Naar inhoud springen

Zwitserland

Van Wikipedia
(Doorverweze van Zweitserland)

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


Zw(e)itserland

Vlag van Zwitserland

Waope van Zwitserland

Lokasie van Zwitserland

Basisgegaevens
Officieel taal Duits, Frans, Italiaans,
Retoroemaans
Huidsjtad Bern
Sjtaotsvörm Federatie
Sjtaotshoof (lies) gei
''veurzitter fed. raod'' Samuel Schild
[[{{{titelhoofregering1}}}]] {{{naomhoofregering1}}}
[[{{{titelhoofregering2}}}]] {{{naomhoofregering2}}}
[[{{{titelhoofregering3}}}]] {{{naomhoofregering3}}}
Religie {{{religie}}}
Opperflaakde
– % water
41.285 km²
4,2%
Inwoeners
Deechde:
8,2 miljoen (2015)
198/km²
Biekómmende gegaeves
Munteinheid Zwitserse Frank (CHF)
Tiedzaone UTC +1
Nationale fiesdaag 1 augustus
Vouksleed Psalma Helvetica
Web | Code | Tel. .ch | CHE | +41

Zwitserland, historisch wel Zweitserland (Schweizerische Eidgenossenschaft, Confédération suisse, Confederazione Svizzera, Confederaziun svizra, Confoederatio Helvetica) is 'n land in de Alpe, gaans door land umslote en grènzend aon Duitsland, Frankriek, Italië, Oosteriek en Liechtenstein. Hoofstad is 't relatief klein Bern; aander stei zien Basel, Lausanne, Thun, Zjeneef en Zürich. 't Land steit boete de EU en heet 'n reputatie es neutralen en zörgvuldege staot.

De inwoeners vaan Zwitserland zien de Zwitsers.

Bestuurleke indeiling

[bewirk | brón bewèrke]

Al kint Zwitserland gein centripetaal nationalisme, 't is opgedeild in kantons die hiel väöl zelf beslisse; 't land heet gein staotshoof, inkel 'ne federale raod. De 26 kantons zien:

Zwitserland kint veer officieel taole: Duits, Frans, Italiaans en Reto-Roemaans. De volkstaol vaan alle Duitstaolege is Hoegalemannisch. De Franstaolege spreke vanaajds Occitaans, allewijl evels dèkser (Noord-)Frans. Veur offesjeel opsjrifte in ein taol, wie op poszegele en munte, weurt Latien gebroek.

Zwitserland woort in de aajdheid door de Keltische stamme vaan de Helvetiërs bewoend. Tijens zien sleeg tege de Helvetiërs heet Caesar 'n groete slachting oonder hun aongeriech. Nao de volksverhuizinge raakde 't land groetendeils door Germane, en wel Alemanne, bevolk.

In 1291 riechde de kantons Uri, Schwyz en Unterwalden de Zwitserse Eidgenootsjap op. Die greujde door de iewe oet tot 'n de facto oonaofhenkeleke bergrippebliek. Zoe woorte zoewel de Habsburgers es de Bourgondiërs verslage. In de zestiende iew oontstoonte in Zwitserland twie vörm vaan prottestantisme: de lier vaan Calvijn en die vaan Zwingli. De lèste woort in 't noorde de dominante religie. In 1648 woort Zwitserland, tegeliek mèt Nederland, bij de Vree van Munster erkind es oonaofhenkeleke staot.

In 1798 vele de Franse Zwitserland binne, dat in 1803 door Napoleon tot keuninkriek woort oetgerope. 't Congres vaan Wene herstèlde Zwitserland in zienen awwe vörm. In 1847 braok 'ne börgeroorlog oet tösse prottestante en kathelieke. Zwitserland bleef neutraal in zoewel d'n Iersten es d'n Twiede Wereldoorlog. 't Trooj in 1920 touw tot de Volkerbond, meh nao WOII neet tot de Vereinegde Naties. 't Land kaom nao 1950 es conservatief bekind te stoon, doordat belangrieke beslissinge vaanaaf daan bie referendum weure genaome of aafgewaeze: pas in 1971 krege vrouwlui stumrech, en 't doorde tot 2003 ietot Zwitserland lid woort vaan de VN.

Lenj in Europa
Albanië · Andorra · Armenië¹ · Azerbeidzjan¹ · Belsj · Bosnië en Herzegovina · Bulgarieë · Cyprus¹ · Daenemarke · Duutsjlandj · Eslandj · Finlandj · Frankriek · Georgië¹ · Griekelandj · Hongarieë · Ierlandj · Ieslandj · Italië · Kroatië · Letlandj · Liechtenstein · Litouwe · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederlandj · Noord-Macedonië · Noorwege · Oekraïne · Oesteriek · Pole · Portugal · Roemenië · Ruslandj¹ · San Marino · Servië · Sjlovenië · Sjlowakieë · Sjpanje · Tsjechië · Turkieë¹ · Vaticaansjtad · Vereineg Keuninkriek · Wit-Ruslandj · Zjwaede · Zjwitserland
Betwis of neet-erkèndj: Abchazië¹ · Hoeg-Karabach¹ · Kosovo · Naord-Cyprus¹ · Transnistrië · Zuud-Ossetië¹
Aafhenkelike gebejer: Akrotiri en Dhekelia¹ · Ålandj · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Eilandj Man · Sjpitsberge
1. Dit landj lik gedeiltelik of gans in Azië meh weurt óm cultureel en historische raejes bie Europa ingedeild.
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Zwitserland&oldid=469439"