Algemein Euvereinkoms rakende tarieve en handel
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Algemein Euvereinkoms rakende tarieve en handel, officieel op z'n Ingels de General Agreement on Tariffs and Trade (GATT), is e internationaol handelsverdraag en de informeel organisatie die dao-umheer gebouwd is. Gauw nao d'n Twiede Wereldoorlog woort beslote tot e verdraag veur 't bevordere vaan de vrijen handel tösse de deilnömmende len door't verliege en vereinvouwege vaan inveurheffinge en op 30 oktober 1947 woort 't verdraag oonderteikend. In ierste instantie waor veurzien in 'n Internationaol Handsorganisatie (International Trade Organisation, ITO), mer doortot de Vereinegde Staote oetindeleke aofzoge vaan ratificatie woort de ITO noets opgeriech en fungeerde de GATT veur 'ne langen tied es minder ambitieus alternatief. In versjèllende GATT-rundes woorte de aofsprake edere kier aongevöld en aongepas. Aongezien de nudeg formaliteite noets hadde plaotsgevoonde, kos gein samewèrkingseuvereinkoms mèt de Vereinegde Naties woorte geslote. Pas in 1995 mèt de Uruguay-runde woort mèt de Wereldhandelsorganisatie (World Trade Organisation, WTO) 'n formeel organisatie opgeriech, boe GATT oonderdeil vaan woort.
Vaanaof 1947 woorte in d'n tied vaan mierder rundes de douanerechte umlieg gebrach, woorte aander handelsbelemmeringe oetgepoejerd en woorte maoteregele genomme contra dumping. De GATT zörgde d'r veur tot in 1995 de globaol tarieve op gemiddeld 5% loge, wijl die in 1947 väöl hoeger loge. Op force vaan de WTO zelf loog 't tariefgemiddelde op 40% in dat jaor. Dat is evels meuilek te bekrachtege en 't gief arguminte tot 't woersjijnleker tösse de 20 en 30% loog. Zoe woort de ikkenomische groette vaan len en regio's die al vreug liege tarieve hadde dèks oondersjat in deen tied, zoewie die vaan Scandinavië en de Benelux.