Anatolië

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Anatolië (Törks: Anadolu) en Klein-Azië zeen name veur 't hieël groeat sjiereilandj in 't uterste wèste van Azië det huuj 't Aziatisch deil van 't landj Törkieje besleitj. 't Grens in 't wèste aan Europa, in 't naorde ane Zwarte Zieë, in 't oeaste aan Georgië, Armenië en Iraan, in 't zuudoeaste aan Irak en Syrië en in 't zuje ane Middellandjse Zieë. 't Eilandj Cyprus ligk ouch t'n zuje. De oppervlakdje van Anatolië bedruuef óngevieër 756.000 veerkantje kilomaeter.

De naam Anatolië kump van 't Grieks waord veur riezendje zón, of 't oeaste. De Romeine neumdjen 't gebied Asia Minor, womit óngersjied woort gemaak mit (de res van) 't groeat Azië. Ónger bei namen is 't gebied al millennia bekèndj. 't Kèntj hoeag berg en e landjklimaat, mer ane kusten is ouch lieëglandj, wo e mediterraan klimaat hieërsj.

Op 't sjiereilandj kómme regelmaesig aerdsjókke veur. Dwersj door Anatolië löp e bräöksysteem inne richting zuudwès-naordoeas. 't Systeem vörmp de begrenzing vanne Arabische plaat in 't oeaste enne Anatolische plaat in 't wèste. Dore naordwerse bewaeging vanne Arabische plaat traejen in dit bräökgebied veural horizontaal versjuvingen op inne aerdkoosj, wodoor spanninge waeren opgeboedj die zich óntlajen inne vorm van aerdsjókke.

Veur versjillige völker en cultuur is of waas 't sjiereilandj hieël wichtig, wie de Hittiete, die dao róndj 2000 v.Chr. e groeat riek stifdje, de Grieke, Romeine, Byzantiene, Seltsjoeke, Osmane, Koerde, Armeniërs en Törke.