Salomonseilen

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Salomonseilen
Basisgegaevens
Officieel taal	Ingels
Huidsjtad	Honiara
Sjtaotsvörm	Commonwealth realm
Sjtaotshoof	Sjarel III (sinds 2022)
gouvernäör-generaal	David Tiva Kapu
premier	Jeremiah Manele
[[{{{titelhoofregering2}}}]]	{{{naomhoofregering2}}}
[[{{{titelhoofregering3}}}]]	{{{naomhoofregering3}}}
Religie	{{{religie}}}
Opperflaakde – % water	28.896 km² praktisch 3,2%
Inwoeners – Deechde:	750.325 (2024) 26/km²
Biekómmende gegaeves
Munteinheid	Salomonseilandsdollar (SBD)
Tiedzaone	UTC +11
Nationale fiesdaag	7 juli
Vouksleed	God Save Our Solomon Islands
Web | Code | Tel.	.sb | SLB | +677

De Salomonseilen (officieel (Ingels) Solomon Islands) zien 'n eilandnatie in de Stèl Oceaon, oostelek vaan Papoea Nui-Guinea, zuielek vaan de Federaol Staote vaan Micronesië, zuidwestelek vaan Nauru, westelek vaan Tuvalu, noordwestelek vaan Vanuatu en Nui-Caledonië en noordoostelek vaan Australië. Vaan alle len boete 't ierste ligk väöl hoonderde tot doezende kilometers eweg. De eilandegróp is deil vaan Melanesië, allewel tot de westelekste eilen tot Polynesië te rekene zien. De bevolking is divers vaan cultuur. Hoofstad en wiedoet groetste stad is Honiara.

Bestuurleke indeiling

De Salomonseilen zien verdeild in tien provincies; nege zuver provincies en ein stad, Honiara, die direk es provincie door de regering weurt bestuurd. De mieste provincies besloon ein of mierder eilen.

1. Central
2. Choiseul
3. Guadalcanal
4. Isabel
5. Makira-Ulawa
6. Malaita
7. Rennell en Bellona
8. Temotu
9. Wesprovincie
10. Honiara City

Fysische geografie

Mèt good 28.000 km² zien de Salomonseilen 't 140e zelfstendeg land op de wereld, tösse Armenië en Albanië en ouch kleinder es Nederland en 't Belsj. Toch is 't nog 't groetste Pacifisch land. 't Land de Salomonseilen vèlt neet gans same mèt d'n arsjipel mèt dezelfde naom: 't westelek Bougainville huurt bij Papoea Nui-Guinea. De veurnaomste eilen vaan de Salomonseilen die wel bij 't land hure zijn, vaan wes nao oos, Choiseul, Santa Isabel, Guadalcanal, Malaita en San Christobal; zuielek vaan Choiseul ligke ouch de New Georgia-eilen. Die zie die zuidwestelek vaan de Salomonseilen en oostelek vaan Papoea Nui-Guinea ligk neump me de Salomonszie. 'n Ind oostelek vaan San Christobal ligk e grupke kleinder eilen, de zoegenaomde Santa Cruzeilen. 'n Ind zuielek vaan Guadalcanal ligk ouch nog 'n eiland, Rennell. De groeter eilen kinne bepaold bergechteg zien; 't hoegste punt vaan 't land is de Popomanaseu op Guadalcanal, mèt 2.332 meter. Ouch völkaone koume veur. Väöl vaan de kleinder eilen zien evels mer atolle en steke naovenant koelek bove de ziespiegel oet.

Levende natuur

De Salomonseilen höbbe 'n gevarieerde natuur; vaan de 289 veugel die in 't land veurkoume zien 'rs neet minder es 71 endemisch. In tegestèlling tot väöl aander eilandegróppe gief 't hei wel inheimse landzoogdiere: versjèllende knaagdiere (wie de endemische keuningsrat, Uromys rex) en ei buildier, d'n oosteleke gewoene koeskoes (Phalanger intercastellanus). 't Gief ouch endemische reptiele, zoewie de Salomonsskink (Corucia zebrata).

Cultuur en demografie

Etnische gróppe

De bewoeners vaan de hoofeilen zien in groete maote Melanesisch: zoe'n 94,5% vaan de bevolking huurt daobij. Aander gróppe zien de Polynesiërs (3%), de Micronesiërs (1,2%) en de Papoea's. In 't land leve ouch e paar doezend etnische Chineze.

