Pierre Cuypers

Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Mofers. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Remunjs, es te dit dialek sjpriks.

Pertret van P.J.H. Cuypers

Pierre Cuypers (16 mei 1827 – 3 mieërt 1921), voloet Petrus Josephus Hubertus Cuypers, waas 'ne Remuunjsen architek en restaurateur. Hae genuutj groeate bekindjheid óm zien óntwerpe van väöl tieëntalle kirke en tal van anger geboewe, gooddeils in Nederlandj. Euverbekindj is ónger angere de centraal staasje van Amsterdam en 't Rieksmuseum. In de ouge van väöl luuj gultj d'r es 'ne belangrieke sjakel in de modern Nederlandse architectuur.

Gesjiechte[bewirk | brón bewèrke]

Hamstraat, Remuunj

Cuypers grujdjen op in Remuunj es negendje en jóngste kindj van de sjiljer Joannes Hubertus Cuypers (1769 – 1858). Nao de groeate sjoeal ging d'r nao 't Stedelijk College. Tösse 1844 en 1849 genootj d'r de architectuursopleiïng ane Kunsacademie van Antwerpe. Dao lieërdje d'r ónger angere van veurluipers in de neogotiek Frans-Andries Durlet (1816 – 1867), Ferdinand Berckmans (1803 – 1854) en Frans Stoop (1815 – 1861), de stiel die kènmirkendj zów waere veur Cuypers. Hae behaoldje de Prix d'Excellence en waerdje fieëstelik ónthaoldj in zien gebäörtestad.

Loupbaan en laevesloup[bewirk | brón bewèrke]

In 1850 maakdje Cuypers 'n studiereis door 't Pruse Rienlandj. D'n Dóm van Kölle waas in daen tied nag in aanboew. Hae lieërdje dao väöl euver de Kölse neogotiek. Nao zienen trökkóms trouwdje d'r mit de Antwerpse Rosalia vanne Vin, mit waem d'r twieë dochters zów kriege. Det zelvendj jaor nag kreeg d'r de opdrach óm de Munsterkirk in de Remuunjse binnestad obbernuuts in te richte.

Neet lang daonao, in 1851, waerdje d'r beneump toet stadsarchitek van Remuunj. In 1852 richdje d'r mit fabrikant François Stoltzenberg (1805 – 1875) en beeldjhouwer Eduard François Georges (1817 – 1895) ateliers veur gewiedje beeldjhouwkónde op. In 't jaor drop startdje de boew van nuuj werkplaatse en woonhoeze van de femieljes Cuypers en Stoltzenberg, wo-in allewiel 't Stedelik Museum óngergebrach is.

Medio 1855 stórf zien jóngdochter aan tuberculose. Later in det bewöste jaor verloor d'r ouch zien vrouw aan dees krenkdje, wodoor hae mit zien anger dochter achterbleef.
In 1859 hertrouwdje d'r mit Antoinette Thijm, mit waem d'r 3 dochters en 2 zeuns zów kriege.

Centraal staasje van Amsterdam

Twieëdje periode (vanaaf 1870)[bewirk | brón bewèrke]

Vanaaf dezen tied zeen verangeringe mirkbaar in de stiel van Cuypers. Waas ieëre d'n invlood van middelieëwse Franse gotiek euverheersendj, vanaaf dit moment noom d'r mieër Hollandse elemente euver. 'Nen eclytische stiel wobie d'r neogotiek vermingdje mit invlode oete Renaissance.

In 't naojaor van 1873 waerdje Cuypers Dómboewmeister van Mainz en boewkóndig adviseur vanne buusjop. In de dao-op volgendje jaore haet d'r de kirk vergroeat en gerestaureerdj, toetdet d'r in 1877 'n puntj achter dees functie zów zitte.

In 1894 goof d'r ziene zoon de leiïng euver 't architectekentoear in Amsterdam. Haezelf zów vanaaf daen tied veur 't grótste deil actief zeen in Valkeberg en ómgaeving.

Euverlieje[bewirk | brón bewèrke]

Cuypers bleef toet op hieël hoeage laeftied actief in 't architektevak, eigentlik bekans toet aan zienen doead. In 1921 stórf d'r op de respectabele laeftied van 93 jaor. Hae is biegeplaats in 't graafmonument oppen Aje Kirkhaof bie Kepel in 't Zandj. In 1930 is d'r 'n standjbeeldj van Cuypers geplaats bie de Munsterkirk.

Femielje van architekte[bewirk | brón bewèrke]

Ónger zien väöle lieërlinge wore Cuypers' zoon Joseph (Jos) (1861 – 1949) en naef Eduard (Ed) Cuypers (1859 – 1927). Ouch zie zeen bekindje architekte gewore. Pierre Cuypers sr. deentj neet doorein gehaoldj te waere mit ziene kleinzoon Pierre Cuypers jr. (1891 – 1982), dae aevenèns in zien (groeat)vaders vootstep zów traeje, wie ouch zien anger kleinkindj Theo Taen (1889 – 1970).

Bekindje geboewe[bewirk | brón bewèrke]

'Ne greep oet de väölheid aan geboewe die Cuypers (her)óntworpen haet.

