Roeme

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Roeme (Rome, Roame, Italiaans: Roma) is de hoofstad vaan Italië en umvat de ganse stadsstaot Vaticaanstad. De stad Roeme had in 2017 2.874.529 inwoeners; de agglomeratie heet 'rs zoe 3,3 miljoen. Daomèt is Roeme de groetste stad vaan Italië. Börgemeister is Walter Veltroni.

Historie

Roeme woort volges de traditie gestiech in 753 v.Chr., door de breurs Romulus en Remus. Romulus doedde zie twielingbroor en woort keuning vaan Roeme. De stad woort bevolk door de Latiene, meh kaom vaanaof de zevende iew veur Christus oonder invlood vaan de Etruske. In 509 v.Chr. zetde de Roemeine de keuning aof, boemèt de status vaan de Roemeine es oonaofhenkelek volk en daomèt ouch hun expansie begós. Roeme woort de volgende iewe centrum vaan 'n ummer greujend Roemeins Riek. In 390 v.Chr. brandsjatde Galliërs de stad en belegerde de börg; wie de Galliërs verslage waor greujde Roeme wijer, tot 't in de ierste iew nao Christus naoventrint ein miljoen inwoeners moot höbbe gehad; ein procent vaan de totaal wereldbevölking vaan dat memint.

Nao 't oetereinvalle vaan 't Roemeins riek in 395 vele väöl Germaanse stamme 't riek binne, tot ze in de vijfde iew ouch Roeme zelf bezetde. De stad had häör positie es machscentrum daan al verlore aon Ravenna. Ouch de barbare regeerde vaanoet Ravenna. Allein de paus hoolt zien residentie in Roeme. In de zesde iew kaom 't in 't Byzantiens Riek te ligke, oonder keizer Justinianus, dee de stad wier op perbierde te lappe. In 756 vereuverde Pepien III, keuning vaan de Franke de stad en sjonk e groet gebeed in Middel-Italië aon de paus (de Kèrkeleke Staot). Oonderwiel waor 't aontal inwoeners trökgeloupe nao 100.000. Ouch raakde de gebawwe ummer mie aon vandalisme oonderheveg: de Roemeine gebroekde ze veur kalk oet te brande of gewoen mör vaan te bouwe.

Dit veranderde mèt de renaissance. De pause begóste de woerde vaan al 't sjoent in hun stad in te zien en verboje de gebouwe te besjaoje. Ouch leet heer in deen tied hiel väöl nui kèrke bouwe en trok heer kunsteneers oet gans Italië aon, wie Michelangelo Buonarotti. De paus bleef de stad Roeme regere tot 1870; in dat jaor vereuverde 't Italiaans leger 't laotste wat euver waor vaan de kèrkeleke staot. Roeme, heileg in Italiaans-nationalistische ouge um zien historie es centrum vaan 't Roemeins riek, woort, oondanks zien relatief gering beteikenis tot hoofstad vaan Italië oetgerope en greujde de decennia dao-op wier al ander stei in Italié veurbij. Benito Mussolini, dee nog väöl mie in Roeme en 't Roemeins verleje zaog, leet de stad oetbreie mèt 'n wiek in 't zuide, de E.U.R., mèt hei en dao bezeenswoerdeg gebouwe. Ouch in de Italiaanse rippebliek bleef de stad important. Ze woort in deen tied euverwegend door linkse politici geregeerd.

Roemeine op dees Wikipedia

Gebore in Roeme

108 v.Chr. - Lucius Sergius Catilina, Roemeinse staotsmaan
100 v.Chr. - Julius Caesar, Roemeinse dictator en veldhier (gehiemeld aldao)
63 v.Chr. - Keizer Augustus, Roemeinse keizer
140 - Donatus van Münstereifel, Roemeinse soldaot en heilege (gehiemeld aldao)
1901 - Enrico Fermi, netuurkundege
1947 - Mario Draghi, baankeer en premier vaan Italië
1954 - Paolo Gentiloni, veurmaolege premier vaan Italië
1967 - Guido Caldarelli, fysicus
1976, Francesco Totti, voetballer
1979 - Alessandro Mannarino, zenger

Gehiemeld in Roeme

44 v.Chr. - Julius Caesar, Roemeinse dictator en veldhier (gebore aldao)
3e iew - Caecilia, heilege
180 - Donatus van Münstereifel, Roemeinse soldaot en heilege (gebore aldao)
1520 - Rafaël,
1556 - Ignatius van Loyola, heilege
1564 - Michelangelo Buonarroti, kunsteneer
1665 - Nicolas Poussin, sjilder
2003 - Luciano Berio, componis
2005 - Johannes Paulus II, paus