Broensem

Dit artikel is in versjillende Limburgse dialekte gesjreve. Ómdat 't plaotsgebónje is maogs doe 't ómzètte nao 't Broensems, as te dit dialek sjpriks.

Gemeinte Broensem (Brunssum)

Provincie

Limburg

Hoofplaats

Broensem

Börgemeister (lies)

Clemens Brocken (CDA)

Opperflaakde
– daovan water

17,29 km²
0,13 km²

Inwoeners
– deechde:

29.312 (1-4-2011)
1708/km²

Broensem (sjpelling volges Veldeke) of Broenssem (sjpelling volges de gemeinte, Hollands: Brunssum) is e hiel sterk versteidelek dörp en 'n gemeinte in Zuidoos-Limburg, boe-in op 1 januari 2006 29.641 lui woende. 't Oppervlak is 17,30 km². De gemeinte is deil vaan de agglomeratie Heerle-Kèrkraoj (Parksjtad Limburg).

De veurmalige sjtaatsmien Emma, de weuninge rónd de veurmalige sjtaatsmien Hendrik, ´n sjtök miensjpoor en de broenkoolgroeve Brunahilde II, noe vieverpark, zint saer 22 januari 2009 besjermp dörpsgezich. Ouch de mienkolonieë in 't dörp Langeberg en de wieke de Egge, Haansberg, Huizerveld, Roeëzegaard en Sjuttersjveld were dan officieel besjermp dörpsgezich.

Kerne van de gemeinte

Dörper:

Buurtsjappe, gehuchte en wieke

Insignes

Broensem kraog op 9 mei 1889 vaan d'n Hoege Raod vaan Adel e waope touwbedeild, wat ziech zoe liet umsjrieve:

Gedeild: rechs (veur de beziener links) in keel (roed) e dobbel slangekopkruus vaan zèlver (wit), belaoje mèt e hartsjèld vaan 'tzelfde mèt drei keuk vaan keel, gezat 2-1; links (veur de beziener rechs) in lazuur (blauw) 't beeld vaan paus Gregorius de Groete, gekleid in pontificaol ornaot, 't zèlvere [pallium bezat mèt kruiskes vaan sabel (zwart) en d'n tiara vaan zèlver mèt 'n kroenreip op de kop, boe-umheer 'ne nimbus vaan goud, en op de rechtersjouwer 'n douf mèt oetgespreide vleugele vaan zèlver, beek en pu vaan keel, 't geziech en de han vaan d'n heilege zien vaan natuurleke kleur.

't Dobbel slaangekruus, inclusief 't hartsjèld, is 't waope vaan 't geslach Huyn, vreuger graove vaan Awstroa, boe de hierlekheid Broensem in 1610 bij woort geveug. Gregorius is de petroenheilege vaan 't dörp.^[1]

't Veendel is vaan 't waope aofgeleid.

Historische inwoenertalle

Gein aander gemeinte is door de koms vaan de kojl zoe sterk gegreujd wie Broensem. De kolonies maakde tösse 1909 en 1920 zelfs tot de populatie bekaans verzevevoudegde.

Jaor	Aontal	Greuj (gans Limbörg)
1830	1.007^[2]	--
1840	1.014^[3]	+0,7% (+5,6%)
1849	1.000^[4]	-1,4% (+4,3%)
1859	966^[5]	-3,4% (+4,4%)
1869	1.005^[6]	+4,0% (+4,5%)
1879	1.176^[7]	+17,0% (+7,0%)
1889	1.115^[8]	-5,2% (+6,8%)
1899	1.202^[9]	+7,8% (+10,2%)

Jaor	Aontal	Greuj (gans Limbörg)
1909	1.446^[10]	+20,3% (+17,8%)
1920	9.757^[11]	+574,8% (+32,6%)
1930	16.036^[12]	+64,4% (+25,1%)
1947	18.776^[13]	+17,1% (+24,2%)
1956	23.154^[14]	+23,3% (+27,3%)
1960	24.378^[15]	+5,3% (+7,4%)
1971	25.935^[16]	+6,4% (+13,9%)

Opmerking

't Inwoenertal veur 1971 is op ganse vieftalle aofgeroond.

Rillatief oontwikkeling vaan 1830 bis 1971

(logaritmische sjaol; x₁₈₃₀=100)

Greun: Gemeinte Broensem
Blauw: Provincie Limbörg

Touwkoms

Per 2015 zalle de amteleke organisaties vaan Broensem fusere mèt die vaan Lankgraaf. De gemeintes doen dit veur koste te spare. De gemeintes goon evels neet fusere: ze hawwe allebei hun eige bestuur.^[17]