Barbara
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Seent Barbara waor 'n martelares oet ca. 306 in Nicodemië in Klein-Azië. 't Perzische riek waor van aodsher ingedeeld in satrapies en häöre vader waor 'ne satrape, d'r gouverneur van zoe'n satrapie. Vanoet die funktie waor 't in dae tied en op die plaatsj neet te verantwoorde dat z'n dochter 't Christendom gong praedege. Volges de legende leet häöre vader häör in 'ne taoëre opsjlete, zoegezag um häör maagdelekhèèd te besjerme. Toch lukde 't aander christene um häör dao te deupe. Ze wis te oontsjnappe mae wie häör sjuilplaatsj dör 'ne herder verraoje waoërd, zow häöre vader häör uvvergelieëverd ha an de Romeinse rechters. Wie ze vas bleef haowe an häör geleuf waord ze veroordeeld tut onthoofding en häöre vader zow dat vonnis èèges motte oetveure. Wat-e ooch deeg. Vlak nao d'r moord zow-e èèges op de gerechtsplaatsj dör d'r bliksem getroffe zieë.
In 1969 besjlaoët de Rooms-Katholieke kèrk dat de verieëring vanaaf da nog louter lokaal zow zieë en waoërd Barbara gesjrapt oet de Litanie der heilige.
Etymologie
[bewirk | brón bewèrke]'t Waoërd barbara is verwaant mit 't oad-indische barbara dat sjtamelend kalle betekent. De mieërvoudsvorm barbaroi waoërt op d'r doer in 't Grieks 'n aanduiding vör neet-Griekse volker, o.m. de kelte. Nog later verengde d'r naam zich tut de betekenis Neet Griek, vraeme, luuj die een neet te versjtoeë taal kalle. Och d'r naam van de Noord-Afrikaanse bevolking, de Berbers, is een exoniem.
Patrones
[bewirk | brón bewèrke]Barbara is ing van de 14 noeëdhelpers en wert in 't bezoonder aa-gerope taege d'r insjlaonde bliksem. Häöre fieësdaag is op 4 december. Barbara is de patrones van de architecte, de ingenieurs, de geologe, de sjtervende, de klokkegetersj en -loewersj. In 't Limburgse väöral van de mienwerkers en de blokbrekers.
Limburg
[bewirk | brón bewèrke]In Limburg besjting ’n traditie, de zgn. Sinte-Berb. Berbke woort gezeen es de maad van Sinterklaos. Same mèt häöm brach zie de kadootjes rónd. In de weke veur ’t fiès ging ze kieke of de kinger waal braaf waore gewaes. Es dat zoa waor dan sjónk zie zoageneumde tartepómme, die zie op de meis ónmeugelike plaatse versjtopde. In Valkeberg haet de ouw parochiekèrk twiè petroanheilige: Sinterklaos en Barbara, woavan de namesdaag valle op 4 en 5 december.
In Valkeberg weurt op Ouw-wieverbal door de Ouw wiever ’n 'Berbke' aan de moer van ’n hoes in de Groate sjtraot opgehange es Carnavalssymbool.
Attribute
[bewirk | brón bewèrke]In de kuns weurt ze meistal aafgebeeld es ’n knappe jóng vrouw mèt de martelaarspalm en ’t zjwaard woamèt ze gedoad woort. Ander attribute zint ‘nen tore mèt drie vènstere, umdat zie in ‘nen tore gevange zoot. De drie vènstere wieze nao ‘t geluif in de Drie-Einheid. Sóms ies ze aafgebeeld mèt ‘ne krans van roaze, ’n soort kanon en mèt ’n kèlk mèt hostie. De vörm van d'n tore weurt ouch vergeleke mèt 'n mienlamp.
Kiek ooch: Barbaratak
