Vulkaan
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'ne Vulkaan is 'ne hoeage berg dae ins inne zoea väöl tied 'n eruptie (oetbarsting) haet. Bie zon eruptie kömp dan as, magma (lava), modder en zwavel vrie. Gevrieës zeen ouch de zoeagenömde pyroclastische struiminge, det zeen enorme gaaswolke die mit 'n snelheid van soms waal 120 km per oer d'n vulkaanwandj aafroetsje. In Nederlandj kómme gein vulkane veur, meh in anger deil van Europa wie Italië kómme waal vulkane veur. Bekindje veurbeelde hievan zeen d'n Etna, de Stromboli en d'n Vesuvius. 't Eilandj Ieslandj is volledig oet vulkanisme óntstange. Jaorliks kómme tieëndoezjende miense óm van dit natuurgeweldj. Duk vinj se baove op d'n krater 'n kratermaer. Es d'n vulkaan oetbarsjtj kinne hiedoor gevieërlikke modderstruiminge óntstaon. Vriewaal alle vulkane ligke aan plaatgrenze. Wo men tufstein vindj wore ooit, in 'n wied verleje, vulkane, zoewie innen Eifel en in väöl gebiede in Italië.
Aoke lik in 'ne aje vulkaankrater.
Waermwaterbrónne, mineraalbrónne en geizers zeen naowerkinge van vulkane.
Trivia
[bewirk | brón bewèrke]De Duitse jezuïet Athanasius Kircher leet zich inne 17de ieëw inne krater vanne Vesuvius zakke, wie d'r op oetbarste stóng, óm de binnekantj d'r van te kinne bestudere.