Duutsjers
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Duutsjers, inne vouksmóndj ouch Pruse (Duutsj: Deutsche) vörmen e Germaans vouk det inheims is aan Centraal-Europa en 'ne gemeinsjappeliken Duutsje kómaaf, kultuur en gesjiechte deiltj. Zie kallen 't Duutsj of verwantje dialekten es moderspraok. Es alternatief guldj det Duutsjers emes is waat in Duutsjlandj is gebaoren of dae wóntj. Van ajdsher weure de etnische en burgerlike begrippe van Duutsjers es ein gezeen. Allewiel zeen etnische Duutsjers die neet Duutsje burgers zin ziech ummer minjer es Duutsjers.
De Duutsjers make bao 93% vanne bevölking van Duutsjlandj oet, de res wuuert gevörmp door klein erkandje minderheje, wie de Daene, de Frieze, de Ziguinders enne Sorbe. Wiejer guuef 't nag minderhejen in lenj wie Belsj (de Oeaskantons), Daenemarke (Jutlandj), Frankriek (Elzas en Lotharinge), Kazachstan, Nederlandj, Pole (Silezië), Róslandj (de Volgaduutsjers), Roemenië (Transylvanië) en Tsjechië (Sudetelandj). De Duutsjkallendje luuj van Liechtenstein, Luuksembörg, Oeasteriek, Zuud-Tirol en Zwitserlandj besjoewe zichzelf neet miè es Duutsjers, mer ieëre häör eige nasjenaliteit, wie Luuksembörgers, Uuesteriekers of Zwitsers. Saer de val van Nazi-Duutsjland identificere ummer miè etnische Duutsjers die gein Duutsje burgers zint ziech neet miè es Duutsjers.
Werreldwied guuef 't tösse de 100 en 150 miljoen Duutsjers, wovan zoeaget de hèlf in Duutsjlandj wóntj. In Naord- en Zuud-Amerikaanse lenjer wie Argentinië, Breziel, Mexico enne Vereinigdje Staote, mer ouch in Australië, wone miljoene Duutsjers of luuj die genealogisch Duutsj zeen. Mer ouch in Namibië en Zuud-Afrika höbbe väöl luuj Duutsje aafstamming.
Bekandje Duutsjers
[bewirk | brón bewèrke]- Johann Sebastian Bach - kómpenis
- Ludwig van Beethoven - kómpenis
- Joseph Beuys - kónstenieër
- Heinrich Böll - sjriever
- Dietrich Bonhoeffer - pestoear en theoloog
- Johannes Brahms - kómpenis
- Willy Brandt - politieker
- Bertolt Brecht - tonieëlsjriever en dichter
- Marlene Dietrich - aktries
- Albert Einstein - netuurkundige
- Anne Frank - Holocaus-slechoffer
- Johann Wolfgang von Goethe - sjriever en dichter
- Günter Grass - sjriever
- Johannes Gutenberg - drökker en oetvinjer
- Georg Friedrich Händel - kómpenis
- Werner Karl Heisenberg - netuurkundige
- Hermann Hesse - sjriever
- Paul Hindemith - kómpenis
- Petra Kelly - aktivis en politieker
- Johannes Kepler - netuur-, sterren- en wiskundige
- Fritz Lang - filmrezjissäör
- Gottfried Leibniz - filosoof en wiskundige
- Ursula von der Leyen - politica
- Ernst Lubitsch - filmrezjissäör
- Maarten Luther - theoloog
- Rosa Luxemburg - politica en filosoof
- Thomas Mann - sjriever
- Felix Mendelssohn-Bartholdy - kómpenis
- Angela Merkel - politica
- Carl Orff - kómpenis
- Johann Pachelbel - kómpenis
- Max Planck - netuurkundige
- Rainer Maria Rilke - dichter
- Friedrich Schiller - dichter en tonieëlsjriever
- Friedrich Wilhelm Schnitzler - politieker
- Gerhard Schröder - politieker
- Robert Schumann - kómpenis
- Albert Schweitzer - netuurkundige
- Richard Strauss - kómpenis
- Georg Philipp Telemann - kómpenis
- Wernher Von Braun - rakètboewer en weitesjapper
- Richard Wagner - kómpenis
- Carl Maria von Weber - kómpenis
- Kurt Weill - kómpenis
- Wilhelm II van Duutsjlandj - keizer