwarie - Béla Kun, Hongaarse politicus (gesjtórve 1938)
- 1 mieërt - J.G.A. Koenders, Surinaamse óngerwiezer en sjriever (gesjtórve 1957)
- 1 mieërt - Oskar Kokoschka, Tsjechische beeldend kunstenaer (gesjtórve 1980)
- 2 mieërt - Vittorio Pozzo, Italiaanse voetballer en voetbalcoach (gesjtórve 1968)
- 14 mieërt - Firmin Lambot, Belzje fitserenner, winnaer Tour de France in 1919 en 1922 (gesjtórve 1964)
- 18 mieërt - Kurt Koffka, Duutsje psycholoog (gesjtórve 1941)
- 22 mieërt - Jimmy Speirs, Sjotse voetballer (gesjtórve 1917)
- 27 mieërt - Ludwig Mies van der Rohe, Duutsj/Amerikaanse architec (gesjtórve 1969)
- 27 mieërt - Berend Tobia Boeyinga, Nederlandse architec (gesjtórve 1969)
- 27 mieërt - Sergej Kirov, Sovjet-Russische revolutionair (gesjtórve 1934)
- 5 april - Willy Derby, Nederlandse zanger (gesjtórve 1944)
- 10 april - John Hayes, Amerikaanse atleet (gesjtórve 1965)
- 14 april - Fausto Maria Martini, Italiaanse sjriever (gesjtórve 1931)
- 16 april - Ernst Thälmann, Duutsje leijer van de Kommunistische Partei Deutschlands (KPD) (gesjtórve 1944)
- 20 april - Pieter Westra, Nederlandse besjtuurder in Nederlands-Indië en Suriname (gesjtórve in of na 1932)
- 25 april - Marie Brémont, Franse eëuwelinge (gesjtórve 2001)
- 26 april - Ma Rainey, Amerikaanse blueszangeres (gesjtórve 1939)
- 28 april - Karel Henri Broekhoff, Nederlandse peliesiefunctionaris (gesjtórve 1946)
- 10 mei - Karl Barth, Zjwitserse theoloog (gesjtórve 1968)
- 14 mei - Abraham Icek Tuschinski, Pools/Nederlandse bioscoopexploitant (gesjtórve 1942)
- 17 mei - Alfonso XIII, keuning van Sjpanje (1886-1931) (gesjtórve 1941)
- 22 mei - Georges Nélis, oprichter van Sabena (gesjtórve 1929)
- 25 mei - Johannes Boelstra, Nederlandse peliesiefunctionaris (gesjtórve 1951)
- 26 mei - Al Jolson, Amerikaanse zanger en filmsjter (gesjtórve 1951)
- 6 juni - Pelageja Osipovna Zakoerdajeva, Russische eëuwelinge (gesjtórve 2005)
- 29 juni - Robert Schuman - Duutsj-Franse politicus, mètopriechter van de EU
- 5 juli - Willem Drees, Nederlandse minister-president (gesjtórve 1988)
- 5 juli - Felix Timmermans, Belzje sjriever (gesjtórve 1947)
- 6 juli - Methodius Trčka, Tsjechische geistelikke en martelaer (gesjtórve 1959)
- 10 juli - John Standish Surtees Prendergast Vereker, de latere Britse veldmaarsjalk Lord Gort (gesjtórve 1946).
- 17 juli - Oscar Van Kesbeeck, Belzje liberaal volksvertaengewoordiger (gesjtórve 1943)
- 21 juli - Jan-Frans Cantré, Belzje kunstenaer (gesjtórve 1931)
- 28 juli - Coen van Veenhuijsen, Nederlandse atleet (gesjtórve 1977)
- 31 juli - Constant Permeke, Belzje sjilder (gesjtórve 1952)
- 1 augustus - Isaäc Keesing jr., Nederlandse oetgaever (gesjtórve 1966)
- 20 augustus - Paul Tillich, Duutsj/Amerikaanse theoloog (gesjtórve 1965)
- 25 augustus - Wim Braams, Nederlandse atleet (gesjtórve 1955)
- 27 augustus - Nicolette Bruining, Nederlandse theologe, predikante en ómroopveurzitter (gesjtórve 1963)
- 1 september - Othmar Schoeck, Zjwitserse componis en dirigent (gesjtórve 1957)
- 13 september - Robert Robinson, Britse chemicus en Nobelprieswinnaer (gesjtórve 1975)
- 16 september - Jean Arp, Franse kunstenaer (gesjtórve 1966)
- 20 september - Charles Williams, Britse sjriever (gesjtórve 1945)
- 2 oktober - Robert Trumpler, Amerikaanse astronoom (gesjtórve 1956)
- 5 oktober - Han Hollander, Nederlandse sjportversjlaaggaever (gesjtórve 1943)
- 6 oktober - Edwin Fischer, Zjwitserse pianis en dirigent (gesjtórve 1960)
- 14 oktober - Jacques Drielsma, Surinaamse juris en politicus (gesjtórve 1975)
- 16 oktober - David Ben-Gurion, eësjte premier van Israël (1948-1953, 1955-1963) (gesjtórve 1973)
- 20 oktober - Frederic Bartlett, Èngelsje psycholoog (gesjtórve 1969)
- 21 oktober - Karl Polanyi, Hongaarse econoom en socioloog (gesjtórve 1964)
- 24 oktober - Delmira Agustini, Uruguayaanse dichter (gesjtórve 1914)
- 7 november - Aaron Nimzowitsch, Letse sjaker (gesjtórve 1935)
- 1 december - Rex Stout, Amerikaanse sjriever (gesjtórve 1975)
- 3 december - Manne Siegbahn, Zjweedse natuurkundige (gesjtórve 1978)
- 4 december - Wassily Kandinsky, Russisch/Franse expressionistische sjilder (gesjtórve 1944)
- 4 december - Jan Thomée, Nederlandse voetballer en hoesarts (gesjtórve 1954)
- 5 december - Pieter Oud, Nederlandse politicus en gesjiedsjriever (gesjtórve 1968)
- 6 december - Joyce Kilmer, Amerikaanse dichter (gesjtórve 1918)
- 8 december - Diego Rivera, Mexicaanse sjilder (gesjtórve 1957)
- 10 december - Franz Rosenzweig Duutsje godsdeensfilosoof (gesjtórve 1929)
- 10 december - Annie Bos, Nederlandse actrice (gesjtórve 1975)
- 26 december - Gyula Gombos, Hongaarse politicus (gesjtórve 1936)
Gesjtórve[bewirk | brón bewèrke]
- 17 jannewarie - Amilcare Ponchielli (51), Italiaanse componis
- 26 jannewarie - David Rice Atchinson (78), Amerikaanse politicus
- 1 mei - Conrad Busken Huet (59), Nederlandse sjriever en literatuurcriticus
- 23 mei - Leopold von Ranke (90), Duutsje historicus
- 3 juni - Carolus Lwanga (30), Oegandese cathechist en martelaer
- 13 juni - Lodewijk II van Beiere (40), Duutsje vors alias de Sjprookjeskeuning
- 31 juli - Franz Liszt (74), Oasterieks-Hongaarse componis
- 14 augustus - Edmond Laguerre (52), Franse wiskundige
- 23 september - Thomas Webster (86), Èngelsje kunssjilder
- 18 november - Chester Arthur (56), 21ste president van de Verenigde Sjtate
- 5 december - Petrus Hofstede de Groot (84), Nederlandse theoloog
- datum onbekend
- Karl Daubigny, Frans schilder
