1995

1995 (MCMXCV) waor e gewoen jaor wat begós mit zóndig.

Gebäörtenisse

1 - Oosteriek, Zwede en Finland trejje touw tot de EU.
1 - De Wereldhandelsorganisatie weurt opgeriech; ze vervingk de GATT.
17 - De Japanse stad Kobe weurt getroffe door 'n eerdbeving mèt 'n krach vaan 7,3 op de Sjaol vaan Richter.

26 - De groete Londese Barings-bank geit failliet, naotot 'ne speculant enorm verlore heet op de Beurs vaan Tokio.

3 - De VN-vreidesmissie in Somalië weurt zoonder succès beïndeg.
20 - De Japanse Aum Shinrikyo-sekte vèlt in vief metrostaties in Tokio aon mèt gifgaas.

19 - In Oklahoma City weurt 'ne bomaonslaog gepleeg. Heibei valle 168 doeje. Allewel tot me aon moslimfundamentalisme dink bliek 'ne blanken Amerikaan drachter te zitte.

11 - De moslim-enclaaf Srebrenica vèlt aon de Bosnische Serviërs, die daonao genocied plege op 7.000 manslui, sommege nog kinder.

26 - 't Percès tege d'n Italiaansen aajd-premier Giulio Andreotti, besjöldeg vaan Mafia-connecties, begint.

4 - O.J. Simpson weurt door de jury oonsjöldeg bevoonde aon de häöm te las gelagte döbbele maord.
20 - De Belzje sikkertair-generaol vaan de NATO Willy Claes trejt aof nao aonleiing vaan de Agusta-affair, die plaotsgevoonde heet tijens zien premiersjap.
30 - In e referendum besluut de bevolking vaan Québec mèt 'n klein mierderheid ziech neet vaan Canada aof te sjeie.

4 - Premier Yitzhak Rabin vaan Israël weurt neergesjote door 'nen extremistische Joed.
30 - De Spaanjerd Javier Solona weurt de nuie sikkertair-generaol vaan de NATO.

14 - De Akkoorde vaan Dayton, in november in Dayton (Ohio) besproke, weure oonderteikend. Dit beteikent 't ind vaan de börgeroorlog in veurmaoleg Joegoslavië.

Natuurkunde:
- Martin Lewis Perl "um de oontdèkking vaan 't taulepton" en "veur baonbrekende experimenteel bijdrage aon leptonefysica."
- Frederick Reines "veur 't vinde vaan 't neutrino" en "veur baonbrekende bijdrage aon leptonefysica."
Sjemie: Paul Crutzen, Mario Molina en F. Sherwood Rowland "um hun werk in de atmosferische sjemie, in 't bezunder umtrint de vörming en oontbinding vaan ozon."
Geneeskunde: Christiane Nüsslein-Volhard en Eric F. Wieschaus "um hun oontdèkkinge umtrint de genetische controle vaan vreug embryonaol oontwikkeling."
Literatuur: Seamus Heaney "veur werke vaan lyrische sjoenheid en ethische deepde, die alledaogse woondere en 't levend verleie verluffe."
Vrei: Joseph Rotblat en Pugwash Conferences on Science and World Affairs "um hun inspanninge um de rol vaan kernwaopes in de wereldpolitiek te vermindere en, op de lang termijn, zoe'n waopes gans aof te sjaffe."
Economie: Robert Lucas jr. "um 't oontwikkele en touwpasse vaan de hypothese vaan reieleke verwachinge, boemèt heer de macro-economische analyse heet hervörmp en us begrip vaan economisch beleid heet verdeep."