Noardeast-Fryslân

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Gemeinte Noardeast-Fryslân
Provincie	Friesland
Hoofplaats	Dokkum
Börgemeister (lies)	Johannes Kramer (FNP)
Opperflaakde – daovan water	516,4 km² 141,78 km²
Inwoeners – deechde:	45.433 (2018) 121/km²

Noardeast-Fryslân (Fries veur Noordoos-Friesland) is 'n gemeinte in de Nederlandse provincie Friesland. Wie de naom suggereert ligk ze in 't noordooste vaan die provincie, tege de Waddezie en de grens mèt Groninge aon. Hoofplaots is Dokkum; dit is ouch de groetste plaots en mèt oetzundering vaan Kollum de insegste plaots in de gemeinte mèt e (ver)steidelek karakter. Noordeast-Fryslân is in 2019 oontstande oet 'n fusie tösse de opgelufde gemeintes Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland en Nieuwkruisland.

Vörming

Umtot Friesland ummer al vrij groetsjaoleg waor ingedeild, bleve herindeilinge vaan beteikenis tot 1984 oet. Dat jaor fuseerde veur 't iers diverse klein gemeintes. Heinao kós de kwestie vaan herindeiling in Friesland jaorelaank röste. De Nederlandse politiek bleef gemeintes evels ummer mie take geve en aonsture op efficiëntie, zoetot op de langen door herindeiling hei ouch weer aontrèkkelek woort. In de jaore tien fuseerde diverse gemeintes. De mierderhied vaan de Friese gemeintes waore betrokke bij de operatie; oetindelek leep 't aontal gemeintes tösse 2011 en 2019 trök vaan 31 tot 18. Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland c.a. gónge bij 't lèste deil vaan de fusiegolf, in 2019, same tot ein gemeinte.

Op 30 miert 2017 woort, nao e rifferendum oonder de bevolking, 'ne naom gekoze. De naom Noardeast-Fryslân, gekoze in naovolging vaan Súdwest-Fryslân, haolden 't tege Dokkumerlân en Ie- en Lauwerslân.

Herindeilingshistorie

• Noardeast-Fryslân (sinds 2019)
  • Dongeradeel (1984-2019)
    • Dokkum (historisch)
    • Oost-Dongeradeel (historisch)
    • West-Dongeradeel (historisch)
  • Ferwerderadiel (historisch; tot 1999 Ferwerderadeel geheite)
  • Kollumerland en Nieuwkruisland (historisch)

Kerne

De gemeinte umvat neet minder es 52 kerne. Väöl daovaan zien hendeg klein. In Ferwerderadiel waore de Friese naome officieel, in de aander twie fusiepartners de Nederlandse. In 't begin heel me die situatie aon, meh in 2023 woorte de mieste dörpsnaome officieel Friestaoleg.

Hei-oonder geve v'r, neve d'n officiële naom, miestens de Nederlandse meh soms nog de Friese. Ouch de Nedersaksische naom veur gegeve, wienie van touwpassing in die paar oosteleke dörper boe dat gesproke weurt. Die lèste naome zien neet op de sjèlder te vinde en waore dat vreuger ouch neet.

Aalsum (Aalsum)*, Aldwâlde (Oudwoude), Augsbuert-Lytsewâld* (Augsbuurt, Lutjewolde), Blije (Blija), Boartwert (Bortwird), Brantgum, Burdaard (Birdaard), Burum (Boerum)*, Dokkum, Eanjum (Anjum), Eastrum (Oostrum), Feankleaster (Veenklooster), Ferwert (Ferwerd), Foudgum, Ginnum (Genum), Hallum, Hantum, Hantumerútbuorren (Hantumeruitburen), Hantumhuzen (Hantumhuizen), Hegebeintum (Hogebeintum), Hiaure (De lytse Jouwer)*, Holwerd (Holwert), Ie (Ee), Ingwierrum (Engwierum), Jannum (Janum), Jitsum, Jouswier, Kollum, Kollumerpomp* (De Pomp), Kollumersweach (Kollumerzwaag), Lichtaard, Ljussens (Lioessens), Marrum, Mitselwier (Metslawier), Moarre (Morra), Moddergat, Munnekezijl* (Muntsjesyl), Nes, Niawier (Nijewier), Oosternijkerk (Easternijtsjerk), Peazens (Paesens), Raard, Reitsum, De Skâns-Oostmahorn*, Sweagerbosk (Zwagerbosch, Swoagerbosk), Ternaard, De Trieme (Triemen), Waaksens (Waaxens), Wânswert (Wanswerd), Warfstermolen* (Warfstermûne), Westergeast (Westergeest), Wetsens en Wierum. Daoneve gief 't nog diverse naobersjappe, boe-oonder e deil vaan 't bekind Bartlehiem.

Opmerkinge

• Augsbuert-Lytsewâld hètde vreuger officieel Augsbuurt en hèt in de Friese volksmoond gewoen Lytsewâld. Op dezelfde meneer is De Skâns-Oostmahorn in de volksmoond allein De Skâns en is de Nederlandse naom, dee vreuger officieel waor, drachter geplek.
• Hiaure hèt in 't Fries De lytse Jouwer veur 't oeterein te hawwe mèt 't väöl groeter Joure (De Jouwer) in De Fryske Marren. De gemeinte heet dao evels d'n awwe naom in stand gehawwe. Ouch Aalsum, Burum, Kollumerpomp, Munnekezijl en Warfstermolen hawwe hunne Nederlandse naom; veur sommege dörper heet dat demèt te make tot me dao gei Fries sprik.

Politiek

Gemeinteraod

De raod vaan Noardeast-Fryslân kint 29 zetele. De verdeiling is zoe:

Partij	Zetele
CDA	7
FNP	5
S!N	4
ChristenUnie	4
VVD	3
PvdA	3
Gemeentebelangen	2
ELP-NEF	1
Totaol	29

Insignes

Op 2 jannewarie 2019 woort 't gemeintewaope bekind gemaak. 't Liet ziech zoe umsjrieve:

Vaan sinopel (greun) mèt 'n zèspuntege staar vaan goud (geel), veurzeen vaan e sjèldhoof, golvend doorsnoje vaan lazuur (blauw) en goud.

Ein of mie zèspuntege stare kaome in alledrei de aw gemeintewaopes veur. De res vaan 't waope symboliseert 't land, de kös en de zie.

Börgemeister

Woernummend börgemeister woort Haijo Apotheker vaan D66, dee al diverse börgermeistersjappe - neet in de lèste plaots in Friesland - achter ziene naom heet. Ouch waor heer e jaor börgemeister in 't kabinèt-Kok II.

Taol

In 't groetste deil vaan Noardwest-Fryslân weurt Fries gesproke, in 't Noordhooks dialek. In Dokkum sprik me al iewelaank Stadsfries.

In 't ooste vaan de gemeinte weurt vaanajds gei Fries gesproke. 't Kollumers weurt soms tot 't Stadsfries gerekend, al heet 't zeker ouch get vaan 't Gronings. 't Kollumerlands, de dialekte direk oostelek vaan Kollum valle oonder 't Nedersaksisch meh höbbe wel depe Friesen invlood oondergaange. Me rekent ze tot 't Gronings, mie in 't bezunder tot 't Westerkwartiers. Korter bij Kollum liekent de Friesen invlood sterker te weure. Väöl dao-euver is nog oondudelek en moot nog weure oonderzoch.

Bron

Dit artikel is gebaseerd op, meh neet vertaold oet, 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel, en wel in dees versie.

Extern links

• Website vaan de gemeinte