Pierre Cuypers

Dit artikel is gesjreve in 't Mofers. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Remunjs, es te dit dialek sjpriks.

---

Pertret van P.J.H. Cuypers

Pierre Cuypers (16 mei 1827 – 3 mieërt 1921), voloet Petrus Josephus Hubertus Cuypers, waas 'ne Remuunjsen architek en restaurateur. Hae genuutj groeate bekindjheid óm zien óntwerpe van väöl tieëntalle kirke en tal van anger geboewe, gooddeils in Nederlandj. Euverbekindj is ónger angere de centraal staasje van Amsterdam en 't Rieksmuseum. In de ouge van väöl luuj gultj d'r es 'ne belangrieke sjakel in de modern Nederlandse architectuur.

Gesjiechte

Hamstraat, Remuunj

Cuypers grujdjen op in Remuunj es negendje en jóngste kindj van de sjiljer Joannes Hubertus Cuypers (1769 – 1858). Nao de groeate sjoeal ging d'r nao 't Stedelijk College. Tösse 1844 en 1849 genootj d'r de architectuursopleiïng ane Kunsacademie van Antwerpe. Dao lieërdje d'r ónger angere van veurluipers in de neogotiek Frans-Andries Durlet (1816 – 1867), Ferdinand Berckmans (1803 – 1854) en Frans Stoop (1815 – 1861), de stiel die kènmirkendj zów waere veur Cuypers. Hae behaoldje de Prix d'Excellence en waerdje fieëstelik ónthaoldj in zien gebäörtestad.

Loupbaan en laevesloup

In 1850 maakdje Cuypers 'n studiereis door 't Pruse Rienlandj. D'n Dóm van Kölle waas in daen tied nag in aanboew. Hae lieërdje dao väöl euver de Kölse neogotiek. Nao zienen trökkóms trouwdje d'r mit de Antwerpse Rosalia vanne Vin, mit waem d'r twieë dochters zów kriege. Det zelvendj jaor nag kreeg d'r de opdrach óm de Munsterkirk in de Remuunjse binnestad obbernuuts in te richte.

Neet lang daonao, in 1851, waerdje d'r beneump toet stadsarchitek van Remuunj. In 1852 richdje d'r mit fabrikant François Stoltzenberg (1805 – 1875) en beeldjhouwer Eduard François Georges (1817 – 1895) ateliers veur gewiedje beeldjhouwkónde op. In 't jaor drop startdje de boew van nuuj werkplaatse en woonhoeze van de femieljes Cuypers en Stoltzenberg, wo-in allewiel 't Stedelik Museum óngergebrach is.

Medio 1855 stórf zien jóngdochter aan tuberculose. Later in det bewöste jaor verloor d'r ouch zien vrouw aan dees krenkdje, wodoor hae mit zien anger dochter achterbleef.
In 1859 hertrouwdje d'r mit Antoinette Thijm, mit waem d'r 3 dochters en 2 zeuns zów kriege.

Centraal staasje van Amsterdam

Twieëdje periode (vanaaf 1870)

Vanaaf dezen tied zeen verangeringe mirkbaar in de stiel van Cuypers. Waas ieëre d'n invlood van middelieëwse Franse gotiek euverheersendj, vanaaf dit moment noom d'r mieër Hollandse elemente euver. 'Nen eclytische stiel wobie d'r neogotiek vermingdje mit invlode oete Renaissance.

In 't naojaor van 1873 waerdje Cuypers Dómboewmeister van Mainz en boewkóndig adviseur vanne buusjop. In de dao-op volgendje jaore haet d'r de kirk vergroeat en gerestaureerdj, toetdet d'r in 1877 'n puntj achter dees functie zów zitte.

In 1894 goof d'r ziene zoon de leiïng euver 't architectekentoear in Amsterdam. Haezelf zów vanaaf daen tied veur 't grótste deil actief zeen in Valkeberg en ómgaeving.

Euverlieje

Cuypers bleef toet op hieël hoeage laeftied actief in 't architektevak, eigentlik bekans toet aan zienen doead. In 1921 stórf d'r op de respectabele laeftied van 93 jaor. Hae is biegeplaats in 't graafmonument oppen Aje Kirkhaof bie Kepel in 't Zandj. In 1930 is d'r 'n standjbeeldj van Cuypers geplaats bie de Munsterkirk.

Femielje van architekte

Ónger zien väöle lieërlinge wore Cuypers' zoon Joseph (Jos) (1861 – 1949) en naef Eduard (Ed) Cuypers (1859 – 1927). Ouch zie zeen bekindje architekte gewore. Pierre Cuypers sr. deentj neet doorein gehaoldj te waere mit ziene kleinzoon Pierre Cuypers jr. (1891 – 1982), dae aevenèns in zien (groeat)vaders vootstep zów traeje, wie ouch zien anger kleinkindj Theo Taen (1889 – 1970).

Bekindje geboewe

'Ne greep oet de väölheid aan geboewe die Cuypers (her)óntworpen haet.

