Mergraote

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mergraotes. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Mergraote (Margraten)
Gewaeze gemeinte in Nederlandj

Gevörmp

1800; 1982

Opgehaeve

2011

Opgegange in

Èèsjde-Mergraote

Provincie

Limburg

Hoofplaats

Mergraote

Opperflaakde (bie opluffing)

57,67 km²

– daovan water:

? km²

Inwoeners (kort veur opluffing)

13.370 (31-12-2010)

– deechde:

231,8/km²

Lies van börgemeisters

Mergraote, (Nederlands: Margraten) is e dörp in de Nederlands-Limburgse gemeinte Èèsjde-Mergraote, in 't Heuvelland (aoch wal t plateau van Mergraote geneump).

Mergraote-plaats

D'r naam Mergraote, oetsjpraok mèt de klemtoen op d'r 1e lèttergreep, zou aafkómstig zeen van Mariam ad Gradus (Maria op de berg). De hière van Gulpe zouwe hie ièwe geleje 'n kèrkske höbbe gesjtich. Me neumde dat aoch wal Gulpe op de berg. 't Dörp bleef lange tied vrie geïsoleerd vanwege zien situering op 't plateau. Pas in d'r tied van Napoleon woort in 1825 'ne neuje weeg aangelag van Mesjtreech nao Aoke, dae midde door Mergraote kaom te liegke. Nao 1900 woort'r miè gebouwd. Dao ónder vakwerkhoezer, monumentaal häöf en hièrehoezer. Allewiel haet de plaats 4100 inwoenersj. In 1982 woort de gemeinte hendig oetgebreid, en wel mit de aw gemeintes Bieëmele, Keer, Maer, Norbik en Se-Gietere. In 2011 góng Mergraote same mit Èèsjde tot de nuuj gemeinte Èèsjde-Mergraote. Hievan woort Mergraote de hoofplaatsj.

Historische inweunertalle

Alle getalle zeen van 1982, dus veur 't dörp Mergraote allein.

Jaor	Aantal	Óntwikkeling (gans Limburg)
1830	910^[1]	--
1840	1.060^[2]	+16,5% (+5,6%)
1849	1.149^[3]	+8,4% (+4,3%)
1859	1.062^[4]	-7,6% (+4,4%)
1869	1.063^[5]	+0,1 (+4,5%)
1879	1.048^[6]	-1,4% (+7,0%)
1889	975^[7]	-7,0% (+6,8%)
1899	1.023^[8]	+4,9% (+10,2%)

Jaor	Aantal	Óntwikkeling (gans Limburg)
1909	1.084^[9]	+6,0% (+17,8%)
1920	1.206^[10]	+11,3% (+32,6%)
1930	1.278^[11]	+6,0% (+25,1%)
1947	1.540^[12]	+20,5% (+24,2%)
1956	1.831^[13]	+18,9% (+27,3%)
1960	2.075^[14]	+13,3% (+7,4%)
1971	2.880^[15]	+39% (+13,9%)

Opmerking

't Aantal inweunersj van 1971 is aafgerónd op ganse vieftalle. Gelèt op 't klein aantal inweunersj van Mergraote is 't greujciefer daorum neet perciezer es in ganse percente.

Rillatief óntwikkeling van 1830 bis 1971

Blauw: Provincie Limburg
Greun: Gemeinte Mergraote

Gemeinte Mergraote veur de opheffing

In de fusiegemeinte (1982 t/m 2010) laoge de volgende dörper en gehuchte mèt hun buurtsjappe:

Mergraote, (Margraten)
- Hoontem, (Honthem)
- Termaar
- Groeët-Welsde, (Groot Welsden)
- Klae-Welsde, (Klein Welsden)
- 't Roeët, ('t Rooth)
Tebannet, (Banholt)
- Terhoorsj, (Terhorst)

Bieëmele (Bemelen)
- Gastes, (Gasthuis)
- Wolfses, (Wolfshuis)
- Sint Antoniusbank, (Antoniusbank)
Keer (Cadier en Keer)
- Berg
- Bruusjterbusj, (Bruisterbos)
Ikkelder (Eckelrade)
Maer (Mheer)

Norbik (Noorbeek)
- Bergenhoëze, (Bergenhuizen)
- Ge Kruuts,(Hoogcruts)
- Sjilberg, (Schilberg)
- Sjei, (Schei)
- Terlinne, (Terlinden)
- Ulvend, (Ulvend)
- Vroële, (Vroelen)
- De Wesj, (De Wesch)

Sjuuëlder, (Scheulder)
Se-Gietere, (Sint Geertruid)
- Herkenter, (Herkenrade)
- Liebik, (Libeek)
- Moersjelt, (Moerslag)

Op 1 januari 2004 woende hie 13.551 luuj. 't Oppervlak bedroog 57,67 km². 't Gemeintehoes sjtóng in 't dörp Mergraote.

