Pernis

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Pernis Gewaeze gemeinte in Nederlandj
Gevörmp	?
Opgehaeve	1934
Opgegange in	Rotterdam
Provincie	Holland, Zuid-Holland
Hoofplaats	Pernis
Opperflaakde (bie opluffing)	14,15 km²
– daovan water:	1,29 km²
Inwoeners (kort veur opluffing)	4.593
– deechde:	357,15/km²
Lies van börgemeisters

Pernis is e dörp en stadsdeil in de gemeinte Rotterdam. 't Ligk op 't eiland IJsselmonde, ingeklemp tösse de Eemhave en de Twiede Petroleumhave. Pernis, vreuger 'n zelfstendege gemeinte, woort in 1934 tegeliek mèt Hoogvliet aon Rotterdam touwgeveug um de Rotterdamsen hoonger nao havegebeed te stèlle. T'rzelfdertied woort 't landbouwgebeed mèt en mèt vergave tot groetsjalege haves. In 't spraokgebruuk woort Pernis synoniem mèt de petrosjemische industrie die me dao vint. 't Dörp zelf bleef evels gespaord; de bewoeners zien veur e groet deil echte dörpelinge.

Historie

Pernis weurt veur 't iers geneump in 1164. -nis of -nisse is e väölveurkoumend toponiem in Zuidwes-Nederland en beteikent 'landtong' (of ouch wel 'eiland'). Al in 1307 waor ze 'n eige parochie mèt kèrk. Vaanaof oeraw tije waor Pernis bezit vaan de femilie Van Almonde. In de zèstienden iew evels góng 't euver op de stad Schiedam. Iewelaank leefden 't dörp vaan 't boerebestoon. In d'n achtienden iew kaom hei de zalmvèsserij op, in de negentienden iew góng me ziech ouch mèt zievèsserij bezeghawwe. Vaanaof 1834 umvatde de gemeinte Pernis ouch de daan opgelufde gemeinte 's-Gravenambacht.

In 't Interbellum breie ziech de Rotterdamse haves tot bij Pernis oet. Al veur de annexatie, tösse 1929 en 1933, kump de Ierste Petroleumhave veerdeg. Roond deen tied begint me ouch aon de Eemhaven, die pas nao d'n oorlog veerdeg kump. Vaanaof 1938 weurt ouch de Twiede Petroleumhave gerealiseerd. 't Dörp zelf weurt neet vergrave, meh breit ziech zjus oet of beter in: De Nui-Pernisser Polder ('t gedeilte binne de rinkdiek) weurt volgebouwd mèt woeninge.

In de gemeinte Rotterdam krijg Pernis 'nen dörpsraod. Ouch nao de instèlling vaan deilgemeintes blijf die zoe functionere, al heet ze minder take es de regulier deilraode. Es Rotterdam in 2014 de deilraode reduceert tot gebeedscommissies, geit Pernis drin mèt.

Historische inwoenertalle

Door de baank genome waor Pernis 'n modaol Zuid-Hollandse gemeinte, mèt miestal 'ne gezonne greuj meh zoonder explosief touwnaome. Sinds de annexatie is Pernis neet wezelek mie gegreujd, zuug ouch oonder.

Jaor Aontal Greuj (gans Z-Holland) 1795 703 -- 1830 1.275 +81,4% 1840 1.521 +19,3% (+9,6%) 1849 1.592 +4,7% (+7,1%) 1859 1.586 -0,4% (+9,5%) 1869 1.866 +17,7% (+11,5%)

Jaor Aontal Greuj (gans Z-Holland) 1879 2.107 +12,9% (+16,8%) 1889 2.646 +25,6% (+18,2%) 1899 2.934 +10,9% (+20,5%) 1909 3.233 +10,2% (+21,5%) 1920 3.981 +23,1% (+20,7%) 1930 4.593 +15,4% (+16,6%)

Opmerkinge

• Genormaliseerd nao 'nen tied vaan 10 jaor bedreug de greuj tösse 1795 en 1830 +18,5%.
• Tösse 1830 en 1840 (in 1834 veur perceis te zien) woort de gemeinte 's-Gravenambacht geannexeerd. Die had bij de tèlling vaan 1830 176 inwoeners. Mèt 's-Gravenambacht debij kump de greuj vaan Pernis in deen tied oet op 4,8%.

Rillatief oontwikkeling vaan 1830 tot 1971

(v₁₈₃₀=100)

Blauw: Provincie Zuid-Holland
Greun: Gemeinte Pernis

Aonzien

Dörpskèrk vaan Pernis (zuug de teks).

