Johannes Paulus II
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Zien Heilegheid Paus Johannes Paulus II, gebore Karol Józef Wojtyła (Wadowice, Pole, 18 mei 1920 - Roeme, 2 april 2005) waor vaan 1978 tot zienen doed paus, en daomèt bisjop vaan Roeme, hoof vaan de Roems-Kathelieke Kèrk en staotshoof vaan Vaticaanstad.
Biografie
[bewirk | brón bewèrke]Paus Johannes Paulus II woort in 1920 es Karol Wojtyła gebore in 't stedsje Wadowice, in de naobersjap vaan Krakau. Laoter góng heer ouch in Krakau woene. Heer wèrkde es sjemis en had väöl contak mèt de door de Nazi's vervolgde Joede, wat häöm op väöl probleme mèt de machhöbbers kaom te stoon. In deen tied veel heer positief op door 'n groete taolekènnis, sportiviteit en talènt es toneelsjriever.
In 1946 woort heer priester, boenao heer ethica góng docere aon de universiteit vaan Krakau. In 1958 woort heer vaan dat bisdom hölpbisjop, in 1963 eertsbisjop. Heer naom deil aon 't Twiede Vaticaans Concilie. In Pole zetde heer ziech in veur de gelouvege vaan 't land, die door de communistische regering oonderdrök woorte. In 't oontstoon vaan de vakboond Solidarność heet heerv 'n groete rol gespeuld. In 1967 woort heer tot kardinaal beneump.
Wienie in 1978 paus Johannes Paulus I nao 33 daog pontificaat storf, voont me in 't Vaticaan tot 'ne relatief jonge kardinaal paus mós weure. Me koos de Poolse kardinaal, dee es charismatisch en bekind gold. Heer woort in 1981 door 'nen Törksen assassien aongesjote. Es pacifis zoch heer de maan in de cel op veur mèt häöm te praote. Sommege meine tot de USSR heitouw had opgedraoge. De paus reisde väöl: heer brak 't record vaan paus Johannes XXIII, dee um dezelfde eigensjap de bijnaom "Johnny Walker" had. In 1986 kaom heer nao Nederland. In de jaore negenteg kraog heer ummer mie las vaan gezoondheidsprobleme, mèt naom de Krenkde vaan Parkinson. Heer storf in 2005. Zienen opvolger waor d'n Duitser Joseph Ratzinger, dee de naom Benedictus XVI aonnaom.
Beleid
[bewirk | brón bewèrke]Relaties mèt ander religies
[bewirk | brón bewèrke]De kathelieke kèrk stoont traditioneel bekind es antisemitisch. Wotyła evels heet ziech al in d'n Twieden Wereldoorlog veur de Joedse zaok ingezat. Later bezoch heer dèks leislui vaan aander religies boemèt de kathelieke kèrk laankloupende conflicte had: d'n Islam, 't protestantisme, orthodoxe kèrke, boeddhisme en zoe wijer. Daomèt zat heer de lijn vaan Johannes XXIII en aander recènte veurgengers door.
Seksueel kwesties
[bewirk | brón bewèrke]Oonder zien beleid verspreide de krenkde AIDS ziech euver de wereld. Evels verbaod heer 't gebruuk vaan condooms, dit tot groete ergernis vaan neet allein seculier lui, meh ouch vaan geluivege en zelfs vaan bisjoppe. Ouch veroordeilde heer homoseksualiteit, tot in de lier vaan de kathelieke kèrk mèt d'n duvel geassocieerd bleef, oondanks obbenuits drök oet eige gelejer.
Dees conservatief standpunte en de otoritair hajding vaan 't Vaticaan lieverde zeker ouch in Nederland väöl ergernis op; hei riechde me de progressief Ach-Meibeweging op.
Canonisering
[bewirk | brón bewèrke]Al kort nao zienen doed kloonk de roop um Johannes Paulus zoe gaw meugelek heileg te verklaore ('santo subito'), 'n proceduur die normaal väöl decennia in beslaag nump. De paus zien opvolgers Benedictus XVI en Franciscus gónge dao-in mèt: op 1 mei 2011 woort Johannes Paulus zaoleg verklaord. Op 27 aprèl 2014 (Beloke Paose) volgde zien heilegverklaoring door paus Franciscus. In dezelfde ceremonie woort ouch Johannes XXIII gecanoniseerd.[1]