Taole

't Aonbod vaan taole op de Salomonseilen is groet (74 taole opgegeve, boevaan 'rs 3 intösse zien oetgestorve) en divers. 't Aontal taole is te groet um hei compleet op te neume. De einege officieel taol (um de einheid in 't land te bewoere) is 't Ingels, boeveur me gein mojertaolsprekers opgief. 't Pijin, 'n creooltaol gebaseerd op 't Ingels, is mèt zoe'n 24.000 sprekers direk de groetste volkstaol. De inheimse taole zien veur e groet deil Austronesisch. De zien gein taolkundege einheid; ze spreke versjèllende tek vaan Austronesische, mier in 't bezunder Oceanische taole. De Micronesische taole en Polynesische taole, boevaan 'rs e paar op de Salomonseilen weure gehuurd, zien dao ouch twie tek vaan. Boete Austronesische taole huurt me ouch Papoeataole op de Salomonseilen: de zoegeneumde Centraol-Salomonstaole. Ouch Chinees weurt op de eilen gesproke, es immigrantetaol.

Religie

In de koloniaolen tied zien de mieste eilanders gekeerstend. 't Groetste genoetsjap zien de anglicaone (de zoegenaomde Church of Melanesia; 32,8%); de roems-kathelieke volge mèt 19%, daan kump de evangelische kèrk (South Seas Evangelical Church) mèt 17%, daan de zevendendaagsadventiste mèt 11,2%, de United Church in Papua New Guinea and the Solomon Islands (e genoetsjap mèt Presbyteraanse en Methodistische wortele) 10,3%, de Christian Fellowship Church mèt 2,4%; aander genoetsjappe höbbe same 4,4%. De euverege oongeveer drei percint volg nog inheimse religies.

Historie

Salomonseilanders in ceremoniëlen oorlogskano, fotochroom, 1895.

De Papoea's weure geach de oersprunkeleke bewoeners vaan de Salomonseilen te zien; ze zien mesjiens al 30.000 jaor geleie de eilen opgekoume. Op archeologische grun meint me tot de Austronesiërs zoe roond 4000 veur Christus binnevele. Tösse 1200 en 800 veur Christus gaof 't hei de Lapitacultuur, die vaan de Bismarckeilen kaom, later weer wijer nao 't ooste trok en geassocieerd weurt mèt de Polynesiërs. De Spaonse kaptein Álvaro de Mendaña de Neira deeg de eilen in 1568 aon. De wèl inheimse bevolking, die aon koppesnelle en kannibalisme deeg, sjrok potentieel koloniste evels aof. In de negentienden iew woorte missionaire actief, meh pas aon 't ind vaan deen iew raakde koloniaol machte geïntrèsseerd. De Britte stèlde tösse 1893 en 1900 gans 't land oonder protectoraot. In euverlèk mèt Duitsland woort aofgesproke tot de eilen Buka en Bougainville in Duits bezit zouwe blieve.

In mei 1942 vele de Japaneze de Salomonseilen binne en zatte 'ne basis op bij Tulagi. Dat jaor evels begós 'n groete geallieerde campagne um 't Pacifisch territorium vaan Japan aof te numme, die begós bij de Slaag um Guadalcanal. Vaan augustus 1942 tot fibberwarie 1943 vele hei de Britse en Amerikaanse legers dit eiland binne en perbeerde de Japanners ze mèt groet materieel tege te hawwe. Dit zörgde veur enorm personeel (26.000 Japanse soldaote gesneuveld en nog ins 9000 gestorve aon krenkde) en materieel verleze. Nao d'n oorlog veranderde 't land vaan 'n kolonie geleidelek aon in e gebeedsdeil. Wie in 1975 naoberland Papoea Nui-Guinea oonaofhenkelek woort, geunde me ouch de Salomonseilen otonomie (1976) en oonaofhenkelekheid (1978). Vaan 1998 tot 2000 weujde 'ne börgeroorlog mèt 'nen etnischen achtergroond. In 2007 woort 't land door 'nen tsunami geraak.

Bronne

Dit artikel is gooddeils gebaseerd op 't corresponderend Ingelstaoleg artikel en wel in dees versie; wijer kump ouch informatie vaan en:Geography of the Solomon Islands, en:List of birds of the Solomon Islands en en:List of mammals of the Solomon Islands.