Vaan de versjèllende polders boe 't lendelek Pernis oet bestoont zien 'rs twie euvergebleve: de Pernisser polder, die aon de Nui Maos ligk, en de Nui-Pernisser polder, get groeter, zuielek daovaan. Um de Nui-Pernisser polder heer ligk 'ne rinkdiek, t'r plaotse gewoen Ring geneump; 't noordelek deil, tege de Pernisser polder aon, hèt Pastoriedijk. 't Aajd dörp Pernis strek ziech in rinkbebouwing aon d'n diek oet. Binnenin in de polder vint me nuibouw. In de Pernisser polder is zoewel nuibouw es sportveld gerealiseerd.

Pernis kint veer rieksmonuminte. De dörpskèrk heet 'ne gotischen torie. De aander drei monuminte zien boerderije.

Um de bevolking get te compensere veur alle industrie roontelum heet de gemeinte Rotterdam bij Pernis väöl greun gerealiseerd. De gemeinte sprik zelfs vaan e 'tuindörp'. 't Groetste park vint me zuielek vaan 't dörp ('t Pernisserpark).

Verkier

Direk westelek vaan Pernis löp d'n A4, dee hei oet de Beneluxtunnel umhoeg kump. Dezen tunnel löp oonder de Nui Maos door; es me 'm vaanoet Pernis doorrijt, kump me tösse Schiedam en Vlaardingen oet. Zuielek vaan Pernis vint me d'n A15. De twie otosnelweeg zien verboonde door 't Knouppunt Benelux.

Pernis heet sinds 2002 'n statie aon de metro vaan Rotterdam. De metro rijt door ein vaan de nui tunnelpiepe die bij de oetbreiing vaan de Beneluxtunnel zien aongelag. Bij de opening laog statie Pernis aon de Calandlijn, allewijl aon lijn C. Dees lijn veurt vaan Spijkenisse nao Capelle aan den IJssel en v.v., en kump ouch door 't Rotterdams stadscentrum.

Waope

Op 22 juli 1818 kraog Pernis vaan d'n Hoege Raod vaan Adel e waope touwgekind, wat ziech zoe liet umsjrieve (zuug 't sjabloon):

'ne Ploog en 'ne vès, allebei vaan goud op e veld vaan lazuur (blauw).

Me dink tot 't waope in 1815 is oontworpe. 't Gief klaorbliekelek de midde vaan bestoon in de gemeinte weer (zuug bove); de kleure zien de riekskleure.

De vreuger ambshierlekheid Pernis had e väöl awwer waope, vaan 't Kralings typ (wie wel mie Zuid-Hollandse waopes):

In zèlver 'n achpuntege staar vaan keel (roed).

Pernis waor tot de zèstienden iew bezit vaan de femilie Van Almonde. Sinds de vieftienden iew waor die femilie ouch mèt Kralingen verboonden; dinkelek is toen 't waope ingeveurd.

Politiek

De dörpsraod vaan Pernis had ouch veur 2014 mer 9 zetele. De samestèlling is zoe:

Partij
	2010	2014
Leefbaar Rotterdam	4	5
CDA	2	4
BBP	2	-
PvdA	1	-
Totaol	9	9

Cultuur en bevolking

Etnische samestèlling

Pernis had in 2012 4.815 inwoeners. Vaan hun zien 83% otochtoon Nederlanders, veur Rotterdam 'n oongewoen hoeg percentaasj. 8% is westersen allochtoon, 9% neet-westersen allochtoon, daovaan (aofgerund op ganse percinte) 1%pt. Marokkaans, 2%pt. Antilliaans, 3% Turks, 1%pt. Surinaams en 3%pt. aanders.

Religie

Pernis góng in 1580, in naovolging vaan Rotterdam en Charlois, euver op 't calvinisme. In 1930 waor 63,5% vaan de bevolking Nederlands-hervörmp en 32,2% gerifformeerd. Kathelieke gaof 't koelek (0,7%).

Taol

In Pernis sprik me vaanajds Wes-IJsselmonds, e conservatief Hollands dialek wat ouch inheims is in Hoogvliet, Poortugaal en Rhoon. 't Fysiek kortbij Charlois kint e gans aander dialek (deil vaan 't Oos-IJsselmonds). 't Weurt neet väöl mie gesproke, meh umtot de Rotterdamse immigratie in Pernis neet zoe sterk is es in die aander drei plaotse, kin me hei nog wel ins plat hure praote.

Bronne

Veur dit artikel is gebruuk gemaak vaan 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel, en wel in dees versie, zoewie vaan de artikele nl:IJsselmonds en nl:Lijn C (metro van Rotterdam).

Extern links

• Site vaan 't stadsdeil