Eusteriekers
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Remunjs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Eusteriekers of Oosteriekers (Duits: Österreicher) vörme 'n volk det veurnamelik woont in Oosteriek. 't Aantal Eusteriekers waereldwied weurt gesjat tösse de 8 en 8,5 miljoen luuj. Traditioneel gezeen zeen zie katteliek, mer 't geuf ouch 'n lutheraanse minderheid; taengeweurdig is e groot deil aevel óngeluivig.
Toet 1871 woor gein Duitse einheid en laefde luuj die zich es Duitser besjoewde zowaal in 't gebied van 't later Duits Keizerriek es in de Eusterieks-Hóngaarse dubbelmonarchie. De dubbelmonarchie woor e landj det väöl völker ómvatde: Duitsers, Hóngare, Tsjeche, Roemene, Pole, Sjlowake, Sjlovene, Kroate, Roethene, Italiane, Ziguinders en Jode.
Bie 't oetereinvalle van Oosteriek-Hóngarieje in 1918 waerde Oosteriek e landj mit 'n veurnamelik Duitstalige bevolking. Op 21 oktober 1918 repe de Duitstalige parlementariërs van Oosteriek-Hóngarieje in Wene 't rippebliek Deutschösterreich oet. Bie 't Verdraag van Saint-Germain van 10 september 1919 det Oosteriek door de euverwinners vannen Eerste Waereldoorlog waerde opgelag waerde de naam Deutschösterreich en de door de Duitstalige bevolking gewinsde aansjloeting bie Duitslandj verbaoje. Veur d'n Tweede Waereldoorlog besjoewde de Eusteriekers zichzelf Duits, en neet es 'n apaarte etniciteit. d'n Anschluss van 1938 waerde dan ouch door e groot deil van de Eusteriekers mit insjtumming verwilkómp.
Nao d'n Tweede Waereldoorlog begóste de Eusteriekers zichzelf meer te zeen es 'n apaart volk, gesjeie van de Duitsers. Taengeweurdig vindj minder es 10% van de Eusteriekers det zie e deil oetmake van e groter, Duits volk. Ouch de Duitsers besjoewe de Eusteriekers taengeweurdig es 'n apaart volk, juus wie de Zjwitsers. Verwarrend genog veule de meiste Zuud-Tirolers in 't naorde van Italië zich aevel waas Duitsers mer ze grenze neet aan Duitsland.
Bekinde Eusteriekers
[bewirk | brón bewèrke]- Wolfgang Amadeus Mozart
- Ludwig Boltzmann, netuurkundige, 1844-1906, gebaore in Wene
- Engelbert Dollfuss, politieker, 1892-1934, gebaore in Texing
- Christian Andreas Doppler, netuurkundige, 1803-1853, gebaore in Salzburg
- Adolf Hitler, dictator van Nazi-Duitslandj van 1933-1945, gebaore in 1888 in Braunau
- Arnold Schwarzenegger, bodybuilder en akteur, gebaore in 1955, in Graz (is noe 'nen Amerikaanse börger)
- Johann Strauss sr., 1809-1849, Johann Strauss jr., 1825-1899, en Josef Strauss, 1827-1870, de "Keuninge van de Wals" van de negenteende eeuw
- Anton Sailer, 1956 Olympische Sjpele - wón alle drie de gouje medajes bie 't alpesjkië; gebaore in 1935
- Kurt Waldheim, diplomaat en politieker; veurmalige secretaris-generaal van de Vereinigde Naties van 1972 toet 1982, veurmalige president van Oosteriek van 1986 toet 1992, gebaore in 1918
- Simon Wiesenthal, gebaore in 1908, Nazi-jaeger
- Ludwig Josef Johann Wittgenstein, filosoof, gebaore in 1889, in Wene
- Stefan Zweig, sjriever, 1881-1942, gebaore in Wene