Wittem

Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Wittems, es te dit dialek sjpriks.

Wittem ies 'n dörp in de gemeinte Gulpe-Wittem in Zuud Limburg. In 1999 zint de gemeintes Wittem en Gulpe samegevoog tot de fusiegemeinte Gulpe-Wittem. In Wittem wone in 2003 800 luuj, inclusief die van Partei. 'ne Ouwere naam ies Witham. 'ne Ham ies 'ne hook hoager gelege sjtök land in ein euversjtruimingsgebeed. Door Wittem löp de Geul, de Sinselbeek en vlak bie de Gulp. Wittem ies saer 1893 'n baevaartsoord ter ière van de redemptoris Gerardus Majella.

Buurtsjappe

Kartiels (Cartils)
Partei (Partij)
Sinselbaach (Sinselbeek)

Gesjiedenis

De oudste vermelding dateert van 1125. Wittem ies óntsjange vanoet 'ne hièrehaof. Tot begin 1700 waor d'r allein 'n kesjtièl. Partei waor de ouw woonkern. Tot aan de Franse tied waor Wittem 'n vrie rieksheerlikheid binne 't Duutsj Riek.

Bezeenswaerdig

Kloaster van de Capucienersj. Later van de Redemptoriste. 't Kloaster dateert oet de 18e ièw. In de lètste jaore van de 19e ièw vinge verboewinge plaats. In 't complex liek 'ne imposante (religieuze) bibliotheek.
Kloasterkèrk gewiejd aan de heilige Alfonsus en Johannes Nepomucenus. Geboewd rónd 1730 in baroksjtiel. De veurgevel ies in 1895 obbenuuts opgetrokke in neogotische sjtiel. Sjilderinge zint van Charles Eyck.
Kesjtièl Wittem oet de 13e ièw, oetbreiing in de 15e ièw, besjteit oet 'ne tore en twiè vleugele. Geboewd van mergel. Gedeiltelik umgrach.
De Wittemer watermeule aan 'ne zietak van de Geul: de Selzerbeek of Sinselbeek. Geboewd in 1733.
Haof Wienhoes (in Partei, aan de ouw heerbaan) ies 'ne veurmalige herberg bie 't tolhoes van de hière van Wiittem aan de heerbaan. De linkervluegel dateert oet de 17e ièw. De rechtervleugel, oet de 18e ièw, deende es parkeerplaats veur de poskoetsj. Naoderhand loog hie 'n possjtasie tot in 1865 bie de aanlèk van de sjpoorbaan Mestreech - Aoke.
Vakwerkhäöf en hoezer