Bezeenswaerdig

De kèrk van de heilige Margaretha waor hièl vreuger 'n zaalkèrk, oe-aan in de Mieddelièwe 'ne tore en 'n koer zeen toegevoog. In de 19e ièw kaom 'n vergruting mèt 'n noord- en zuudbeuk. Bie 'n groete verbouwing rónd 1923 deur architect A. Boosten bleve tore en koer gehandhaaf. Binne sjtoon beelde van de heilige Margaretha oet 1600 en van Sint Sebastianus oet de 18e ièw. 't Örgel is gebouwd door Peerboom/Leyser in 1879.
Tegeneuver de kèrk sjtaet d'r Sjötter, 'n beeldsje van Math Wanders oet 1991, gemaak ter gelegenheid van 't 450 jäörig besjtoon van de sjötterij Sint Sebastianus.
Op 't kèrkplein sjtaet d'r ouwe dörpspöt: 'n pöthuuske mèt 'n zaaldaak.
De 4e zaoterdeg in mei weurt in Mergraote de mei-den geplant en op de 3e zóndeg nao Pinkstere is d'r brónk en kèrmes. Kèrmesmaondeg vingk 't sjöttersjgebeure drie maol om de pöt plaats. Daonao weurt in 't gaan dörp sjtevig gefeest.
In de buurt bevingk zich 'n groet kèrkhof mèt 8.301 Amerikaanse graver oet d'r Twiède Waereldoorlog, dit kèrkhof is in 2005 bezoch gewore door d'r Amerikaanse president George W. Bush. De burgemaester van de gemeinte is noe nog Harry van Beers. In april gaet 'r weg. In 'n museum ter plaatsje beveende zich in sjtein gekapde landkaarte, die militair operaties in Europa in beeld bringe.
De monumentale haof Dobbelsjtaen haet 'ne sjleetsjtaen bove de poort mèt 't jaortal 1780. In Mergraote liek wiejer nog 'n groet aantal ouw boerderijje langs de waeg.
In de Hoondersjtraot (Hoenderstraat) sjtaet 't oud gemeintehoes (1880) annex sjoel en dao lik 'ne ouwe häöf oet de 18e ièw.
In de umgeving sjtoon tièntalle veld- en weegkruzer. De sjtichting Kruzer en Kapelle hèlt o.a. toezich op 't ónderhoud daovan. Op de sjplitsing mèt de waeg nao Hièrewaeg / Iezere en 'ne holle waeg sjtaet 'n mergele Maria kapel in neogotische sjtiel.

Waope

De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs.

De gemeinte Mergraote kraog op 13 september 1939 vaan d'n Hoege Raod vaan Adel e waope touwgekind, wat ziech zoe liet umsjrieve:

In sabel (zwart) e getand kruus vaan goud (geel), in eder kanton vergezèld vaan 'n merlèt vaan zèlver (wit). 't Sjèld gedèk mèt 'n gouwe kroen vaan drei blaajer en twie perele.

Vreuger zegele vaan de sjepebaank droge, wie gebrukelek, de parochieheilege Margaretha, soms zittend op 'nen draak. 't Verliend waope is veural gebaseerd op de hiere vaan Gölpe, boemèt Mergraote vaanajds ein hierlekheid vörmde. De merlètte koume oet 't waope vaan de Van Eynattens, die roond 1600 'n apaarte hierlekheid Mergraote in lien kraoge.

Wie in 1982 de nui gemeinte Mergraote woort gestiech, is die dit aajd waope blieve drage.^[16] In 't waope vaan de nui gemeinte Èèsjde-Mergraote kump 't Mergraots waope dudelek trök.^[17]

Dörpsvereiniginge

Sjrieëver

Pierre va Welsde, dialekgedichte en verhaole

Rifferenties

Externe link

Gemeinte Mergraote

Gemeinte Èèsjde-Mergraote
Dörper: Bieëmele · Ikkelder · Èèsjde · Groêselt · Keer · Mergraote · Maer · Misj · Norbik · Oêsj-Moarend · Riêkelt · Sjuuëlder · Se-Gietere · Tebannet
Buurtsjappe en gehuchte: Berg · Bergenhoëze · Breusj · Bruusjterbusj · Gastes · Ge Kruuts · Groeët-Welsde · Herkenter · Hoeg-Kâsjtert · Hoontem · Klae-Welsde · Liebik · Lieg-Kâsjtert · 't Mariadörp (De Klonie) · Moarend · Moersjelt · Oêsj · 't Poelveld · 't Roeët · Sjei · Sjilberg · Sint Antoniusbank · Terhoorsj · Terlinne · Termaar · Ulvend · Vroële · De Wesj · 't Withoês · 't Wolfses

50° 49' NB, 5° 49' OL

[1] Volkstèlling 1830

[2] Volkstèlling 1840 - Limbörg

[3] Volkstèlling 1849 - Hertogdóm Limbörg: gemeintesgewijs indeiling vaan de provincie

[4] Volkstèlling 1859 - Plaotseleke indeiling

[5] Volkstèlling 1869 - Feiteleke of getèlde bevolking in eder gemeinte vaan 't riek

[6] Volkstèlling 1879 - Limbörg: plaotseleke indeiling

[7] Volkstèlling 1889 - Limbörg

[8] Volkstèlling 1899 - Limbörg

[9] Volkstèlling 1909 - Plaotseleke indeiling

[10] Volkstèlling 1920 - Plaotseleke indeiling

[11] Volkstèlling 1930 - Plaotseleke indeiling

[12] Volkstèlling 1947 - Plaotseleke indeiling

[13] Woeningtèlling 1956 - Veurnaomste gegeves per gemeinte

[14] Volkstèlling 1960 - Bevolking vaan gemeintes en oonderdeile vaan gemeintes

[15] Volkstèlling 1971 - Plaotseleke indeiling

[16] Heraldrywiki - Margraten

[17] Heraldrywiki - Eijsden-Margraten

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]