Schwyz (kanton)

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Kanton van Zwitserland Schwyz
Hoofplaats	Schwyz
Opperflaakde	908 km²
Inwoeners – deechde:	154.093 (december 2015) 170/km²
Lid Zjwitsers Eidgenoedsjap saer	1291
ISO 3166-2	SZ
Tale	Dütsj (Zjwitserdütsj)
Website	www.sz.ch
Distrikte van Schwyz

Schwyz (Franzuësisj: Schwy(t)z; Italiaans: Svitta; Reto-Roemaans: Sviz) is e kanton in 't midde va Zjwitserlank.

Geografie

Schwyz ligk i g'ne geografische regio Binne-Zjwitserlank (Innerschweiz) tusje d'r Zugersee, 't Meer va Luzern, en 't Meer va Zürich. 't Grens wieër aa de kantons Uri, Glarus, Sankt Gallen, Zürich, Zug en Luzern. De revere de Sihl en de Muota sjtruime durch 't kanton. Schwyz ligk aa g'ne noardelige rank va de Alpe. D'r hoeëgste berg is d'r Ortstock mit 2.716 meter.

Plaatsj

Schwyz is de hoofsjtad en hat bekans 15.000 lüj. Freienbach is evvel de groeëtste sjtad mit 16.000 iwuënesj. Anger plaatsj mit mieë as 10.000 iwuënesj zint Einsiedeln en Küssnacht am Rigi.

Distrikte

't Guëf zès distrikte in 't kanton:

• Schwyz
• Einsiedeln
• Gersau
• Höfe
• Küssnacht
• March

Gesjichde

't Kanton Schwyz sjpieëlt 'ne wichtige rol i de gesjichde va Zjwitserlank. Dit kin me unger anger zieë aa de Zjwitserse vaan, die va dit kanton kunt. Op 1 augustus 1291 houw 't same mit Unterwalden en Uri 't Pakt van Rütli gesjlöate. Weil Schwyz 't wichtigste kanton woar, woeëd d'r naam van 't kanton vanaaf 1320 vuur de oetgebreide confederatie gebroek. Tusje 1798 en 1803 woar Schwyz ungerdeel va g'n Helvetische Republiek unger leiding va Napoleon Bonaparte. Vanaaf 1803 is evvel Schweiz de officiële benaming, meh de ouw benaming, 't wape en de vaan had e behote.

Schwyz is en woar e semlig katheliek kanton. De Reformatie woeëd hei neet geaccepteerd en i d'r sjlaag um Kappel woeëd e gans leger unger leiding va d'r reformator Huldrych Zwingli versjlage, oeë bei d'r Zwingli zelf sjtorf. De sjpanninge tusje kathelieke en protestante kame obbenüts trük i d'r Sonderbundskreeg in 1847. In 1848 woeëd 't kanton noa de protestantste uëverwinning wier samegeveug bei d'r bond.

Bevólking

Va de iwuënesj kalt bekans 90% Dütsj en 6,1% 'n anger sjproak. Óch 't Servo-Kroatisch en 't Albanees weëde durch respectievelig 2,1% en 1,9% gekald. 72,2% is katheliek en 11,8% is lid va de Zjwitsers-Zwingliaanse kirk. 4,3% hangk d'r islam aa, dewiel anger religies nor e paar hóngerd lede hant.

Economie en toerisme

De agrarische sector is van aodsher wichtig vuur de lokale economie. 't Guëf hei óch meubelindustrie en de textielindustrie woar wichtig, meh is verzjwónge. 't Weltbekanke Zjwitserse bedrief Victorinox is gevestig in Ibach, kót bei g'n sjtad Schwyz.