31 oktober

Gebäörtenisse

Gebore

Gestorve

31 oktober is 'nen daag op de Gregoriaanse en Juliaanse kalender. In e gewoen jaor is 't d'n 304en daag, in e sjrikkeljaor d'n 305en daag vaan 't jaor. Nao dezen daag volge nog 61 daog. Op 31 oktober veert me in Angelsaksische len Halloween en in 't Prottestantisme hèrdenk me de Reformatie.

475 - Romulus Augustulus weurt tot lèste keizer vaan 't Wes-Romeins Riek gekroend.
683 - Tijens 't belag vaan Mekka door de Oemajjade vat de Kaaba vlam en raak zwoer versjendeleert.
802 - Keizerin Irene weurt nao Lesbos verbanne. Samezweerders zètte Nikephoros I in häör plaots op d'n troen.
1517 - Martin Luther nagelt zien 95 stèllinge op de kèrkdeur vaan Wittenberg.
1587 - De Universiteitsbibliotheek vaan Leiden geit ope.
1788 - Äöpening van 't geboew van 't genaotsjap veur kunste en weitesjappe Felix Meritis in Amsterdam.
1852 - Op 't Belsj treujt de regering-De Brouckère aon.
1860 - Lèste opebaar voltrèkking vaan de doedsstraof in Mestreech, op Johannes Nathan.
1863 - Begin van de aanlègk van de Nuje Waterwaeg door Pieter Caland.
1863 - Britse tróppe in Nui Zieland valle 't Maoribolwerk Waikato aon.
1864 - Nevada weurt es 36e staot tot de Vereinegde Staote touwgelaote.
1917 - De Slaag bij Be'er Sjeva weurt gevochte; 't zal de lèste succesvol cavalerieactie oet de militair historie weure.
1918 - Hongarije sjeit ziech nao de val vaan de monarchie definitief vaan Oosteriek aof.
1921 - In Nederlandj rope de metaalbunj ein algemein sjtaking oet óm ein aangekondigde loansverleëging van 15 % aaf te wènje.
1922 - Benito Mussolini weurt tot premier vaan Italië beneump.
1940 - De Slaag um Ingeland indeg; de Duitse invasie vaan 't Vereineg Keuninkriek is mislök.
1941 - Nao 14 jaor werk kump 't presidentieel monumint op Mount Rushmore veerdeg.
1953 - De allereësjte televisieoetzending in Belsj door 't NIR.
1956 - De Franse en Britse lóchmach bómbardere Egyptische vleegveljer um heräöpening van 't Suezkanaal aaf te dwinge (Suezcrisis).
1961 - 't Lief vaan Jozef Stalin weurt oet 't Leninmausoleum in Moskou eweggehaold.
1968 - De Amerikaanse president Johnson kondig aan dat de Vereinigde Sjtaote de bómbardemènte op Noord-Vietnam zulle sjtoppe.
1974 - Eindj van de giezeling, begónne op 26 oktober, in de Sjeveningse gevangenis. Ónger de kirkdeens hejje vief gewaopende gedetineerde de leje van 't koar "Ut captivi Gaudeant" ('opdat gevangene zich verblieje'), en hun femielieleje, in giezeling genómme. De gebruukde waopes bleke de gevangenis te zeen bènnegesjmókkeldj door Broeder Mattheus ónger ziene habiet.
1984 - D'n Indiase premier Indira Gandhi weurt door twie liefwachte vermaord.
1985 - Wubbo Ockels geit aon boord vaan de Space Shuttle Challenger en weurt d'n ierste Nederlander in de ruimte.
1999 - Vlöch 990 vaan EgyptAir stort bij Nantucket (Massachusetts, VS) in zie. Alle 217 inzittende koume um.
2000 - De Sojoez TM-31 weurt gelanceerd. Aon boord is de ierste bemanning vaan 't ISS.
2006 - Op 't Belsj, in de buurt van Mestreech zeen, door ó.m. de archeoloog Jean-Pierre de Warrimont oet Norbik, sjpore (veurwerpe van bewèrkde vuursjtein) gevónge van mier as 300.000 jaor geleje, oet 't paleolithicum. Dit zouwe tot noe toe de awdste aanwiezinge zeen van minsjelike activiteit in Limburg, Vlaandere en Nederlandj.
2011 - De Wereldbevolking bereik de zeve mieljard lui.
2015 - Vlöch 9268 weurt bove de Sinaïweuste neergesjote. Alle 224 inzittende koume um.

