Jacques Chirac

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Jacques René Chirac (Paries, 29 november 1932 - 26 september 2019) waor 'ne Franse politicus. Heer is 't bekindste door zie presidentsjap, 'n functie die heer tösse 1995 en 2007 bekleide. Heer waor lid vaan de UMP en volgde François Mitterand op. Zien politiek waor conservatief en weurt in Franse kringe dèks es gaullistisch aongemerk.

Leve

Nao 't lyceum góng heer in 1951 studere aon 't prestizjeus Institut d'études politiques de Paris, boe heer in 1954 aofstudeerde. In dee studie zaot ouch 'ne cursus op de Harvard-universiteit, boemèt heer 'n veur Franse oongebrukeleke kinnis vaan 't Ingels verkraog. Ouch studeerde heer aon 'n militair academie; officier moch heer evels neet weure umtot heer communistische sympathieë had.

In de jaore zesteg woort heer 'ne gaullis. Op aonraoje vaan Georges Pompidou stèlde heer ziech in 1967 kandidaat veur de Assemblée Nationale. Vaanaof 1972 waor heer minister, iers vaan landbouw, later vaan Binnelandse Zake en tenslotte in 1974 premier. In 1977 woort heer börgemeister vaan Paries, wat heer tot 1995 bleef. In de late jaore negeteg kaome corruptiesjandaole oet zienen tied es börgemeister bove water.

In 1995 versloog heer socialis Lionel Jospin in de race um 't presidentsjap. In 2002 herhaalde heer dat; daan woort heer euvereges door 'n wetsverandering meh veur vief jaor gekoze.

Datzelfde jaor kaom heer negatief in 't nuits door ach kernprove bij 't onbewoend atol Mururoa in de Stèlle Oceaan. In Papeete op Tahiti braoke relle oet en väöl politici kierde häöm de rögk touw. Ouch oontstoont e langdureg conflik mèt Nederland euver 't Nederlands drugsbeleid. Ein en aander zörgde veur boycotte door consuminte.

In 2002 woort 'r mèt euvermach herkoze. Jospin, obbenuits de socialistische kandidaot, haolde neet ins de twiede verkezingsrunde. In plaots daovaan mós 'r 't opnumme tege d'n extreem-rechse Jean-Marie Le Pen, dee 'r mèt gemaak versloog. Tijens festiviteite op 14 juli 2002 euverleefde heer 'nen aonslaag.

In de binnelandse politiek heet Chirac e gemaoteg beleid geveurd, wat soms in contras stoont mèt 't oetsgesproke rechs profiel vaan zien premiers. Critici neumde häöm 'ne "kameleon" en e "windvaan" umtot heer zien polletiek zouw aofstumme op wat häöm good oetkaom. In de boetelandse politiek waor heer wie zien veurgengers 'ne groete veurstander vaan de Europese Unie. 't Verwerpe vaan de Europese Constitutie in 2005 brach daan ouch sjaoj touw aon zien prestiesj. In 2003 naom heer sterk stèlling tege d'n oorlog in Irak.

Op 16 mei 2007 woort heer opgevolg door ziene partijgenoot Nicolas Sarkozy. In de jaore nao zien aoftrejje kraog heer mèt gezoondheidsprobleme te make. In 2011 woort heer tot twie jaore cel veurweerdelek veroerdeild, um corruptie die heer in zien functie es börgemeister vaan Paries zouw höbbe begaange.