Gambia

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Rippubliek Gambia
Basisgegaevens
Officieel taal	Ingels, Madinka, Wolof, Fula
Huidsjtad	Banjul
Sjtaotsvörm	Rippubliek
Sjtaotshoof (lies)	Adama Barrow
vicepresident	{{{naomhoofregering}}}
[[{{{titelhoofregering1}}}]]	{{{naomhoofregering1}}}
[[{{{titelhoofregering2}}}]]	{{{naomhoofregering2}}}
[[{{{titelhoofregering3}}}]]	{{{naomhoofregering3}}}
Religie	{{{religie}}}
Opperflaakde – % water	10.380 km² 11,5%
Inwoeners – Deechde:	1.705.000 (2009) 164,2/km²
Biekómmende gegaeves
Munteinheid	Dalasi (GMD)
Tiedzaone	UTC +0
Nationale fiesdaag	18 februari
Vouksleed	For the Gambia our Homeland
Web | Code | Tel.	.gm | GMB | +220

Gambia is e land in westelek Afrika, aon de Atlantische Oceaan. 't Land besteit oet 'ne mer inkel tientalle kilometers breie stroek land vaan e paar hoonderd kilometer lengde um de Gambia-reveer en weurt boete de kös gans umslote door Senegal. Gambia is 't kleinste land op 't vasteland vaan Afrika. Hoofstad is Banjul, meh Serekunda is väöl groeter, feitelek de einege stad vaan beteikenis in 't land.

Bestuurleke indeiling

Gambia is opgedeild in vief distrikte. De hoofstad Banjul vèlt daoboete en weurt gewoen es City gekinmerk. De districte zien:

• Lower River
• Central River
• North Bank
• Upper River
• Western

Demografie

Gambia weurt bewoend door e groet aontal versjèllende volker, behurend bij de Niger-Kongo-A-volker, woevaan de Mandinka (42,3%) 't groetst is. Daonao volge de Fulbe, de Wolof en de Diola. Zeker 95% vaan de bevolking is moslim; 't groetste deil vaan de res weurt oetgemaak door de christene. Conflikte tösse de religies koume neet veur en in Gambia zien zoewel christeleke es islamitische fiesdaog officieel.

Historie

Gambia, wat tot 't Riek vaan Songhai en Ghana behuurd heet, weurt veur 't iers geneump in Arabische brónne vaan oet de negende en tienden iew. Veur de Arabiere waor 't e gebeed woe ze, via 'n handelsroute door de Sahara euver Timboektoe, slaove, goud en ivoor vaandan haolde. Wie in de vieftienden iew de Portugeze bij 't land aonkaome waor 't oonderdeil vaan Mali. De Portugeze begóste hei handelsposte op te riechte en koloniseerde 't land um de reveer. Ze gaove 't de naom gambia, wat "(ruil)handel" beteikent.

In 1588 woort de kolonie aon Ingeland verkoch; oonder James I begós me vaan hoegerhaand mèt de exploitatie. Tösse 1651 en 1661 waor de Gambia in Poolse han. De achtienden iew waor 'nen tied woe-in de Ingelse en de Franse um de hiersjappij in 't gebeed strijde; bij 't Verdraag vaan Versailles (1783) kaom 't gebeed um de Gambia-revier aon 't Vereineg Keuninkriek en de res, Senegal, aon Fraankriek. De grenze vaan allewijl laoge toen al bekans vas.

In 1889 woort Gambia 'n kroenkolonie. Dit bleef 't tot 't land in 1963 zelfbestuur kraog en in 1965 gans oonaofhenkelek woort. Tot 1970 waor de Gambia e keuninkriek mèt de Britse keuningin aon 't hoof, daonao woort 't 'n rippubliek. Gambia waor ein vaan de ajdste en stabielste Afrikaanse democratieë tot in 1994 'ne coup oonder Yahyah Jammeh dao 'n ind aon maakde. Sinds deen tied woort 't land mie es twinteg jaor laank dictatoriaol geregeerd.

In december 2016 góng Jammeh toch tot ope presidentsverkezinge euver, die heer verloor vaan oppositiekandidaot Amada Barrow. In de weke daonao weigerden 'r d'n oetslaag te erkinne en bleef 'r zitte. Nao e paar weke vaan vergeefsen diplomatieken drök góng 'n coalitie vaan Wes-Afrikaanse len tot 'n militair interventie euver um Barrow esnog te installere.