Waopes vaan Zieland

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De provincie Zieland dreug mesjiens wel 't bekindste waope vaan alle Nederlandse provincies, umtot de oetgebeelde veurstèlling woonderwel samegeit mèt häör historie. Wijer drage ouch de Ziewse gemeintes waopes, zoewie de mieste vreuger gemeintes. Dewijl 't noe nog mer 13 gemeintes gief, laog dat aontal oersprunkelek wied bove de 100. In Zieland gónge de gemeintes naomelek, wie in Zuid-Holland, trök op aw ambachshierlekhede, en die hadde vaanajds al waopes. Allewel tot al hiel vreug (in 1816) de kam door de Ziewse gemeintes góng, höbbe ouch de vreug verdwene gemeintes dèks nog wel e waope kinne vaslègke. Die gemeintes kraoge 't waope soms pas nao hun opluffing bedeild.

Soorte waopes

De waopes vaan Zieland zien aajd en divers. Ouch waopes vaan recinte gemeintes gebruke soms aw symbole: zoe heet de gemeinte Reimerswaal 'tzelfde waope wat oets de verdoonke stad mèt dezelfde naom droog. Allein in 't Land vaan Sluis (oongeveer de huiege gemeinte Sluis) vèlt 'n groete einheid te vinde: hiel väöl dörper drage dao 'tzelfde waope (in zèlver 'ne sjuinsbalk vaan lazuur), mèt mer 'n inkel elemint (miestal 'n lètter) um ze oeterein te hawwe. Vergeliek zoe de waopes vaan Cadzand, Groede, Heille, Retranchement, Schoondijke, Sint Kruis en Zuidzande. 't Waope vaan Borssele, 'n rieke en prestigieus femilie, kump me e paar kier tege. Wijer vèlt op tot väöl waopes gere höbbe.

Provinciewaope

't Waope vaan Zieland liet ziech es volg umsjrieve:

Golvend doorsnoje, 't boveste deil vaan goud mèt 'nen oetkoumende liew vaan keel (roed), genageld en getongk vaan lazuur (blauw), 't oonderste deil golvend gedweersbalk vaan zès stökker lazuur en zèlver. 't Sjèld gehawwe door twie liewe vaan keel, genageld en getongk vaan zèlver; gedèk door 'n kroen vaan vief blaajer en veer perele en veurzeen vaan 't devies Luctor et emergo ('iech woorstel en kom oet') in Latiense lètters vaan sabel op e lint vaan zèlver.

't Waope is gebaseerd op 't persoenelek waope vaan graof Wöllem II vaan Holland. Oonder zien regering kraog Holland in 1256 zègkesjap euver gans Zieland bove de Westerschelde. Veurheer had dit gebeed officieel bij Vlaondere gehuurd en had Holland 't allein in lien. 't Waope is 'ne variant op 't waope vaan Holland ('ne gewoene liew vaan keel op e veld vaan zèlver); bij Wöllem waor 't sjèld nog gewoen doorsnoje (neet golvend) en 't oonderdeil nog egaal blauw.

In de koumende iewe had Zieland gein apaart waope, pas wie oonderhaand alle Nederlen oonder Bourgondische (en tenao Habsbörgse) hiersjappij kaome, góng me veur de provincie Zieland 'n apaart waope veure. Kinnelek rappeleerde me ziech 't twie iewe aajd waope vaan Wöllem II nog; in 1450 (oonder Filips de Goje) kump 't veur 't iers veur, daan al mèt zèlvere en blauw deile. Zien opvolgers bringe nog klein veranderinge aon; oonder Sjarel V bereik 't waope zienen huiege vörm. De spreuk Luctor et emergo woort in 1602 ingeveurd; daoveur droog 't gewes 't devies Domine serva nos perimus ('Hier, rèd us, v'r vergoon'). Oonder de Rippubliek en 't Keuninkriek bleef 't waope. Pas op 4 december 1948 woort de provincie bij Keuninklek Besluut bvesteg in 't gebruuk vaan 't waope. Ouch woorte toen de kroen vasgelag en de sjèldhawwers, twie Hollandse liewe, verliend.^[1]

't Waope is ouch opgenome in 't veendel vaan Zieland, boe-in de gegolfde dweersbalk 't veld bedèkke en gans 't waope in 't hart steit. 't Heet Ziewe vaanajds al aongesproke umtot 't zoe good aonslut bij de historie vaan Zieland. Ummer weer heet me, tot 1953, te kaampe gehad mèt euverstruiminge, die me te bove mós koume. 't Feit tot dit neet de oersprunkeleke symboliek sjijnt te zien gewees, heet dao wieneg aon aofgedoon.

Waopes vaan gemeintes

Vreuger gemeintewaopes

Zuug ouch: Lies vaan geweze gemeintes in Zieland

Opmerkinge

Gein eige waope veurde Eede,^[2] 's-Gravenhoek,^[3] Kampensnieuwland^[4] en Sint Joosland.^[5]
Gein apaarte waopes zien bekind vaan Domburg-Binnen en Domburg-Buiten.^[6] 't Waope vaan Grijpskerke en Poppendamme waor geliek aon dat vaan de rechsopvolger Grijpskerke.^[7]

Dörps- en hierlekheidswaopes

Drei dörpswaopes oet Zieland zien bekind, twie aw(wer) en e nuit:

Rifferenties

Commons

In de categorie Symbols of Zeeland van Wikimedia Commons zeen media gerelateerd aan dit óngerwerp te vènje

↑ Hubert de Vries, Wapens in de Nederlanden. De ontwikkeling van de heraldische symbolen van Nederland, België, hun provincies en Luxemburg, Amsterdam, Uitgeverij Jan Mets, 1995: pp. 177-80.
↑ Heraldrywiki - Eede
↑ Heraldrywiki - 's Gravenhoek
↑ Heraldrywiki - Kampensnieuwland
↑ Heraldrywiki - Nieuw- en Sint Joosland (met ouch informatie euver de bei hierlekhede)
↑ Heraldrywiki - Domburg
↑ Heraldrywiki - Grijpskerke
↑ Gemeente Noord-Beveland - Wapen van Geersdijk. Lèt op: 't veld is hei vaan keel (roed) in plaots vaan sabel (zwart).
↑ Heraldrywiki - Hierlekheid Geersdijke
↑ Heraldrywiki - Hansweert
↑ Gemeente Noord-Beveland - Wapen van Kamperland

Waopes in Nederlandj
Drenthe \| Euverijssel \| Flevolandj \| Frieslandj \| Geljerlandj \| Groninge \| Limburg \| Naord-Braobentj \| Naord-Hollendj \| Utrech \| Zielandj \| Zuud-Hollendj

[1] Hubert de Vries, Wapens in de Nederlanden. De ontwikkeling van de heraldische symbolen van Nederland, België, hun provincies en Luxemburg, Amsterdam, Uitgeverij Jan Mets, 1995: pp. 177-80.

[2] Heraldrywiki - Eede

[3] Heraldrywiki - 's Gravenhoek

[4] Heraldrywiki - Kampensnieuwland

[5] Heraldrywiki - Nieuw- en Sint Joosland (met ouch informatie euver de bei hierlekhede)

[6] Heraldrywiki - Domburg

[7] Heraldrywiki - Grijpskerke

[8] Gemeente Noord-Beveland - Wapen van Geersdijk. Lèt op: 't veld is hei vaan keel (roed) in plaots vaan sabel (zwart).

[9] Heraldrywiki - Hierlekheid Geersdijke

[10] Heraldrywiki - Hansweert

[11] Gemeente Noord-Beveland - Wapen van Kamperland

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]