De Munsterkirk in de Remuunjse binnestad

't Standjbeeldj bie de Munsterkirk

Boewperiode	Boewwerk	Plaats	Opmirkinge
1846	Jachslot Kestieël Mofert	Mofert	Gerestaureerdj (2005 – 2006)
1850	OLV Munsterkirk	Remuunj	Restauratie koear
1850	Pastorie	Vinraoj
1853	Jachhoes Graterhaof	De Boekoel	Oetbreiïng
1854	Landjhoes Aerwinkel	Postert
1857	Stadhoes	Staeveswaert
1857 – 1858	Sint-Martinuskirk	Wiek (Mestreech)	Nuujboew
1858	Jezuïetekirk	Numwaege	Restauratie
1858 – 1859	Sint-Getrudiskirk	Jaobaek
1858 – 1861	Sint-Lambertuskirk	Hale
1859 – 1861	Sint-Laurentiuskirk	Alkmaar
1859	Pastorie	Zwame
1860 – 1861	Slevrouw van de Ónbevlekdje Óntvangenis	Pej
1860 – 1863	Poshaorekirk (OLV Ónbevlek Óntvange)	Amsterdam
1860 – 1865	Sint-Michaëlkirk	Toear	Restauratie
1861 – 1867	Sint-Catharinakirk	Indjhaove
1865 – 1867	OLV Gebäörtekirk	G'n Oea	Decoratie
1866 – 1889	OLV Munsterkirk	Remuunj	Groeate restauratie
1867	Sint-Antonius van Paduakirk	Brussel
1869 – 1871	Sint-Vituskirk	Blauwhuis (gem. Súdwest Fryslân)
1869 – 1873	Jekoeabes de Mieërderekirk	Bóches
1870 – 1890	Sint-Servaasbasiliek	Mestreech	Restauratie
1871 – 1899	Sint-Willibrorduskirk boete de Vèste	Amsterdam	Aafgebraoke (1966 – 1970)
1872 – 1873	Sint-Landricuskirk	Ech	Oetbreiïng, restauratie
1872 – 1877	Dóm Sint-Martin	Mainz (Pruses)	Oetbreiïng, restauratie
1872 – 1880	Vóndelkirk	Amsterdam
1873 – 1875	Sint-Urbanuskirk	Bovenkerk (gem. Amstelveen)	Aafgebrendj in 2018
1873	Sint-Pieëterskirk	Frederikshald (Noorwaege)
1875 – 1878	Sint-Jekoeabeskirk	D'n Haag
1876 – 1881	Sint-Lambertuskirk	Maer
1876 – 1885	Rieksmuseum	Amsterdam
1878	RK Kloeaster Mariënburg	Bussum
1879 – 1880	Karmelitessekloeaster	Ech
1880	Villa Alpha	Valkeberg
1880 – 1883	Basiliek van de H.H. Wiro, Plechelmus en Otgerus	Berg (Roerdale)	Restauratie
1880,   1899	Sint-Janskirk	De Nuujstad	Restauratie, sacristie
1881 – 1889	Centraal Staasje	Amsterdam
1882 – 1884	Sint-Bonifatiuskirk	Leeuwarden
1884	Sint-Vituskirk	Bussum	Mit biedrages van Jos Cuypers
1884 – 1893	Sint-Dominicuskirk	Amsterdam
1885	Sint-Benedictusabdie van Achel	Achel (Belsj)
1885 – 1887	Sint-Joeazefkathedraal	Groninge	Mit biedrages van Jos Cuypers
1885 – 1891	H. Amelbergakirk	Zöstere	Groeate restauratie
1891 – 1892	Sint-Vituskirk	Hilversum	Nuujboew; mit biedrages van Jos Cuypers
1891,   1904	H.H. Sint-Nicolaas en Barbarakirk	Valkeberg	Veurportaal, oetbreiïng
1892	Kurhoes Hoes t'r Geul	Valkeberg
1892 – 1912	Kestieël de Haar	Haarzuilens (gem. Utrech)	Neogotische herbouw
1893	Toegankspaortgeboew Kestieël Borghare	Hare
1904	Sint-Remigiuskirk	Klumme
1905	Sint-Dionysiuskirk	Nieswiller	Oetbreïing, restauratie
1906 – 1908	Minnebreurskirk	Remuunj	Restauratie
1913	Romeinse catacombe	Valkeberg
1913 – 1915	OLV Ónbevlek Óntvange	Vindele
1916	Aopelochtheater	Valkeberg
1916 – 1918	Sint-Dionysiuskirk	Assel	Oetbreïing, restauratie

Fotogalerie

• 
  Archiefkas, Stedelijk Museum Remuunj
• 
  Buste van Cuypers
• 
  Sint-Pieëterskirk, Frederikshald (Halden, Noorwaege)
• 
  Sint-Urbanuskirk, Baovekirk
• 
  Sint-Jekoeabeskirk, D'n Haag
• 
  Sint-Vituskirk, Hilversum
• 
  Sint-Joeazefkirk, Groninge
• 
  Vóndelkirk, Amsterdam
• 
  Sint-Vituskirk, Blawhoes (Frieslandj)
• 
  RK Kloeaster Mariënburg, Bussum
• 
  Sint-Laurentiuskirk, Alkmaar
• 
  Jekoeabes de Mieërderekirk, Bóches

Weiteswaerdighede

• Euver 't laeve van Cuypers is 'ne musical gemaak, Pierre Cuypers de Musical. In 2008 waas deze in 't Remuunjse Theaterhotel de Oranjerie te zeen. Hae is gesjreve dore stadsdichter van Remuunj, Hans van Bergen. De meziek is van de Nutse Hub Boesten en de regie waas in henj van André van Hest oet Tilburg.
• Sieër 2008 siertj 't portret van Cuypers de motorwage van e gelieknamig treinstèl van Veolia Transport.

Bibliografie

• Van Leeuwen, A.J.C. 1995, De maakbaarheid van 't verli-jje. P.J.H. Cuypers es restauratiearchitek
• Van Leeuwen, A.J.C. 2007, Pierre Cuypers architek (1827-1921)
• Berens, H. 2007, P.J.H. Cuypers (1827-1921). 't Kómplieëte werk

Betrach ouch

• Neogotiek
• Lies van architekte

Extern links

• Cuypershoes
• Cuypersroermond.nl

Brónne

• Cuypers - Gemeente Roermond
• Cuypersbulletin, jaorgank 12, nómmer 4, december 2007