Nederduutsj

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Allewiel versjpreiingsgebeed van de typologisch Nederlandse (in roaj tinten) en de Nederduutsje dialekte (geel- en broenechteg)

Aafhenkelek van de diffenitie ies Nederduutsj ofwaal de verzamelnaam veur 'n aantal in 't noorde van Duutsjland en 't noorde en oaste van Nederland gekalde Wes-Germaanse dialekte die neet höbbe deilgenomme aan de Hoagduutsje klankversjuving en is ouch de ouw benaming veur de Nederlandse taal. Allewiel neump bekans geine miè 't Nederlands "Nederduutsj" (Nederlands: Nederduits of Nederdiets). Dat gelt ouch veur de Nedersaksische (!) dialekte die in Noordoas-Nederland gekald were. De benaming "Nederduutsj" haet aan populariteit verlore nao d'n Ièrsjte en veural nao d'n Twiède Waereldoorlog, wie ummer minder Nederlandstalige ziech wilde identificere mèt d'n term Duutsj (dae noe gans en al geclaimd woort door Duutsjland). Dit is aevels waal de historische reie woarum de sjtaanderdtaal van Duutsjland en Oasteriek Hoagduutsj geneump weurt (Hoag- in tegesjtilling tot Neder-).

Es allewiel taalkundeg versjiensel ies 't Nederduutsj in häör ingste diffenitie de veurvajer van 't allewiel Nederlands, Nedersaksisch, Braobants en Hollesj (bekans alle Wes-Germaanse tale die van ik en neet van i(e)ch spreke). Volges häör breidste diffenitie (bekans alle Wes-Germaanse tale die van make en neet van mache sjpreke) vèlt ouch 't Limbörgs nog zjuus onger 't Nederduutsj. De Friese tale en 't Ingels valle daotege noats ónder 't Nederduutsj.

Nederduutsj sjtreektale en dialekte

Tot 't Nederduutsj weure zoawiezoa de volgende sjtreektale en dialekte gereikend: 't Noord-Nedersaksisch (inclusief 't Oas-Fries en 't Sjleeswiek-Holsteins), 't Wesfaals, 't Oasfaals en 't Oas-Nederduutsj zoawie 't Mecklenburgs-Veurpommers en veur 1945 behuèrde ouch 't Oas-Pommers en versjillende variante van 't Platt in Wes-Pruusje en Oas-Pruusje daotoe. Die lèste drie dialekte zin verdwene mit de bevouking van dees provincies wie die woorte geannexeerd tot Pools grondgebeed, meh were nog waal volop gekald door mennoniete en hun naozate in Latiens-Amerika, Noord-Amerika en Kazachstan. Väöl platsjpraekers zint twiètalig en sjpraeke meistal ouch good Duutsj, Ingelsj (in Belize, Canada en de VS) en Sjpaans (bv. in Bolivia, Mexico en Paraguay) of Portugees (in Brazilië).

Nederduutsj

Gebroek van de benaminge "Dietsc/Duutsc" (helblauw), "Nederduytsch" (gael) en "Nederlands" (oranje)

Oarsjprunkelek waor 't begrip "Nederduutsj" ouch de naam van de dialekte in 't Nederlandstalig gebeed van huuj. 't Woort zelfs tot aan de Twiède Waereldoorlog dèks es synoniem van 't Nederlands gebruuk. Allewiel weurt dat nog meh wiènig gedoon. De aandujing "Nederduutsj" weurt überhaup wiènig gebruuk. Luuj die zelf Nederduutsj kalle numme 't dèks Plattdüütsch, Plautdietsch (mennoniete) of sömpelweeg Platt of Plat (zoawie luuj dat ouch doon euver hun Limbörgse mojertaal).

Volges de breidste diffenitie van 't Nederduutsj geit 't um alle dialekte die make(n) i.p.v. mache(n) zigke. In dat geval valle dus neet allein de Nedersaksische, mer ouch de Nederfrankische dialekte onger 't Nederduutsj. In dat geval vèlt dus ouch 't Limbörgs nog zjuus binne 't Nederduutsj, dewiel Limbörgs-Ripuarische euverganksdialekte wie 't Kirkräödsj dat zjuus neet miè doon.

Kiek ouch

• Platduutsj (ouch waal "Plattdütsch" of "Platdiets"), 'n benaming veur Ripuarisch-Limbörgse euverganksdialekte die in de Voersjtreek en 't noordoaste van de provincie Luuk gekald were.
• Plautdietsch, de Nederduutsje taalvariant die gekald weurt door mennoniete in deile van de veurmalige Sovjet-Unie, Noord- en Zuud-Amerika.