De Munsterkirk in de Remuunjse binnestad
't Standjbeeldj bie de Munsterkirk
Boewperiode Boewwerk Plaats Opmirkinge
1846 Jachslot Kestieël Mofert[1] Mofert Gerestaureerdj (20052006)
1850 OLV Munsterkirk Remuunj Restauratie koear
1850 Pastorie Vinraoj
1853 Jachhoes Graterhaof De Boekoel Oetbreiïng
1854 Landjhoes Aerwinkel Postert
1857 Stadhoes Staeveswaert
1857 – 1858 Sint-Martinuskirk Wiek (Mestreech) Nuujboew
1858 Jezuïetekirk Numwaege Restauratie
1858 – 1859 Sint-Getrudiskirk Jaobaek
1858 – 1861 Sint-Lambertuskirk Hale
1859 – 1861 Sint-Laurentiuskirk Alkmaar
1859 Pastorie Zwame
1860 – 1861 Slevrouw van de Ónbevlekdje Óntvangenis Pej
1860 – 1863 Poshaorekirk (OLV Ónbevlek Óntvange) Amsterdam
1860 – 1865 Sint-Michaëlkirk Toear Restauratie
1861 – 1867 Sint-Catharinakirk Indjhaove
1865 – 1867 OLV Gebäörtekirk G'n Oea Decoratie
1866 – 1889 OLV Munsterkirk Remuunj Groeate restauratie
1867 Sint-Antonius van Paduakirk Brussel
1869 – 1871 Sint-Vituskirk Blauwhuis (gem. Súdwest Fryslân)
1869 – 1873 Jekoeabes de Mieërderekirk Bóches
1870 – 1890 Sint-Servaasbasiliek Mestreech Restauratie
1871 – 1899 Sint-Willibrorduskirk boete de Vèste Amsterdam Aafgebraoke (1966 – 1970)
1872 – 1873 Sint-Landricuskirk Ech Oetbreiïng, restauratie
1872 – 1877 Dóm Sint-Martin Mainz (Pruses) Oetbreiïng, restauratie
1872 – 1880 Vóndelkirk Amsterdam
1873 – 1875 Sint-Urbanuskirk Bovenkerk (gem. Amstelveen) Aafgebrendj in 2018
1873 Sint-Pieëterskirk Frederikshald (Noorwaege)
1875 – 1878 Sint-Jekoeabeskirk D'n Haag
1876 – 1881 Sint-Lambertuskirk Maer
1876 – 1885 Rieksmuseum Amsterdam
1878 RK Kloeaster Mariënburg Bussum
1879 – 1880 Karmelitessekloeaster Ech
1880 Villa Alpha Valkeberg
1880 – 1883 Basiliek van de H.H. Wiro, Plechelmus en Otgerus Berg (Roerdale) Restauratie
1880,   1899 Sint-Janskirk De Nuujstad Restauratie, sacristie
1881 – 1889 Centraal Staasje Amsterdam
1882 – 1884 Sint-Bonifatiuskirk Leeuwarden
1884 Sint-Vituskirk Bussum Mit biedrages van Jos Cuypers
1884 – 1893 Sint-Dominicuskirk Amsterdam
1885 Sint-Benedictusabdie van Achel Achel (Belsj)
1885 – 1887 Sint-Joeazefkathedraal Groninge Mit biedrages van Jos Cuypers
1885 – 1891 H. Amelbergakirk Zöstere Groeate restauratie
1891 – 1892 Sint-Vituskirk Hilversum Nuujboew; mit biedrages van Jos Cuypers
1891,   1904 H.H. Sint-Nicolaas en Barbarakirk Valkeberg Veurportaal, oetbreiïng
1892 Kurhoes Hoes t'r Geul Valkeberg
1892 – 1912 Kestieël de Haar Haarzuilens (gem. Utrech) Neogotische herbouw
1893 Toegankspaortgeboew Kestieël Borghare Hare
1904 Sint-Remigiuskirk Klumme
1905 Sint-Dionysiuskirk Nieswiller Oetbreïing, restauratie
1906 – 1908 Minnebreurskirk Remuunj Restauratie
1913 Romeinse catacombe Valkeberg
1913 – 1915 OLV Ónbevlek Óntvange Vindele
1916 Aopelochtheater Valkeberg
1916 – 1918 Sint-Dionysiuskirk Assel Oetbreïing, restauratie
  1. Jachslot: nao alle waarsjienlikheid 'n óntwerp van Cuypers.

Fotogalerie[bewirk | brón bewèrke]

Weiteswaerdighede[bewirk | brón bewèrke]

  • Euver 't laeve van Cuypers is 'ne musical gemaak, Pierre Cuypers de Musical. In 2008 waas deze in 't Remuunjse Theaterhotel de Oranjerie te zeen. Hae is gesjreve dore stadsdichter van Remuunj, Hans van Bergen. De meziek is van de Nutse Hub Boesten en de regie waas in henj van André van Hest oet Tilburg.
  • Sieër 2008 siertj 't portret van Cuypers de motorwage van e gelieknamig treinstèl van Veolia Transport.

Bibliografie[bewirk | brón bewèrke]

  • Van Leeuwen, A.J.C. 1995, De maakbaarheid van 't verli-jje. P.J.H. Cuypers es restauratiearchitek
  • Van Leeuwen, A.J.C. 2007, Pierre Cuypers architek (1827-1921)
  • Berens, H. 2007, P.J.H. Cuypers (1827-1921). 't Kómplieëte werk

Betrach ouch[bewirk | brón bewèrke]

Extern links[bewirk | brón bewèrke]

Brónne[bewirk | brón bewèrke]

Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Pierre_Cuypers&oldid=456648"