Jlabbacher Platt
- Dit artikel is gesjreve in 't Heëlesj. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Jlabbacher Platt, es te dit dialek sjpriks.
't Jlabbacher Platt (as Jelabbacher Platt oetgesjpruike, Duutsj: Gladbacher Platt) is 't Ripuarisj-Limburgse uëvergangsdialek dat i g'n Duutsje sjtad Jlabbach gekald weëd. De sjtad lit igeklömt tusje de Uerdinger Linie (ik-ich, de lien Venlo-Ürdingen) en de Benrather Linie (make-mache, aa 't zude bei 't dörpke Wanlo), waat zage wilt dat me i Jlabbach sjprik me va make, meh óch van ich, waat 't dialek Limburgs maat. Waal guëf 't ripuarismes: zoeë zaat me beivuurbild joot en jeblive i.p.v. 't i Nederlands Limburg en gebroekeliger good en geblieëve en sjprik me va ing buësch, waat beteëkent dat 't dialek, wie anger i de umgeëving, r-sjoew is. Typisj is de gutturalisering: zoeët zaat me kenk vuur kind(j) en brank vuur brand(j). Wöad wie bodem, verlere de <d>, oeë durch me boëm sjrieëf en huët. Oersjprunkelig good dat óch vuur de dialekte i de kót bei umgeëving, meh 't Ripuarisj regiolek (gebeseërd óp 't dialek va Kölle) haw de leste decennia sjteets mieë ivlód óp de lokale variant van 't Limburgs en dös óch óp 't sjtadsdialek.
'n Anger óntwikkeling is dat 't Jlabbacher en anger Limburgse variante i 't Pruusj sjteets mieë verdrónge weëde durch de Duutsje sjtandaadsjproak. In 't óngerrich weëd beivuurbild inkel in 't Hoeëgduutsj óngerrich, oeë-durch kinger 't plat neet (good) mieë beheësje. Me huët 't plat vuurnamelig nag bei aw lüj. Ricenter is obbenüts aadach vuur 't plat en guëf 't óch vereëniginge die 't plat e nüj leëve perbere i te bloaze. [1] De band Platt Satt oet Jlabbach zingt beivuurbild blues óp 't Jlabbacher. [2]
Wie anger Limburgse dialekte i 't Pruusj, hoot me vas aa de Duutsje beuchsjtebering.
Weblink
[bewirk | brón bewèrke]Wöadbeuk Duutsj-Jlabbacher mit fonetisj beuchsjtebering en mp3-besjtenger: