Taole vaan de Europese Unie

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De taole vaan de Europese Unie zien de taole gebruuk door de börgers vaan de Europese Unie en door de aander lui die woenechteg zien in de Europese Unie (EU). De EU heet 24 officieel taole (zuuch hei-oonder), die alle 24 es wèrktaole in 't Europees Parlemint gebruuk weure. Daovaan zien d'rs drei die de hoegere status höbbe es "procedureel taole" vaan de Europees Kemissie: Ingels, Duits en Frans. De drei procedureel taole zien in de praktiek ouch de spraoke die väölvöldeg weure gebruuk in 't daag-bis-daag-wèrk vaan de institute vaan de Europese Unie. In de praktiek weurt 't Ingels evels gezien es wietoet de belaangriekste taol binne de EU-institute. 't Gief mer ein officieel EU-taol die nog altied neet weurt erkènd es wèrktaol, naomelek 't Iers, umtot 't te meuilek blijk um genog vertaolers de vinde die de taol mechteg zien. 't Gief daoneve nog twie taole die wel weure erkènd es landstaole vaan specifiek EU-lidstaote, mer neet es officieel EU-taole: 't Luxembörgs (erkènd in Luxembörg) en 't Törks (erkènd in Cyprus).

Streektaole wie 't Limbörgs genete op force vaan 't Europees Handves veur regionaal taole en taole vaan minderhede wel in zeker hoegte vaan polletiek erkènning mer höbbe wijers gein beteikenis binne de Europese polletieke geng vaan affaires.

Officeel taole

't Gief 24 officieel taole binne de instèllinge vaan de Europese Unie:

Limbörgs in de EU

De EU erkènd mie es 60 minderheids- en streektaole op basis vaan 't Europees Handves veur regionaal taole en taole vaan minderhede. Ouch 't Limbörgs vilt hei-oonder. 't Handves is evels allein oonderteikend door Nederland, Wallonië en Duitsland - neet Vlaondere. Dit heet in de praktiek es gevolg tot Limbörgs 'nen officiele status heet es streektaol in Nederlands Limbörg, de Provincie Luik en Noordrien-Wesfale, mer neet in Belsj Limbörg. De aofwezegheid vaan 'n Vlaomse oonderteikening weurt dèks oetgelag es de Vlaomse wöns um 'n zoe sterk meugelek positie vaan de Nederlandse taol te bevördere in Belsj vis-á-vis de Franse taol.

Taolpolletiek vaan de EU

De EU stèlt veurstender te zien vaan linguïstische diversiteit, of die noe um officieel EU- en landstaole geit of um aander taole die gesproke weure in de EU. Dit is veural geriech nao taole wie 't Rössisch, Törks en Arabisch, die weure door 'n groet deil vaan de Europese börgers gesproke zoonder tot ze kinne reikene op polletiek erkènning. 't Prinsiep vaan 't motivere vaan linguïstische diversiteit steit centraol in 't Handves vaan de groondrechde vaan de Europese Unie (artikel 22) en in 't Verdraag euver de Europese Unie (artikel 3(3)).

Boete 't basaal raomwèrk veur minserechte vaan de EU die ziech riechde op taol, is taolpolletiek evels gein verantweurdelekheid vaan de EU mer vaan de lidstaote. Op force vaan 't subsidiariteitsprinsiep speule de insitute vaan de EU inkel 'ne steunende rol in dit veld: ze promote 'n Europees dimensie in de taolpolletiek vaan de nationaol regieringe. De EU motiveert häör börgers veural um miertaolegheid te oontwikkele. Um percies te zien stèlt de Europees Kemissie sinds 2004 tot 't es buut heet tot zoeväöl meugelek börgers de kans kriege um twie extra taole te spreke boete hun mojerstaol. Oondaanks häör gelimiteerde mach op 't gebeed vaan taolbeleid, heet de EU versjèllende programma's oontwikkeld um 't liere vaan taole te bevordere bij börgers en um linguïstische diversiteit in stand te hawwe. In vergelieking mèt de traditioneel taolpolletiek vaan natiestaote, is 't veural opvallend tot de EU gaaroet gein poging deit um taolnormalisatie in geng te bringe binne häör polletieke gemeinsjap.

Taolkènnis vaan EU-börgers

De breidsbegrepe taol in de EU is 't Ingels, wat op force vaan sjattinge in 2012 woort verstoon door 51% vaan de Europese mierderjaorege (bove de 18). Oonder aander door dit hoeg percentaasj weurt euver 't algemein verwach tot de Brexit ('t vertrèk vaan 't Vereineg Keuninkriek oet de EU) gein invlooj geit höbbe op 't feit tot Ingels allewijl de meis gesproke taol is binne de EU-polletiek. Duits is de meis gesproke mojerstaol oonder Europese börgers: 18% vaan hun spreek häör vaan hoes oet. Frans is d'n einsegste taol die weurt gesproke in alle drei de stei die de polletiek centra vaan de Unie vörme: Breusel, Straotsbörg en Luxembörg.