Piet de Jong
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
.jpg)
Piet de Jong (Apeldoorn, 3 aprèl 1915 - D'n Haag, 27 juli 2016) waor 'ne Nederlandse militair en politicus veur de KVP. Nao 'n carrière bij de marine góng heer de politiek in, boe heer 't in 1967 tot premier vaan Nederland brach.
Vreug leve en marine
[bewirk | brón bewèrke]De Jong woort in 1915 gebore es zoon vaan 'ne machinis. Nao zie diploma aon de HBS-B in 1931 góng heer in deens bij de marine, boe heer 't tot luit t'r zie daarde klas brach. Vaanaof 1935 góng heer bij de oonderziebootdeens. Nao d'n Duitsen inval vaan mei 1940 góng heer mèt de Hr. Ms. O24 nao 't Vereineg Keuninkriek, vaan boe-oet heer d'n oorlog op zie bleef voortzètte. Sinds 1944 waor heer commandant vaan dezen duikboot.
Nao de bevrijing vaan Nederland brach heer nog 'n aontal jaor es commendant bove water door (op 't fregat Hr. Ms. De Zeeuw en op d'n duikbootjeger Hr. Ms. Gelderland). Oetindelek brach 'r 't tot kaptein t'r zie. Veur zie commando in d'n Twiede Wereldoorlog kraog heer twie kier 't Broonze Kruus zoewie eine kier 't Brits Distinguished Service Cross.
Politiek
[bewirk | brón bewèrke]De Jong kaom in 1959 de politiek in, wie de KVP 'nen opvolger veur d'n aofgetrejde staotssecretair vaan Marine Harry Moorman (kabinèt-De Quay). De Jong waor toen nog gei lid vaan de KVP, meh woort gevraog es eine vaan de rillatief wieneg kathelieke marineofficere. Daonao woort heer minister vaan Defensie in drei opeinvolgende kabinètte (Marijnen, Cals en Zijlstra). E deil vaan zie werk besteit oet 't integrere vaan de Nederlandse tróppe in de NAVO.
In 1967 weurt heer premier vaan Nederland; 't kabinèt-De Jong berös op 'n coalitie vaan KVP, VVD, ARP en CHU. Oondaanks zien awwerwèts, stief imago en de rechse aard vaan de coalitie veurt heer e pragmatisch beleid wat good mètgeit in de veranderenden tiedgeis. Oonder De Jong zie premiersjap weurt 't demonstratierech oetgebreid en de zedewètgeving verruimp (mie meugelekhede tot sjeiing en anticonceptie). Wijer begint De Jong mèt 't wekeleks gesprek mèt de Keuningin en gief 'r es ierste premier peersconferenties. Ouch vaan beteikenis waor 't besluut um börgemeister Gijs van Hall vaan Amsterdam te oontsloon; nao 't inziech vaan De Jong waor dee te awwerwèts en rigide um mèt 't radicaol sentimint in de stad um te goon. De Jong merkde euver zien kalm reacties op de veranderenden tiedgeis dèks op, tot heer oet zienen tied op zie wel erger gewoen waor, en tot de situatie op de wal in zien ouge ummer hendeg börgerlek waor. In later jaore woort zie premiersjap euver 't algemein positief beoordeild; allewijl zuut me häöm es eine vaan de bèste nao-oorlogse premiers vaan Nederland.
Nao zienen tied es premier zaot heer nog tot 1974 in de Ierste Kamer, sinds 1972 es fractieveurzitter. Ouch daonao heel heer ziech nog dèks op d'n achtergroond bezeg mèt de politiek. Bij de val vaan 't kabinèt-Balkenende IV had heer fel kritiek op Wouter Bos, dee de regering had doen valle, en in 2010 spraok heer ziech oet tege de vörming vaan 't kabinèt-Rutte I, boeveur samewèrking mèt de PVV woort gezoch.
De Jong storf in 2016 op 101-jaorege leeftied. Heer waor al sinds 1988 (d'n doed vaan Willem Drees) d'n ajdste nog levenden ex-premier vaan Nederland; bij zienen doed waor heer 't ajdste levende veurmaoleg staots- of regeringshoof op de ganse wereld.