Noordhooks

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

't Noordhooks (eige naom Noardhoeksk) is e Westerlauwers Fries dialek. 't Weurt soms gerekend tot de veer Friese hoofdialekte, neve Kleifries, Woudfries en Zuidweshooks, meh umtot 't mer wieneg vaan 't Kleifries versjèlt, weurt 't ouch wel ins es subdialek daovaan behandeld. 't Noordhooks weurt gesproke in 't noorde vaan 't Fries vasteland, in de veurmaolege gemeinte Dongeradeel. Nao sjatting had 't in 2004 39.000 sprekers in Friesland zelf, plus 'n oonbekind aontal boete de provincie.

Kinmerke en intern versjèlle

't Noordhooks is, wie gezag, in groete lijne geliek aon 't Kleifries. 't Belaankriekste versjèl daomèt is tot 't, neve de awwer en nuier breking, nog 'n daarde breking heet oondergaange. Heidoor is de korte [u] (gesjreven es û) vaan 't Standaardfries gebroke tot [wo] (uo). Mèt 't Kleifries, Woudfries en Zuidweshooks bûter 'boter', bûse 'tes' en mûle 'moond' correspondere zoendoende buotter, buosse en muolle. De vallenden twieklaank uo kump ouch in 't Kleifries väöl veur, meh is dao oonstande oet de centrendenden diftong oe (foet ~ fuotten) en noets oet 'nen einklaank û.

Op lexicaol gebeed nump 't Noordhooks 'n euvergaankspositie tössen 't Klei- en Woudfries aon. Me zeet hei beveurbeeld riuwe veur 'reek', dewijl me in 't Kleifries harke kint.

De Woudfriesen invlood is get sterker in 't Wes-Noordhooks. Dit is 'n rillatief recinte oontwikkeling. Zoe sprik me in 't weste vaan 't Noordhooks gebeed vaan tûme 'doum', dewijl dat in 't ooste nog ummer tomme is.