Bèngelder

Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Jaobiks, es te dit dialek sjpriks.

---

Bèngelder (Bingelrade) Gewaeze gemeinte in Nederlandj
{{{locatie}}}
Gevörmp	1796
Opgehaeve	1982
Opgegange in	Sjilvend > Óngerbenk
Provincie	Nederlands Limbörg
Hoofplaats	Kwabik
Opperflaakde (bie opluffing)	3,59 km²
– daovan water:	0,00 km²
Inwoeners (kort veur opluffing)	785 (1971)
– deechde:	219/km²
Lies van börgemeisters

Bèngelder dörpsgezich

Bèngelder (Nederlands: Bingelrade) is 'n dörpke in de gemeinte Baekdale. Ouwer benaminge zint: Bijgenrooth, Bengerade. 't Weurdsje root of rade wies nao óntgonne of gerooid gebeed. Tot 1982 waor 't ein eige gemeinte. In 2021 wone d'r 810 luuj. 't Dörp liek tege de Duutsje grens aan.

De buurtsjappe

• Kwabik (Quabeek)
• G'n Veel (Viel) en
• Raat (Raath)

huère ouch bie Bèngelder.

Gesjiedenis

In 1263 weurt Bèngelder in de archieve geneump. In 1381 huèrt 't mèt 't Land van Valkeberg tot de Leng van Euvermaas. In 1661 bie de herindeiling in 't Partagetractaat blief Bèngelder Sjpaans gebeed. In 1796 weurt 't ein eige gemeinte. In de buurtsjap Kwabik bevinge ziech 't oud gemeintehoes en de sjoal.

Historische inwoenertalle

---

De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs.

---

De Bèngelder bevolking is significant minder hel gegreujd es die vaan gans Limbörg. Tot 1909 gaof 't zelfs geregeld 'n aofnaome vaan 't aontal inwoeners. Allein tösse 1909 en 1920 heet de gemeinte 'nen ech sterke greuj gekind.

Jaor Aontal Greuj (gans Limbörg) 1830 428 -- 1840 418 -2,3% (+5,6%) 1849 420 +0,5% (+4,3%) 1859 427 +1,7% (+4,4%) 1869 413 -0,3% (+4,5%) 1879 412 -0,2% (+7,0%) 1889 397 -3,6% (+6,8%) 1899 374 -5,8% (+10,2%)

Jaor Aontal Greuj (gans Limbörg) 1909 377 +0,8% (+17,8%) 1920 506 +34,2% (+32,6%) 1930 555 +9,7% (+25,1%) 1947 638 +15,0% (+24,2%) 1956 692 +8,5% (+27,3%) 1960 737 +6,5% (+7,4%) 1971 785 +13% (+13,9%)

Opmerking

• In de volkstèlling vaan 1971 zien inwoenertalle op ganse vieftalle aofgeroond. Gelèt op 't klein aontal inwoeners vaan Bèngelder is daorum 't greujciefer veur 1971 neet exakter gegeve es in ganse percinte. De oetkoms mèt ei ciefer achter de komma is 13,4%.

Rillatief oontwikkeling vaan 1830 tot 1971

(v₁₈₃₀=100)

Greun: Gemeinte Bèngelder
Blauw: Provincie Limbörg

Waope

Op 9 mei 1889 kraog de gemeinte Bèngelder vaan d'n Hoege Raod vaan Adel e waope touwgekind:

Gedeild: rechs (veur de beziener links) in keel (roed) e dobbel slangekruus vaan zèlver (wit) mèt e hartsjèld vaan 'tzelfde, mèt drei keuk vaan keel, gezat 2-1; links in lazuur (blauw) d'n H. Lambertus in bisjopskleid vaan zèlver, de kop gedèk mèt 'ne mieter vaan zèlver en umgeve door 'ne nimbus vaan goud, geziech en han vaan natuurleke kleur, hawwend in de linkerhand 'ne staaf vaan sabel (zwart) mèt 'n kromming vaan zèlver, en 'n lans vaan sabel mèt punt vaan zèlver.

't Rechterwaope is vaan de femilie Huyn, linie Awstroa: dees femilie kraog in 1557 de hierlekheid Bèngelder in han en liefde häör in 't nui graofsjap Awstroa-Gelaen in. Lambertus is de petroenheilege vaan 't dörp.

Bezeenswaerdig

Kèrk van Bèngelder oet 1935

• De kèrk op de kèrkberg, gewiejd aan de Heilige Lambertus, ies in 1935 beboewd op de plaats van de vreuger parochiekèrk nao óntwerp van Jan Ernest Schoenmaker. De sjtiel ies Neogotisch en Art Deco. De boew ies van gaele baksjtein. Neve de hoofbeuk liegke aan weerszie drie kapelle. De 18e ièwse zie-altaore zint bewaard gebleve.
• Op 'n krusing van waeg sjteit 'n veerkentig mergele gebuuwke mèt 'ne sjpietse tore, gedèk mèt leie. In de moere bevinge ziech haufmaonvörmige vènstereupeninge. 't Betref hie 'n pöthuuske oet de 19e ièw.
• Kesjtièl Raath ies in 1686 geboewd. In 1804 ies, nao 'ne brand, 't hièrehoes gans nuuj opgetrokke ónder leiding van architect Duckers oet Luuk. 't Hièrehoes ies van baksjtein mèt 'n mansardekap van leie.

Evenemente

• Kèrmes op 'ne zóndig in november