1291 - Philippe de Vitry, Franse componis, diechter en meziektheoreticus (gestorve 1361)
1345 - Ferdinand I vaan Portugal (gestorve 1383)
1391 - Eduard vaan Portugal (gestorve 1438)
1424 - Władysław III van Pole, keuning van Pole en Hongarije (gesjtorve 1444)
1472 - Wang Yangming, Chinese gelierde (gestorve 1521)
1632 - Johannes Vermeer, Nederlandse sjèlder (gesjtórve 1675)
1638 - Meindert Hobbema, Nederlandse sjèlder (gestorve 1709)
1686 - Senesino, Italiaanse castraotzenger (gestorve 1758)
1705 - Paus Clemens XIV (gestorve 1774)
1711 - Laura Bassi, Italiaanse dokter en academica (gestorve 1778)
1760 - Katsushika Hokusai, Japanse kunstenaer (waarsjienlike geboortedaag; gesjtorve 1849)
1761 - Rutger Jan Schimmelpenninck, Nederlandse juris, ambassadeur en politicus (gesjtorve 1825)
1795 - John Keats, Britsen diechter (gestorve 1821)
1802 - Benoît Fourneyron, Franse oetvènjer (gesjtorve 1867)
1828 - Joseph Wilson Swan, Britse sjeikundige, natuurkundige en oetvènjer (gesjtorve 1914)
1835 - Adolf von Baeyer, Duitse sjemis, Nobelpries in de Sjemie 1905 (gestorve 1917)
1838 - Luís I vaan Portugal (gestorve 1889)
1851 - Louise van Denemarke, oarsjprónkelik ein Zjweedse prinses (gesjtorve 1926)
1887 - Tsjang Kai-sjek, Chinese veldhier en staotsmaan (gestorve 1975)
1896 - Ethel Waters, Amerikaanse zengeres en actries (gestorve 1977)
1902 - Carlos Drummond de Andrade, Braziliaansen diechter (gestorve 1987)
1922 - Norodom Sihanouk, keuning van Cambodja (gesjtorve 2012)
1926 - Jimmy Savile, Britse deejay en prizzentator (gestorve 2011)
1929 - Bud Spencer, Italiaansen acteur en zwummer (gestorve 2016)
1930 - Michael Collins, Amerikaanse ruumdjevaerder, lid van de bemanning Apollo 11
1935 - Ronald Graham, Amerikaanse wiskundege
1939 - Ali Farka Touré, Malinese popmuzikant
1941 - Johan Stekelenburg, Nederlandse vakbóndjsveurzitter en burgemeister (gesjtorve 2003)
1946 - Jaap Eggermont, Nederlandse producer en drummer van Golden Earring
1946 - John Breuilly, 'ne Britsen historicus en politicoloog
1947 - Herman Van Rompuy, Belzje politicus en eësjte president van Europa
1950 - Zaha Hadid, Irakees-Britse arsjitekte (gestorve 2016)
1958 - Jeannie Longo, Franse fitserenster
1963 - Dunga, Braziliaanse voetballer en trainer
1964 - Marco van Basten, Nederlandse voetballer en trainer
1966 - Annabella Lwin, Britse zengeres (Bow Wow Wow)
1967 - Vanilla Ice, Amerikaanse rapper
1978 - Martin Verkerk, Nederlandse tennisser
1990 - Emiliano Sala, Argentijnse voetballer (gestorve 2019)

sep - oktober - nov

932 - al-Muqtadir (ca. 37), kalief vaan de Abbasidedynastie
994 - Wolfgang vaan Regensburg (ca. 60), Duitse bisjop en heilege
1214 - Eleonora vaan Ingeland (53)
1448 - Johannes VIII Palaiologos (55), veurlèste keizer vaan 't Byzantijns Riek
1641 - Cornelis Jol (44), biejgenaamp "Houtebein", admiraal van de Wes-Indische Compagnie
1723 - Cosimo III de' Medici (81), groethertog vaan Toscane
1733 - Everhard Lodewiek van Württemberg (57), Hertog van Württemberg
1768 - Francesco Maria Veracini (78), Italiaanse componis en violis
1918 - Egon Schiele (28), Oosteriekse sjèlder
1926 - Harry Houdini (52), Amerikaanse goocheler en stuntmaan
1984 - Indira Gandhi (66), Indiase politica
1943 - Max Reinhardt (70), Duutsje regisseur en acteur
1967 - Jan Mens (70), Nederlandse sjriever
1993 - Federico Fellini (73), Italiaanse filmmeker
2006 - Pieter Willem Botha (90), Zuid-Afrikaanse politicus